Γαληνός ο Ένδοξος
Ο διασημότερος Έλληνας γιατρός του 2ου μ.Χ. αιώνα, γεννήθηκε στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας το 128 μ.Χ. και πέθανε το 200 μ.Χ. Το όνομα Κλαύδιος που του αποδόθηκε, πιστεύεται σήμερα πως είναι κακή απόδοση των δυο αρχικών γραμμάτων του επιθέτου Clarys με το οποίο ήταν γνωστός. Η φήμη του δεν ήταν μικρότερη εκείνης του Ιπποκράτη. Ο πατέρας του Νίκων τον βοήθησε στις σπουδές του, αρχικά κοντά σε φιλοσόφους και κατόπιν στο περίφημο Ασκληπιείον της Περγάμου. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο Γαληνός ταξίδεψε σε πολλά μέρη, όπου για 10 χρόνια μαθήτευσε κοντά σε ικανούς δασκάλους στη Σμύρνη, στην Κόρινθο και στην Αλεξάνδρεια. Αφού επέστρεψε στην Πέργαμο, όπου άσκησε για λίγο το ιατρικό επάγγελμα, πήγε μετά στη Ρώμη κι εκεί εγκαταστάθηκε. Η φήμη του ως γιατρού απλώθηκε σύντομα σ' ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Από τη Ρώμη έφυγε μετά από λίγα χρόνια, κι επεσκέφθη πολλά μέρη, μεταξύ των οποίων και την Κύπρο. Επέστρεψε στην Πέργαμο, απ' όπου πάλι τον μετακάλεσαν στην Ιταλία οι συναυτοκράτορες Μάρκος Αυρήλιος και Λεύκιος Ουήρος. Ο Μάρκος Αυρήλιος μάλιστα, όταν πέθανε ο (επίσης Έλληνας) αρχίατρος του Δημήτριος, ανακήρυξε στο αξίωμα του προσωπικού του αρχιάτρου τον Γαληνό. Αφού παρέμεινε στη Ρώμη μέχρι και την εποχή του Σεπτιμίου Σεβήρου, ο Γαληνός επέστρεψε και πάλι στην Πέργαμο, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο Γαληνός δεν ασκούσε μόνο την ιατρική, αλλά ασχολήθηκε και με ιατρικά πειράματα, καθώς και με τις έρευνες, ήταν δε και φιλόσοφος, αστρονόμος και φυσικός. Έγραψε πάρα πολλά έργα, από τα οποία έχουν σωθεί αρκετά. Το σύνολο των έργων του υπολογίζεται σε 500 ιατρικού περιεχομένου και σε 300 γενικότερου ενδιαφέροντος. Απ' αυτά σώθηκαν 150, από τα οποία τα 105 είναι ιατρικού περιεχομένου. Πιστεύεται όμως ότι απ' αυτά αρκετά δεν είναι γνήσια.
Σχέσεις του προς την Κύπρο: Ο ίδιος ο Γαληνός αναφέρει στο βιβλίο του «Περί ἁπλῶν φαρμάκων» ότι επεσκέφθη την Κύπρο εξαιτίας των μεταλλευμάτων της. Στο δε βιβλίο του «Περί ἀντιδότων» αναφέρει ότι θέλησε να κάμει έρευνες στην Κύπρο για διάφορα φάρμακα, ότι στο νησί είχε φίλο ένα ισχυρό παράγοντα που συνδεόταν με τον υπεύθυνο των μεταλλείων ο οποίος ήταν επίτροπος του Καίσαρος, και έτσι μπόρεσε να πάρει από τα κυπριακά μεταλλεία αρκετά δείγματα. Μεταξύ αυτών αναφέρει πως πήρε πολλήν καδμεία (καλαμίνα), σπόδιον (οξείδιον του χαλκού), πομφόλυγα (οξείδιον του ψευδαργύρου), χαλκίτιν (χαλκό), μίσυ (χαλκοπυρίτη), χάλκανθον (γαλαζόπετρα) και άλλα.
Ο Γαληνός επισκέφθηκε την Κύπρο δύο φορές μεταξύ 164-167μ.Χ. Όπως αναφέρει ο ίδιος στο βιβλίο του «Περί τῆς τῶν ἁπλῶν φαρμάκων κράσεως καί δυνάμεως» <<…δια τούτο τσιγαρούν ές Λήμνο και Κύπρο και την Παλαιστίνη, Συρίαν εσπούδασα πορευθείς των φαρμάκων τούτων πολύ πλήθος εις όλον εμαυτού παραθέσθαι τον βίον….>>) με μόνο σκοπό την μελέτη των μεταλλικών φαρμάκων, δηλαδή εκείνων που βγαίνουν από μεταλλικές πηγές. Όπως ο ίδιος αναφέρει <<Ώσπερ ούν εις Κύπρον ένεκα των εν αυτή μετάλλων…..>> τα μέταλλα της Κύπρου τουλάχιστον από φαρμακευτικής άποψης ήταν τα πιο ονομαστά και περιζήτητα.
Στο ίδιο έργο του ο Γαληνός κάνει αναφορές στην Κύπρο, κυρίως σε σχέση προς τα ορυκτά και τα μέταλλά της. γράφει για το διφρυγές, φάρμακο που πήρε σε μεγάλη ποσότητα από το μεταλλείο κοντά στους Σόλους, περιγράφει δε τις ιδιότητες και τις χρήσεις του. Στο ίδιο βιβλίο γράφει και για το μίσυ, το σῶρυ (θειικός σίδηρος) και την χαλκίτιδα, που βρήκε και πάλι στην περιοχή των Σόλων. Στο ίδιο σύγγραμμά του, ο Γαληνός κάνει εκτεταμένη αναφορά στον τρόπο με τον οποίο μαζευόταν ο χάλκανθος στην περιοχή των Σόλων, περιγράφει τις ιδιότητές του και αναφέρει ότι πήρε μαζί του μεγάλες ποσότητες, και από το είδος αυτό. Γράφει επίσης για την κυπριακή καδμεία, καθώς και για την πομφόλυγα και το σπόδιον, ως παράγωγα από την επεξεργασία του χαλκού στα καμίνια. Κάνει τέλος διάφορες άλλες δευτερεύουσες αναφορές σε κυπριακά μέταλλα.
