Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Taraxacum sp.  Γένος φυτών της οικογένειας των Συνθέτων (Compositae) του οποίου διάφορα είδη αυτοφύονται και στην Κύπρο, δύο μάλιστα από αυτά είναι ενδημικά του νησιού. Τα ενδημικά είδη είναι:

1. Ταράξακος ο αφρογενής (Taraxacum aphrogenes). Πρόκειται για πολυετή χαμηλή πόα, με φύλλα σε ρόδακα, βαθιά διαιρεμένα και με στρογγυλεμένους λοβούς, ημισαρκώδη. Δίνει άνθη σε κεφάλια, σύνθετα, έντονου κίτρινου χρώματος, με γλωσσοφόρα ανθίδια. Ανθίζει μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου. Ο καρπός είναι αχαίνιο με πάππο (=βαμβακώδης φούντα). Αρέσκεται σε βραχώδη και αμμώδη εδάφη, στα παράλια. Απαντάται μόνο στην επαρχία Πάφου, κυρίως στον Ακάμα, στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου Πέγειας και στην περιοχή της Πέτρας του Ρωμιού.

2. Ταράξακος ο χολβόειος (Taraxacum holmboei). Είναι επίσης νανώδης πόα, με φύλλα σε ρόδακα, απλά, βαθιά διαιρεμένα, οδοντωτά. Δίνει επίσης άνθη έντονου κίτρινου χρώματος και χρυσοκίτρινα ανθίδια. Ανθίζει μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου. Ο καρπός είναι αχαίνιο με πάππο. Ευδοκιμεί μόνο στα ορεινά, σε υψόμετρο από 1.200 μέχρι και 1.950 μέτρα. Και βεβαίως απαντάται μόνο σε μερικές περιοχές της οροσειράς του Τροόδους (Χιονίστρα, Τρόοδος, Πρόδρομος, Πλατάνια, Καρβουνάς).

Τα άλλα είδη ταράξακου που απαντώνται στην Κύπρο είναι:

3. Ταράξακος ο κύπριος (Taraxacum cyprium)

4. Ταράξακος ο ελληνικός (Taraxacum hellenicum), γνωστός και με την τοπική ονομασία γλυκόριζα.

5. Ταράξακος ο μεγαλόρριζος (Taraxacum megalorrhizon)

6. Ταράξακος ο φαρμακευτικός (Taraxacum officinalis), γνωστός και με την τοπική ονομασία αγριοράδικον.

Εξαυτών, τα δύο πρώτα είναι πολυετή φυτά με χοντρό ρίζωμα, χωρίς βλαστό αλλά μόνο ανθοφόρο στέλεχος. Δίνουν κίτρινα ωραία άνθη, φύονται από τα παράλια μέχρι και τα ορεινά και είναι αρκετά κοινά σε πολλές περιοχές του νησιού. Σε ύψος φθάνουν μέχρι και τα 25 εκατοστά, ανθίζουν δε μεταξύ Οκτωβρίου και Απριλίου. Και του πρώτου αλλά και του δεύτερου κυρίως είδους (Ταράξακος ο ελληνικός) τα φύλλα είναι εδώδιμα και μπορούν να μαγειρευτούν μαζί με φασόλια. Από το ρίζωμα μπορεί να παραχθεί ρόφημα, μάλιστα μπορεί να τύχει επεξεργασίας (καβούρδισμα) και να αντικαταστήσει τον καφέ. Στην Κύπρο είναι γνωστός και με την τοπική ονομασία γλυκόριζα ή και μελουθκιά. Είναι ταυτόχρονα και φαρμακευτικό φυτό, αφού η ρίζα του περιέχει συστατικά που βοηθούν σε αποβολή πέτρας των νεφρών, τονώνουν το συκώτι και βοηθούν στην αντιμετώπιση των ρευματισμών. Θεωρείται επίσης διουρητικό και αποτοξινωτικό.

Περισσότερο κοινό στο νησί είναι το είδος Taraxacum megalorrhizon (Ταράξακος ο μεγαλόρριζος). Απαντάται σε πολλές περιοχές της Κύπρου, τόσο σε καλλιεργούμενες όσο και σε χέρσες εκτάσεις. Έχει φύλλα επιμήκη, μακρόστενα, ελαφρώς οδοντωτά, που απλώνονται κοντά στο έδαφος και από των οποίων το κέντρο εκτείνεται το στέλεχος που φέρει το άνθος. Το άνθος είναι έντονου κίτρινου χρώματος. Ανθίζει μεταξύ Δεκεμβρίου και Μαΐου. Το φυτό είναι φαρμακευτικό, ιδίως οι ρίζες του που εκτείνονται βαθιά στο έδαφος, χρώματος καφέ-μαύρου εξωτερικά και άσπρου εσωτερικά. Έχουν ιδιότητες διουρητικές και αντιρευματικές, ενώ βοηθούν και στην αποβολή λίθων από τα νεφρά. Τα φύλλα του είναι εδώδιμα.

Φαρμακευτικό είναι, βέβαια, και το είδος Ταράξακος ο φαρμακευτικός. Είναι περίπου παρόμοιο είδος με το προηγούμενο, ανθίζει μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου και είναι πολύ κοινό, απαντάται δε σε όλο το νησί. Ο καρπός είναι επίσης αχαίνιο με άσπρο πάππο.