Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κνίδη, κοινώς τσουκνίδα. Επιστημονική ονομασία: Urtica sp. Οικογένεια: Κνιδωδών (Urticaceae). Γένος φυτών, από το οποίο στην Κύπρο αυτοφύονται 4 είδη και 2 υποείδη.  Ένα από τα υποείδη είναι ενδημικό της Κύπρου. Συγκεκριμένα, αυτοφύονται τα ακόλουθα:

1. Urtica urens: Φθάνει σε ύψος τα 60 εκατοστόμετρα. Ανθίζει μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου. Απαντάται στα πεδινά μέρη του νησιού.

2. Urtica pilulifera: Σε ύψος ξεπερνά το ένα μέτρο. Αυτοφύεται μέχρι και σε υψόμετρο 610 μέτρων περίπου. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου.

3. Urtica membranacea: Φθάνει σε ύψος το μισό μέτρο. Απαντάται στα παράλια του νησιού. Ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου.

4. Urtica dioica: Απαντάται σε δυο υποείδη: στο υποείδος U. dioica ssp. dioica (αυτοφύεται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο 610 μέτρων περίπου και ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου), και στο υποείδος U. dioica ssp. cypria που είναι ενδημικό (αυτοφύεται σε υψόμετρο από 580 μέχρι 1.220 μέτρα περίπου και ανθίζει μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου).

Οι τσικνίθθες είναι ζιζάνια ετήσια και ποώδη, που αρχίζουν να φυτρώνουν μετά τα πρωτοβρόχια. Φέρουν, σχεδόν σε όλα τους τα μέρη, λεπτές τρίχες που περιέχουν μυρμηκικό οξύ. Εξαιτίας του οξέος αυτού, όταν κάποιος έλθει σε επαφή με τα φυτά, παθαίνει καυστικούς κνησμούς και δερματικό ερεθισμό, πολύ ενοχλητικό. Στην Κύπρο συνηθιζόταν να αντιμετωπίζεται το πρόβλημα αυτό με εντριβές του μέρους που άγγιξε την τσικνίθθα με φύλλα μολόχας. Γι' αυτό προέκυψε και η κυπριακή παροιμία: τρίψε μολόχαν να βκει τσικνίθθα.

Όταν το φυτό είναι τρυφερό, αλλά και οι σπόροι του ώριμου φυτού τσικνίθθας, τρώγονται από τις κότες και από διάφορα πουλιά.

Η τσικνίθθα ήταν γνωστή στους αρχαίους  Έλληνες με τις ονομασίες ακαλύφη ή και κνίδη. Εκτός του ότι έχει βαφικές ιδιότητες, είναι και φυτό φαρμακευτικό, ιδίως το είδος U. pilulifera, που χρησιμοποιήθηκε από τη λαϊκή ιατρική για αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων, όπως οι ρευματισμοί και φλεγμονώδεις καταστάσεις (ειδκότερα κατώτερου ουροποιητικού συστήματος και προστάτη).

Το ενδιαφέρον της εναλλακτικής ιατρικής για την τσουκνίδα έχει αναζωπυρωθεί λόγω μελετών με βάση τις οποίες:

• Ανέστειλε in vitro βασικές φλεγμονώδεις αντιδράσεις που προκαλούν τα συμπτώματα των εποχικών αλλεργιών.
• Αύξησε την απόπτωση ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων του προστάτη αναστέλλοντας την ανάπτυξή τους.
• Αύξησε την απόπτωση ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων του μαστού.
• Μείωσε τη συμπτωματολογία ανδρών που έπασχαν από υπερπλασία προστάτη.
• Βελτίωσε τον έλεγχο του διαβήτη σε διαβητικούς ασθενείς.
• Βελτίωσε τους δείκτες φλεγμονής σε διαβητικούς.
• Μείωσε την τοξικότητα του καρκινικού φαρμάκου σισπλατίνη σε ποντίκια.
• Είχε ευεργετικά αποτελέσματα σε ποντίκια που έπασχαν από διαβητική νευροπάθεια.
• Άσκησε αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές επιδράσεις σε ποντίκια.
• Συντέλεσε στην επούλωση της ηπατικής βλάβης, η οποία ήταν απότοκος της απόφραξης των χοληφόρων αγγείων σε αρουραίους.
• Είχε αντιική και αντιβακηριδιακή δράση σε ζωικά μοντέλα.
• Μείωσε τα επίπεδα χοληστερόλης σε αρουραίους με υπερχοληστερολαιμία.
• Συντέλεσε στη διάλυση ουρολίθων σε αρουραίους με λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος.
• Βελτίωσε τον γλυκαιμικό έλεγχο σε αρσενικούς αρουραίους.
• Αύξησε την ποιότητα των σπερματοζωαρίων και ανέστειλε τις δυσμενείς επιδράσεις της νικοτίνης στην ποιότητα του σπέρματος αρσενικών ποντικιών.
• Μείωσε τα καταθλιπτικά συμπτώματα και την προκαλούμενη από την δεξαμεθαζόνη δυσλειτουργία της μνήμης σε διαβητικά ποντίκια.
• Είχε προστατευτική επίδραση στο ήπαρ ποντικών που έπασχαν από δηλητηρίαση από αφλατοξίνες.
• Είχε υποτασικά αποτελέσματα σε αρουραίους.

Σήμερα η τσουκνίδα χρησιμοποιείται σε αλλεργίες, υπέρταση, υπερπλασία προστάτη, διαβήτη.