Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο γνωστότερος και πιο ενδιαφέρων μύθος που σχετίζεται με τα παιδιά του Κινύρα είναι εκείνος που αφηγείται τις ερωτικές του σχέσεις με την κόρη του Σμύρνα ή Μύρρα, την οποία είχε αποκτήσει είτε από την Κένχεριν ή Κεγχρεΐδα είτε από ακαθόριστη μητέρα. Παράλληλα ωστόσο προς τις μαρτυρίες για τη Σμύρνα ως κόρη του Κινύρα, παραδίδεται και η πληροφορία ότι η Σμύρνα ήταν κόρη του βασιλιά των Ασσυρίων Θείαντος, πατέρα του Κινύρα. Εμφανίζεται δηλαδή και ως αδελφή του. Η κοινή όμως αντίληψη του αρχαίου κόσμου, εκπροσωπούμενη από την πλειονότητα των αρχαίων συγγραφέων, θεωρεί τη Μύρρα κόρη του Κινύρα και προβάλλει κυρίως την αιμομειξία με τον πατέρα της. Η εικόνα που συνθέτουν οι ποικίλες αυτές μαρτυρίες είναι η ακόλουθη:

Η Αφροδίτη οργίστηκε με την Μύρρα είτε γιατί η κόρη αυτή του Κινύρα δεν τιμούσε καθόλου τη θεά (Απολλ. 3.14,4) είτε γιατί όταν κάποτε έλυσε τα μαλλιά της καυχήθηκε ότι τόσο ωραία μαλλιά δεν έχει ούτε η Αφροδίτη (Σχολ. εις Θεοκρ. 1.109α). Άλλη εκδοχή αποδίδει την περιφρόνηση προς τη θεά στη μητέρα της Κένχεριν. Η εκδίκηση της Αφροδίτης είτε προς την Μύρρα είτε προς την Κένχεριν εκδηλώθηκε με τη γέννηση στη ψυχή της Σμύρνας σφοδρού ερωτικού πάθους για τον πατέρα της. Για να πετύχει το σκοπό της η Σμύρνα ντύθηκε υπηρέτρια και, αποκαλύπτοντας στον Κινύρα τον έρωτά της, ενώθηκε μαζί του. Κατά τον Απολλόδωρο και τον Πλούταρχο, για να πραγματοποιήσει το σχέδιό της η Αφροδίτη χρησιμοποίησε την τροφό της Σμύρνας ως μεσάζουσα. Η τροφός φανέρωσε στον Κινύρα τον έρωτα της Σμύρνας ως κάποιας από τις γυναίκες του παλατιού που ήταν ερωτευμένη μαζί του αλλά δεν τολμούσε να τον πλησιάσει φανερά. Έτσι, με τις δολοπλοκίες της Αφροδίτης, ο Κινύρας, χωρίς να έχει συναίσθηση της φοβερής του πράξης, έπεσε θύμα της ανόσιας αιμομειξίας, που έγινε κατ' επανάληψη.

Όταν όμως, όπως αφηγείται ο Πλούταρχος, ο Κινύρας θέλησε κάποιο βράδυ να δει ποια ήταν η ερωτευμένη γυναίκα που του προσφερόταν κρυφά, και ζήτησε να του φέρουν φως, έντρομος μπροστά στην αποκάλυψη της φοβερής αλήθειας, άρπαξε το ξίφος του να τη σκοτώσει. Εκείνη έτρεξε για να ξεφύγει, και, ενώ ο Κινύρας την καταδίωκε, ικέτεψε τους θεούς να την κάνουν αθέατη. Οι θεοί, από οίκτο, εισάκουσαν την παράκλησή της και τη μεταμόρφωσαν σε δέντρο ή θάμνο, τη σμύρνα ή μυρσίνη από το όνομά της Σμύρνα — ή Μύρρα — μυρρίνη. Δέκα μήνες αργότερα το φυτό άνοιξε κι από το άνοιγμα γεννήθηκε ο Άδωνις. Μια παραλλαγή του μύθου αναφέρει ότι η Μύρρα κράτησε μυστική ως το τέλος την εγκυμοσύνη της και γέννησε κανονικά τον Άδωνι. Η γέννηση όμως του βρέφους αποκάλυψε το μυστικό και η ντροπιασμένη Μύρρα προσευχήθηκε στους θεούς και μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο φυτό.

Παρόμοιες περιπτώσεις αιμομειξίας με τις θυγατέρες τους αναφέρονται για πολλούς αρχαίους βασιλιάδες. Επιχειρώντας να ερμηνεύσει τις περιπτώσεις αυτές ο Άγγλος θρησκειολόγος σερ Τζέιμς Φρέιζερ, αναφέρει τα ακόλουθα στο έργο του Άδωνις: «Φαίνεται ότι στις περιπτώσεις αυτές δεν επρόκειτο απλώς για μια αφύσικη πράξη, αλλά για μια ενέργεια με βαθύτερα αίτια. Ακόμη και σήμερα, σε χώρες όπου υπάρχει μητριαρχική βασιλική διαδοχή, και όπου επομένως ο βασιλιάς έχει απλώς το αξίωμα του βασιλικού συζύγου, συμβαίνει συχνά ένας πρίγκιπας να παντρεύεται την αδελφή του διάδοχο - πριγκίπισσα, για να μην περιέλθει ο θρόνος σε ξένο. Δεν αποκλείεται λοιπόν η ίδια ανάγκη διαδοχής να γέννησε και τους μύθους για την αιμομειξία βασιλιάδων με τις κόρες τους. Ο βασιλιάς -σύζυγος ήταν υποχρεωμένος, μετά τον θάνατο της βασίλισσας, που ήταν ο ουσιαστικός φορέας της εξουσίας, να εγκαταλείψει τον θρόνο, αφού τα δικαιώματά του τερματίζονταν και περιέρχονταν κανονικά στον σύζυγο της πριγκίπισσας θυγατέρας του. Αν λοιπόν ο βασιλιάς δεν ήθελε να εγκαταλείψει την εξουσία μετά τον θάνατο της βασίλισσας, ο μόνος νόμιμος τρόπος για να το πετύχει ήταν να παντρευτεί την κόρη του, διατηρώντας εν ονόματί της το βασιλικό αξίωμα. Tο ίδιο θα συνέβαινε και σε περιπτώσεις διαδοχής ιερατικού αξιώματος, όπως στην περίπτωση του Κινύρα και της Μύρρας».

Η περιπέτεια Κινύρα - Μύρρας φαίνεται να ήταν πολύ γνωστή στον αρχαίο κόσμο, αφού ακόμη και στους μεταχριστιανικούς χρόνους ενέπνεε τη δραματική τέχνη. Ο ιστορικός Ιώσηπος παραδίδει ότι στο θέατρο της Ρώμης, στο οποίο δολοφονήθηκε ο Καλιγούλας (41 μ.Χ.) παρουσιαζόταν το δράμα «Κινύρας». Στο έργο αυτό σκοτωνόταν και η Μύρρα και ο ίδιος ο Κινύρας, γύρω από τον οποίο έτρεχε άφθονο αίμα. Ιστορίες ερωτικές γύρω από τον Κινύρα και τη Μύρρα έγραψε και ο Κύπριος ιστορικός Ξενοφών* στο έργο του Κυπριακά, που δεν σώθηκε.