Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Φαράγγι είναι μια στενή κοιλάδα με απόκρημνες πλαγιές, η δημιουργία της οποίας οφείλεται στην ενέργεια των επιφανειακών υδάτων. Ο σχηματισμός ενός φαραγγιού προϋποθέτει την ύπαρξη ρηγμάτων ή διακλάσεων διά μέσου των οποίων διευκολύνεται η διάβρωση. Η Ελλάδα λόγω της μεγάλης ανάπτυξης των ασβεστολιθικών πετρωμάτων παρουσιάζει πλήθος φαραγγιών, από τα οποία το πιο εντυπωσιακό είναι το φαράγγι της Σαμαριάς στην Κρήτη, που είναι το μεγαλύτερο της Ευρώπης. Το φαράγγι αυτό έχει μήκος 18 χιλιομέτρων, πλάτος 3-40 μέτρα και βάθος μέχρι 600 μέτρα. Το μεγαλύτερο φαράγγι του κόσμου είναι το Γκραντ Κάνυον της Αμερικής, με βάθος 1.500 μέτρα και μήκος 330 χιλιόμετρα. Μέσα από το φαράγγι αυτό ρέει ο ποταμός Κολοράντο.

Παρόλο που η Κύπρος δεν διαθέτει φαράγγια του μεγέθους του φαραγγιού της Σαμαριάς, ωστόσο σε διάφορες ασβεστολιθικές περιοχές της δημιουργήθηκαν μερικά αξιόλογα φαράγγια με μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον. Τα μεγαλύτερα φαράγγια βρίσκονται στην επαρχία Πάφου, από τα οποία τα γνωστότερα είναι εκείνα του Άβακα, των Κουφών, της Ανδρολίκου, της Φαρκονιάς, του Πετράτη και του Καρδαμίλι.

Η περιοχή της Τοξεύτρας, όπως ονομάζεται η παραλιακή περιοχή από τον ποταμό Άσπρο και βορειότερα, διασχίζεται από τον ποταμό της Τοξεύτρας ο οποίος σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου διασπάται σε δυο άλλους χειμάρρους, τον Αυγά και το αργάκι των Κουφών που συνεχίζουν προς τα ανατολικά και διασχίζουν αντιστοίχως τα φαράγγια του Άβακα και των Κουφών. Πρόκειται για δυο εντυπωσιακά φαράγγια τα οποία έχουν τεράστια οικολογική σημασία τόσο για τη χλωρίδα όσο και για την πανίδα που διαθέτουν. Το μεγαλύτερο τμήμα των φαραγγιών αυτών εμπίπτει στην περιοχή του δάσους της Πέγειας. Το φαράγγι του Άβακα διαθέτει εντυπωσιακούς, σχεδόν κάθετους, κρημνούς, στην κορφή των οποίων αναπαράγεται είδος σπάνιου γύπα (Griffon vulture). Άλλα είδη πανίδας που ζουν στην περιοχή του φαραγγιού είναι τα αγριοπερίστερα, οι φάσσες, λίγοι λαγοί, αλεπούδες, διάφορα είδη ερπετών, τα περδίκια και πολλά άλλα ενδημικά και άλλα εποχιακά πουλιά. Στην κοίτη του ρυακιού και στις πλαγιές φυτρώνουν πλατάνια, κυπαρίσσια, σχίνοι, αροδάφνες, αγριοχαρουπιές, αγριοελιές, ασπάλαθοι, τρεμιθιές, θυμάρι, λάδανος, βάτα και άλλα. Παρόμοια χαρακτηριστικά με τον Άβακα έχει και το διπλανό φαράγγι των Κουφών.

Το φαράγγι της Ανδρολίκου βρίσκεται περί το 1,5 χμ. βορειοανατολικά του ομώνυμου χωριού, διασχίζεται δε από το αργάκι του Αγίου Ιωάννη που χύνεται βορειότερα στον κόλπο της Χρυσοχούς. Οι θεαματικοί, σχεδόν κάθετοι, κρημνοί του φαραγγιού από ασβεστόλιθο αποτελούν καταφύγιο αναπαραγωγής πολλών πουλιών. Εξάλλου στην κοίτη του υπάρχει πυκνή βλάστηση ενώ στις κρημνώδεις όχθες του υπάρχει παρθένα βλάστηση με αρκετά σπάνια είδη.

Στα νότια και νοτιοανατολικά του Νέου Χωριού Πάφου βρίσκονται αντιστοίχως τα φαράγγια Καρδαμίλι και Πετράτη. Οι κρημνοί από ασβεστόλιθο στα φαράγγια αυτά αποτελούν τόπους φωλιάσματος διαφόρων πουλιών. Στις πλαγιές υπάρχει πλούσια βλάστηση και στις υγρές ρωγμές απαντάται μια μεγάλη ποικιλία φυτοκοινωνιών, μερικές από τις οποίες περιλαμβάνουν σπάνια φυτά όπως τα Ruscus aculeatus και Scrophularia peregrina. Στην κοίτη των φαραγγιών υπάρχει αυτοφυής βλάστηση κυπαρισσιών και αροδάφνης ενώ στις σπηλιές και ρωγμές υπάρχουν αποικίες νυκτερίδας. Η πηγή που υπάρχει στο φαράγγι Καρδαμίλι αποτελεί καταφύγιο πουλιών και άγριας ζωής.

Στα νότια του φαραγγιού του αργακιού των Κουφών, κυλά το αργάκι της Φαρκονιάς το οποίο έχει διανοίξει ένα επίσης αξιόλογο φαράγγι, μέρος του οποίου εμπίπτει στο δάσος της Πέγειας. Στις απότομες πλευρές του φαραγγιού της Φαρκονιάς φυτρώνει παρθένα βλάστηση ενώ στην κοίτη του ρυακιού απαντώνται αυτοφυή κυπαρίσσια, αροδάφνες, πλατάνια και άλλα είδη χλωρίδας. Στην κορυφή του φαραγγιού αναπαράγονται διάφορα είδη πουλιών.

Στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, στην επαρχία Κερύνειας, αξιοσημείωτο είναι το φαράγγι των Πανάγρων, κοντά στο χωριό Μύρτου, το οποίο έχει διανοίξει ο ποταμός Παλιόμυλος.

Ένα άλλο εντυπωσιακό φαράγγι έχει διανοίξει το ρυάκι της Μαρούλλενας, από την περιοχή του Καλού Χωριού Κλήρου μέχρι και την τοποθεσία Αγία Κορώνη και κατά μήκος του δρόμου Λευκωσίας-Αγρού. Είναι κι αυτό εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους 3 περίπου χιλιομέτρων. Στην κοίτη του το πλάτος κυμαίνεται, ενώ στα κάθετα σχεδόν πλάγιά του προβάλλουν εντυπωσιακές στρώσεις πίλλοου λαβών. Η βλάστηση είναι κι εδώ πολύ πλούσια, περιλαμβάνει δε πλήθος αροδάφνες. Εκτός από ερπετά, βατράχια και πουλιά, στις μικρές λίμνες απαντώνται και ψάρια του γλυκού νερού, που διαφεύγουν από το φράγμα Παλαιχωρίου (Απλικιού).

Τέλος, άλλο ένα φαράγγι αρκετά βαθύ και στενό, και με πλούσια φυσική βλάστηση, έχει διανοίξει ο ποταμός Πηδιάς στο άνω μέρος της κοίτης του, κοντά στο Φιλάνι.