Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τα σημαντικότερα από τα αποκαλυφθέντα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της πόλης της Έγκωμης κατ’ ακολουθίαν από το βόρειο μέχρι το νότιο άκρο του ανασκαφικού του χώρου είναι:

1. Η περιοχή της βόρειας πύλης της πόλης: Η περιοχή αυτή, που σκάφτηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων το 1949, περιλαμβάνει τα κατάλοιπα μεγάλου ορθογώνιου κτιρίου, που χρονολογείται από τις αρχές του 16ου μέχρι τα τέλη του 13ου   αιώνα π.Χ., και μέρος από τα ογκώδη τείχη του τέλους του 13ου   αιώνα π.Χ., όπου βρίσκεται η βόρεια πύλη της πόλης, στην οποία κατέληγε . κεντρικός δρόμος, που κατευθυνόταν από βορρά προς νότο. Από τον 16ο   μέχρι τον 14ο αιώνα π.Χ. το ορθογώνιο κτίριο πιθανό να χρησίμευε σαν φρούριο. Στις αρχές του 14ου αιώνα π.Χ., όταν είχε καταστραφεί, στα ερείπια του κτίστηκε ένα νέο σύμπλεγμα οικημάτων, στα δάπεδα των οποίων αποκαλύφθηκαν δείγματα επεξεργασίας του χαλκού. Στα μέσα του 13ου   αιώνα π.Χ. τα οικήματα αυτά καταστράφηκαν και στα τέλη του ίδιου αιώνα ξανακτίστηκαν με νέα εργαστηριακά δάπεδα για την επεξεργασία του χαλκού. Ανατολικά της πύλης του τείχους, το οποίο φαίνεται ενισχυμένο με μια δεύτερη σειρά ογκολίθων, διακρίνονται τα κατάλοιπα μεγαλοπρεπούς πύργου, που προεξέχει του τείχους. Γύρω στα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ. τα κτίσματα αυτά, που αναμφίβολα χρησίμευαν σαν εργαστήρια επεξεργασίας του χαλκού, καταστράφηκαν και εγκαταλείφθηκαν, αλλά τα τείχη διατηρήθηκαν μέχρι την τελική εγκατάλειψη της πόλης, γύρω στο 1075 π.Χ. Στο αρχικό ορθογώνιο κτίριο ή φρούριο βρέθηκε ένα τμήμα πήλινης πινακίδας με  εγχάρακτα σύμβολα Κυπρο - Μινωικής γραφής, που ακόμη δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.

2.Το σύμπλεγμα των επιμελημένων ιδιωτικών κατοικιών:  Σκάφτηκε από τη γαλλική αρχαιολογική αποστολή το 1947. Σε μια από τις κατοικίες αυτές βρέθηκαν αρκετά χάλκινα αντικείμενα του 12ου αιώνα π.Χ., που περιλαμβάνουν και μια κεφαλή σκήπτρου.

3.Το ιερό του κερασφόρου θεού: Σκάφτηκε το 1948-1951 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Αποτελείται από μια μεγάλη ορθογώνια αίθουσα, που τη χώριζαν δυο ογκώδεις τετράγωνοι πεσσοί. Στο νότιο άκρο της αίθουσας υπάρχουν δυο μικρά λατρευτικά δωμάτια. Στο ένα απ’ αυτά βρέθηκε το περίφημο χάλκινο άγαλμα του κερασφόρου θεού, ύψους 0,61 μ., που χρονολογείται στα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ. και που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Κυπριακού Μουσείου. Στην αίθουσα υπήρχαν ένας βωμός και μια τράπεζα προσφορών. Γύρω από το βωμό βρέθηκαν πολυάριθμα σπονδικά κύπελλα, βουκράνια και άλλα κρανία κερασφόρων ζώων, που θυσιάστηκαν στο θεό. Γύρω από την ορθογώνια αίθουσα υπάρχουν μικρά δωμάτια δευτερεύουσας χρήσης, που επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον όλο χώρο του ιερού. 

4.Το δεύτερο ιερό της Έγκωμης: Αποτελείται από ένα προπύλαιο κι ένα μικρό λατρευτικό χώρο. Στο κέντρο του λατρευτικού χώρου υπήρχε τετράγωνος πεσσός και δίπλα απ’ αυτόν ένα μικρό φρεάτιο. Το ιερό αυτό σχετίζεται με την άφιξη και μόνιμη εγκατάσταση των Αχαιών αποίκων στην    Έγκωμη και χρονολογείται στα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ.

5.Το ιερό του θεού του ταλάντου: Το ιερό αυτό είναι κτισμένο από αργούς λίθους και χρονολογείται γύρω στο 1150 π. Χ. Αποτελείται από ένα ορθογώνιο λατρευτικό χώρο, στον οποίο υπήρχαν ένας μικρός βωμός και δυο ομοιόμορφοι όρθιοι λίθοι. Στο δάπεδο του ιερού βρέθηκαν αρκετά βουκράνια και άλλα κρανία κερασφόρων ζώων. Στη βορειοανατολική γωνιά της αυλής υπάρχει ένας δεύτερος μικρός λατρευτικός χώρος, μέσα στον οποίο βρέθηκε το χάλκινο άγαλμα ενός άλλου κερασφόρου θεού, που στηρίζεται πάνω σε τάλαντο χαλκού.

6.Το κτίριο με αριθμό 18: Σκάφτηκε από τη γαλλική αρχαιολογική αποστολή μεταξύ των ετών 1949 και 1957 και ονομάστηκε κτίριο με αριθμό 18 γιατί στην περιοχή του βρέθηκε κι ο άθικτος πλούσιος τάφος με αριθμό 18. Το κτίριο, που έχει ορθογώνια κάτοψη, είναι ολότελα κτισμένο με πελεκητούς ασβεστόλιθους και οι τέσσερις πλευρές του συνορεύουν με δρόμους. Η νότια πρόσοψη του κτιρίου είναι εφοδιασμένη με τέσσερις θύρες που πλαισιώνονται από μεγάλα παράθυρα. Αποτελείται από ένα κεντρικό χώρο και δυο πτέρυγες. Το κεντρικό τμήμα του φαίνεται ότι αποτελείτο από μια εσωτερική ορθογώνια αυλή, που περιβαλλόταν από διάφορα δωμάτια. Στα δεξιά της κυρίας εισόδου υπήρχαν ένας διάδρομος και μια κλίμακα, που οδηγούσαν στο ανώγειο. Το κτίριο χρονολογείται στα μέσα του 14ου αιώνα π.Χ. και η όλη τεχνοτροπία της δόμησης του παρουσιάζει έντονη επίδραση από ανατολικά μυκηναϊκά πρότυπα, πολύ πιθανό από την Ugarit, με την οποία η   Έγκωμη είχε άμεσες εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις. Από το αξιόλογο αυτό κτίριο προέρχονται δυο χάλκινα αγάλματα καθισμένων θεών, που μαζί με τα δυο άλλα χάλκινα αγάλματα των κερασφόρων θεών αποτελούν τις θεότητες, που λατρεύονταν στην Έγκωμη τον 12ο και 11ο αιώνα π.Χ.

7. Το κτίριο του κίονος: Βρισκόταν κοντά στη διασταύρωση δυο δρόμων και φαίνεται να ήταν ένα από τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια της πόλης. Ονομάστηκε από τους ανασκαφείς κτίριο του κίονος, γιατί στο δάπεδό του υπάρχουν ακόμη οι σπόνδυλοι του κεντρικού κίονος που στήριζαν την οροφή του. Στην περιοχή του κτιρίου αυτού ανακαλύφθηκαν πλούσιοι μυκηναϊκοί τάφοι, που απέδωσαν εξαιρετικά αγγεία, χρυσά και αργυρά κοσμήματα και διάφορα άλλα σημαντικά αντικείμενα. Ανάμεσα σ' αυτά μοναδικό στο είδος του είναι το θαυμάσιο αργυρό κύπελλο με ένθετη διακόσμηση βουκρανίων και ανθεμίων από χρυσάφι και niello (μελανή ύλη).

8. Το κτίριο των χάλκινων αντικειμένων: Πρόκειται για κατάλοιπα μεγάλου δημοσίου κτιρίου, κτισμένου με ογκώδεις πελεκητούς ασβεστόλιθους. Ονομάζεται κτίριο των χάλκινων αντικειμένων γιατί μέσα σ’ αυτό βρέθηκαν αρκετά χάλκινα αντικείμενα, ανάμεσα στα οποία ξεχωριστή θέση κατέχει ένα μεγάλο χάλκινο τραπέζι με χαμηλά πόδια.

9. Το νότιο τείχος της πόλης: Καταλαμβάνει το νοτιότατο άκρο του ανασκαφικού χώρου και είναι κτισμένο με δυο σειρές ογκολίθων, από τις οποίες η εξωτερική σειρά αποτελείται από μεγαλύτερους λίθους. Ο χώρος μεταξύ των δυο σειρών είναι συμπληρωμένος από χαλίκια και πηλό. Στο ανατολικό τμήμα του νότιου τείχους υπάρχει μια σειρά από προεξέχοντες τετράγωνους πύργους.

Δ. ΧΡΗΣΤΟΥ