Δημοκρατικός Συναγερμός ΔΗΣΥ

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός είναι πολιτικό κόμμα κεντροδεξιάς απόκλισης που ιδρύθηκε στις 4 Ιουλίου 1976 από τον Γλαύκο Κληρίδη και ουσιαστικά, αντικατέστησε το Ενιαίον Κόμμα που είχε ιδρυθεί και πάλι από τον Γλαύκο Κληρίδη μαζί με τον Πολύκαρπο Γεωρκάτζη το 1969. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός είναι ένα από τα δύο μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα της Κύπρου.

Μετά τον ιδρυτή του Γλαύκο Κληρίδη, στην ηγεσία του Κόμματος διετέλεσαν οι Γιαννάκης Μάτσης, Νίκος Αναστασιάδης, Αβέρωφ Νεοφύτου και από τις 11 Μαρτίου 2023 η Αννίτα Δημητρίου.

Προϊστορία ίδρυσης του κόμματος: Νωρίς το 1969 ιδρύθηκαν στην Κύπρο διάφορα πολιτικά κόμματα. Μεταξύ αυτών και το Ενιαίον Κόμμα, που ιδρύθηκε από τον τότε πρόεδρο της Βουλής Γλαύκο Κληρίδη και τον Πολύκαρπο Γεωρκάτζη, υπουργό Εσωτερικών και Αμύνης της Δημοκρατίας, που είχε αναγκαστεί σε παραίτηση στις 2 Νοεμβρίου 1968. Ο Γεωρκάτζης δεν πρόλαβε τις βουλευτικές εκλογές του 1970, γιατί δολοφονήθηκε στις 15 Μαρτίου 1970. Στις Βουλευτικές εκλογές, που έγιναν στις 5 Ιουλίου 1970, το Ενιαίον αναδείχθηκε το μεγαλύτερο κόμμα και κέρδισε 15 βουλευτικές έδρες επί συνόλου 35. Ο Γλαύκος Κληρίδης εξελέγη και πάλι πρόεδρος της Βουλής.

Ακολούθησε μια περίοδος που ήταν η πιο τραγική της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας: Ιδρύθηκε από τον Γρίβα η ΕΟΚΑ Β' που ανέπτυξε τρομοκρατική δράση και προετοίμασε το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας κατά του προέδρου Μακαρίου. Μετά την τεράστια καταστροφή από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή (καλοκαίρι του 1974), ο Μακάριος ανήλθε ξανά στην εξουσία. Ο Κληρίδης, που κατά την 5μηνη απουσία του Μακαρίου ασκούσε καθήκοντα προέδρου της Δημοκρατίας, συνέχισε να είναι πρόεδρος της Βουλής αλλά και εκπρόσωπος της ελληνικής κυπριακής πλευράς στις διακοινοτικές συνομιλίες. Για τους χειρισμούς του στη Βιέννη, ως συνομιλητή, και συγκεκριμένα στον 5ο γύρο (17 - 21. Φεβρουαρίου 1976), κατηγορήθηκε ότι υπερέβη τις οδηγίες και εντολές που του είχαν δοθεί. Παραιτήθηκε από τη θέση του συνομιλητή στις 7 Απριλίου 1976 και στη συνέχεια, από τη θέση του προέδρου της Βουλής στις 16 Ιουλίου 1976. Στους κόλπους του κόμματός του δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα, γι’ αυτό και ο Κληρίδης το διέλυσε, ιδρύοντας καινούργιο κόμμα, τον Δημοκρατικό Συναγερμό.

» Βλέπε Αφιέρωμα: Δεξιά και Κύπρος

Η ίδρυση του κόμματος: Στο μεταξύ η Βουλή είχε διαλυθεί και είχαν προκηρυχθεί νέες βουλευτικές εκλογές για τις 5 Σεπτεμβρίου 1976. Στις εκλογές αυτές ο ΔΗΣΥ παρότι πήρε ποσοστό 27.60% δεν εξέλεξε ούτε ένα βουλευτή λόγω του εκλογικού συστήματος. Στις 11 Ιουλίου 1976 έγινε στη Λευκωσία ιδρυτικό συνέδριο ενός νέου κεντροδεξιού κόμματος, της Δημοκρατικής Παράταξης (που αργότερα μετονομάστηκε σε Δημοκρατικό Κόμμα) με αρχηγό του τον Σπύρο Κυπριανού. Η εξαγγελία για ίδρυση της Δημοκρατικής Παράταξης έγινε στις 12 Μαϊου 1976. Τρεις μέρες αργότερα, στις 15 Μαίου 1976, ο Γλαύκος Κληρίδης εξήγγειλε ότι θα ίδρυε νέο κόμμα, τον Δημοκρατικό Συναγερμό, στον οποίο θα μετείχαν και στελέχη ενός άλλου κόμματος, της Προοδευτικής Παρατάξεως. Το ιδρυτικό συνέδριο του Δημοκρατικού Συναγερμού έγινε στη Λευκωσία στις 4 Ιουλίου 1976 και σ' αυτό ο Γλαύκος Κληρίδης εξελέγη πανηγυρικά πρόεδρος του νέου κόμματος.

Η πορεία του κόμματος: Ο Δημοκρατικός Συναγερμός κατήλθε για πρώτη φορά στον πολιτικό στίβο κατά τις βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 5 Σεπτεμβρίου 1976, με πλήρεις συνδυασμούς υποψηφίων σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, διεκδικώντας και τις 35 έδρες της Βουλής. Εναντίον του συνασπίστηκαν τα κόμματα ΑΚΕΛ, Δημοκρατική Παράταξη και ΕΔΕΚ, με τα οποία συνεργάστηκε ως ανεξάρτητος υποψήφιος ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Ο τελευταίος είχε αντικαταστήσει τον Γλαύκο Κληρίδη στη θέση του συνομιλητή και είχε διαχωρίσει τη θέση του από το Ενιαίον Κόμμα και από το νέο κόμμα του Κληρίδη. Στις εκλογές εκείνες ο Δημοκρατικός Συναγερμός εξασφάλισε ποσοστό 27,6% των ψήφων, αλλά δεν ανέδειξε ούτε ένα βουλευτή εξαιτίας του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος που είχε ακολουθηθεί. Τις 35 έδρες της Βουλής μοιράστηκαν: Η Δημοκρατική Παράταξη (21), το ΑΚΕΛ (9) και η ΕΔΕΚ (4), ενώ εξελέγη και ο Τάσσος Παπαδόπουλος.

Ο αποκλεισμός του Δημοκρατικού Συναγερμού από τη Βουλή ουσιαστικά βοήθησε το κόμμα γιατί είχε ως αποτέλεσμα τον στενότερο δεσμό μεταξύ των μελών και οπαδών του, που δημιούργησε κομματική συνείδηση. Το κόμμα κατήλθε ξανά στις βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 24 Μαϊου 1981 με το αναλογικό σύστημα, διεκδικώντας και πάλι όλες τις έδρες της Βουλής. Η άνοδος του κόμματος ήταν εμφανής: εξασφάλισε ποσοστό 31,8% των ψήφων και ανέδειξε 12 βουλευτές.

Στις προεδρικές εκλογές που έγιναν τον Φεβρουάριο του 1983, ο πρόεδρος του κόμματος Γλαύκος Κληρίδης κατήλθε ως υποψήφιος, με αντιπάλους του τον πρόεδρο Κυπριανού και τον Βάσο Λυσσαρίδη του Σοσιαλιστικού Κόμματος ΕΔΕΚ. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ)

Η εκλογική συνεργασία του προέδρου Κυπριανού με το ΑΚΕΛ του έδωσε τη νίκη, όμως ο Γλαύκος Κληρίδης εξασφάλισε ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων από ό,τι το κόμμα στις βουλευτικές: Περίπου 34%.

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός συνέχισε την ανοδική του πορεία και στις βουλευτικές εκλογές της 8 Δεκεμβρίου 1985 αναδείχθηκε το πρώτο σε εκλογική δύναμη πολιτικό κόμμα της Κύπρου. Εξασφάλισε 107.223 ψήφους (ποσοστό 33,5%) και 19 έδρες στη Βουλή (από σύνολο 56). Το αμέσως επόμενο κόμμα (το ΔΗΚΟ) εξασφάλισε ποσοστό 27,6%. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ)

Ο ΔΗΣΥ διεκδίκησε και την εξουσία, διά του αρχηγού του Γλαύκου Κληρίδη, στις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου του 1988. Κέρδισε την αναμέτρηση στον α' γύρο των εκλογών (14 Φεβρουαρίου 1988) ως ένας των δυο επικρατέστερων. Ο άλλος ήταν ο Γιώργος Βασιλείου. Στον β' γύρο των εκλογών ο Γ. Βασιλείου κέρδισε την αναμέτρηση με μικρή διαφορά από τον αρχηγό του ΔΗΣΥ:

Γ. Βασιλείου: 167.834 ψήφοι (51,63%), Γλ. Κληρίδης: 157.228 ψήφοι (48,37%).

Στις βουλευτικές εκλογές του 1991 ο ΔΗΣΥ αύξησε ακόμη περισσότερο τη δύναμή του, σε σχέση με τις εκλογές του 1985, και διατήρησε τη θέση του ως το πρώτο κόμμα στην Βουλή. Συγκεκριμένα, το 1991 εξασφάλισε ποσοστό 35,8% (σε συνασπισμό με το κόμμα των Φιλελευθέρων) και 20 έδρες (την μία την πήραν οι Φιλελεύθεροι), σε σύγκριση με ποσοστό 33,5% και 19 έδρες στις βουλευτικές εκλογές του 1985. Πρέπει να σημειωθεί ότι στις εκλογές του 1991 η Νέα Δημοκρατική Παράταξη (ΝΕΔΗΠΑ) υπό τον Αλέκο Μιχαηλίδη, η οποία στις εκλογές του 1985 είχε συμπράξει με το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ), συγχωνεύθηκε με τον ΔΗΣΥ(1988).

Τον Φεβρουάριο του 1993 ο ΔΗΣΥ διεκδίκησε την προεδρία της Δημοκρατίας διά του τότε προέδρου του Γλαύκου Κληρίδη. Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών (7 Φεβρουαρίου) ο Γλαύκος Κληρίδης πήρε την δεύτερη θέση με ποσοστό 36,74% έναντι 44,15% του Γιώργου Βασιλείου. Στον δεύτερο γύρο των εκλογών (14 Φεβρουαρίου) ο Γλαύκος Κληρίδης αναδείχθηκε πρόεδρος της Δημοκρατίας, εξασφαλίζοντας ποσοστό 50,31 % έναντι 49,69% του Γιώργου Βασιλείου. Στον δεύτερο γύρο ο Γλαύκος Κληρίδης είχε την υποστήριξη του Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο στον πρώτο γύρο είχε υποστηρίξει (μαζί με την ΕΔΕΚ) τον Πασχάλη Πασχαλίδη, που πήρε την τρίτη θέση με ποσοστό 18,64%. Στις εκλογές ο Γλ. Κληρίδης υποστηρίχθηκε και από το κόμμα των Φιλελευθέρων του Νίκου Ρολάνδη. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός συμμετείχε με υπουργούς του στην κυβέρνηση Κληρίδη. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ)

Μετά την εκλογή του στην προεδρία της Δημοκρατίας, ο Γλαύκος Κληρίδης αποχώρησε από την αρχηγία του ΔΗΣΥ. Νέος πρόεδρος του κόμματος εξελέγη ο Γιαννάκης Μάτσης.

Στο μεταξύ ο ΔΗΣΥ συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 1996 όπου ήταν το πρώτο κόμμα στη Βουλή και στις βουλευτικές του 2001 όπου ήταν δεύτερο πίσω από το ΑΚΕΛ.

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός πέρασε στην αντιπολίτευση ύστερα από μία δεκαετία, με την εκλογή του Τάσσου Παπαδόπουλου στην προεδρία της Δημοκρατίας τον Φεβρουάριο του 2003. Στο μεταξύ σημειώθηκαν διάφορες εσωκομματικές εξελίξεις. Ο Γιαννάκης Μάτσης απεχώρησε από την προεδρία του κόμματος και από τον Ιούνιο του 1997 την προεδρία ανέλαβε ο Νίκος Αναστασιάδης. Αργότερα υπήρξαν σοβαρές διαφωνίες στελεχών του κόμματος, που κορυφώθηκαν όταν ετέθη προς έγκριση ή απόρριψη το Σχέδιο Ανάν για λύση του Κυπριακού, υπέρ της εγκρίσεως του οποίου επίσημα τάχθηκε ο ΔΗΣΥ. Στελέχη του κόμματος με επικεφαλής το Δημήτρη Συλλούρη και τον Ρίκο Ερωτοκρίτου, απεχώρησαν και τον Ιούλιο του 2005 ίδρυσαν το Ευρωπαϊκό Κόμμα (ΕΥΡΩΚΟ). Από το ΔΗΣΥ τότε απεχώρησε και ο Πρόδρομος Προδρόμου ο οποίος ίδρυσε το Κόμμα Ευρωπαϊκή Δημοκρατία. Το Ευρωκο κατήλθε για πρώτη φορά στις βουλευτικές εκλογές του 2006, αφού στο μεταξύ συνενώθηκε με άλλο κόμμα, τους «Νέους Ορίζοντες».

Ωστόσο ο ΔΗΣΥ παρέμεινε σταθερά ως το ένα των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων της Κύπρου. Κατά τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2006 εξασφάλισε το 30,34% των ψήφων και κέρδισε 18 έδρες στη Βουλή. Κατά τις πρώτες εκλογές που έγιναν στην Κύπρο για ανάδειξη των 6 βουλευτών της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Δημοκρατικός Συναγερμός εξέλεξε 2 ευρωβουλευτές.

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός υποστήριξε στις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2008 τον ευρωβουλευτή του κόμματος Ιωάννη Κασουλίδη, ο οποίος κατετάγη πρώτος στον πρώτο γύρο των εκλογών, αλλά δεν κατάφερε να εκλεγεί στον δεύτερο. Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξελέγη ο Δημήτρης Χριστόφιας.

Στις Βουλευτικές εκλογές του 2011 ο ΔΗΣΥ εξελέγη πρώτο κόμμα με ποσοστό 34.28% καταλαμβάνοντας στη Βουλή 20 έδρες. Στις Προεδρικές Εκλογές του 2013, ο πρόεδρος του κόμματος Νίκος Αναστασιάδης εξελέγη Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας με ποσοστό 57.48%, υποστηριζόμενος και από το ΔΗΚΟ και το ΕΥΡΩΚΟ, σχηματίζοντας κυβέρνηση με μέλη της πολιτικά πρόσωπα από τα κόμματα αυτά καθώς και το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών.

Μετά την εκλογή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας ο Νίκος Αναστασιάδης παραιτήθηκε από το ΔΗΣΥ. Στις 28 Απριλίου 2013, εξελέγη ως τρίτος Πρόεδρος στην ιστορία του ΔΗΣΥ ο Αβέρωφ Νεοφύτου θέση την οποία είχε μέχρι την 11η Μαρτίου 2023.

Στις 2 Νοεμβρίου 2015, η ευρωβουλευτής Ελένη Θεοχάρους αποχώρησε από το κόμμα, καταγγέλλοντας την διαχείριση του Κυπριακού από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Στις 15 Ιανουαρίου 2016, ίδρυσε το Κίνημα Αλληλεγγύη.

Στις Βουλευτικές εκλογές του 2016 ο ΔΗΣΥ συγκέντρωσε ποσοστό 30.69% και κατέλαβε 17 έδρες στη Βουλή.

Στις Προεδρικές εκλογές του 2018 ο Νίκος Αναστασιάδης εξελέγη για δεύτερη φορά πρόεδρος της Δημοκρατίας με ποσοστό 55.99% έχοντας βασικό υποστηρικτή του τον ΔΗΣΥ.

Ο Δησύ στις Ευρωεκλογές του Μάιου του 2019 τερμάτισε ως πρώτο κόμμα με ποσοστό 29.02% στέλνοντας έτσι δύο ευρωβουλευτές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Λευτέρη Χριστοφόρου και τον Λουκά Φουρλά.

Στις Βουλευτικές εκλογές της 30ης Μαίου 2021 ο ΔΗΣΥ πήρε ένα ποσοστό 27.77% με πτώση 2.9% σε σχέση με το 2016. Ο ΔΗΣΥ ψηφίστηκε από 99.334 ψηφοφόρους και εξέλεξε 17 βουλευτές.

Για πλήρη κατάλογο των βουλευτών του ΔΗΣΥ δες στο λήμμα βουλευτές. Δες επίσης στο λήμμα εκλογές, κεφάλαιο «βουλευτικές εκλογές».

Στις Προεδρικές εκλογές του 2023 ο ΔΗΣΥ κατήλθε με υποψήφιο τον Πρόεδρο του Αβέρωφ Νεοφύτου ο οποίος δεν κατάφερε να περάσει στο Β Γύρο. Υπέβαλε την παραίτηση του και προκήρυξε εσωκομματικές εκλογές στις 11 Μαρτίου 2023. Νέα Πρόεδρος του ΔΗΣΥ ανεδείχθη με ποσοστό 69.18% η βουλευτής Λάρνακας και Πρόεδρος της Βουλής κ. Αννίτα Δημητρίου.

Το πολιτικό του πρόγραμμα:

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός είναι πολιτικό κόμμα κεντροδεξιάς απόκλισης, που επιδιώκει την προώθηση ορθής πολιτικής επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος και φιλοδοξεί να επιτύχει τη συνένωση όλων των πέραν της Αριστεράς δυνάμεων του τόπου. Είναι κόμμα πολυταξικό και δεν αποδέχεται το δόγμα της πάλης των τάξεων αλλά προσπαθεί να συμβιβάσει τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντά τους υπέρ του γενικού συμφέροντος. Ιδιαίτερα για το εθνικό θέμα, ο Δημοκρατικός Συναγερμός υποστηρίζει, υπό τις σημερινές περιστάσεις, τον έντιμο συμβιβασμό για μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Το κόμμα δεν αποδέχεται την ντε φάκτο κατάσταση που δημιούργησε η τουρκική εισβολή του 1974. Τάσσεται υπέρ της πλήρους συνεργασίας με την Ελλάδα και θεωρεί ότι το Κυπριακό μπορεί να επιλυθεί με συνομιλίες και ειρηνικές διαδικασίες.

Κομματική οργάνωση:

Ανώτατο όργανο του κόμματος είναι το παγκύπριο συνέδριο που καθορίζει την ιδεολογία και την πολιτική του και εκλέγει τον πρόεδρο και τους λοιπούς ανώτατους αξιωματούχους του. Αποτελείται από τα μέλη της πολιτικής επιτροπής, των επαρχιακών εκτελεστικών γραμματειών, τους βουλευτές του κόμματος, τα μέλη της επιτροπής ελέγχου, του πειθαρχικού συμβουλίου, της διοικούσας επιτροπής της νεολαίας του κόμματος, την εκτελεστική επιτροπή του φοιτητικού τμήματος της ΝΕΔΗΣΥ, 12 αντιπροσώπους του εξωτερικού και 400 αντιπροσώπους που εκλέγονται με μυστική ψηφοφορία από τα μέλη του κόμματος. Το παγκύπριο συνέδριο πραγματοποιείται κάθε 2 χρόνια.

Το ανώτατο συμβούλιο είναι το δεύτερο βασικό όργανο του κόμματος. Το συνθέτουν τα μέλη της πολιτικής επιτροπής και των επαρχιακών εκτελεστικών γραμματειών, καθώς και εκλελεγμένοι αντιπρόσωποι επαρχιών. Συνέρχεται κάθε 4 μήνες και εκλέγει αξιωματούχους, ελέγχει και παρακολουθεί το έργο των ανωτάτων αξιωματούχων, ερμηνεύει το καταστατικό, ψηφίζει τους κανονισμούς λειτουργίας του κόμματος κλπ.

Η πολιτική επιτροπή αποτελείται από τον πρόεδρο και τους βουλευτές του κόμματος και άλλους ανώτατους και ανώτερους αξιωματούχους. Έχει πολλές αρμοδιότητες, μεταξύ δε αυτών: αποφασίζει επί τρεχόντων θεμάτων, καταρτίζει σχέδια δράσης, εποπτεύει την κοινοβουλευτική ομάδα, καθορίζει την πολιτική και τακτική της. Συνέρχεται κάθε μήνα.

Το πολιτικό γραφείο αποτελείται από τον πρόεδρο, τους ανώτατους αξιωματούχους και τους βουλευτές του κόμματος. Συνεδριάζει κάθε εβδομάδα και παίρνει αποφάσεις επείγουσες, που υπόκεινται στην έγκριση της πολιτικής επιτροπής.

Άλλα όργανα του κόμματος είναι η επιτροπή ελέγχου και το πειθαρχικό συμβούλιο. Τα επαρχιακά όργανα του κόμματος είναι τα επαρχιακά συνέδρια που αποτελούνται από εκλελεγμένους αντιπροσώπους της κάθε επαρχίας και τα οποία εκλέγουν τους αξιωματούχους της επαρχίας (συνέρχονται κάθε 2 χρόνια), τα επαρχιακά συμβούλια (από 30 μέλη που εκλέγονται από τα επαρχιακά συνέδρια), οι επαρχιακές εκτελεστικές γραμματείες (από τον επαρχιακό γραμματέα και άλλα 9 μέλη) και, τέλος, οι τοπικές κομματικές ενώσεις και οι τοπικές επιτροπές, στις συνοικίες και στα χωριά.

Μια από τις πρωταρχικές αρχές του καταστατικού του κόμματος, είναι ότι όλοι οι αξιωματούχοι του, σε όλα τα επίπεδα, εκλέγονται με μυστική ψηφοφορία κάθε 2 χρόνια. Οι υποψήφιοι βουλευτές του κόμματος εκλέγονται και πάλι με μυστική ψηφοφορία, σε δυο φάσεις: την πρώτη, που γίνεται κατά επαρχία, και τη δεύτερη, που διεξάγεται στο ανώτατο συμβούλιο. Οι ψήφοι που παίρνει ο κάθε υποψήφιος στην επαρχιακή εκλογική συνέλευση (α' φάση), προστίθενται στις ψήφους που παίρνει στο ανώτατο συμβούλιο. Το άθροισμά τους προσδιορίζει τόσο τη συμμετοχή όσο και τη σειρά των υποψηφίων στο ψηφοδέλτιο.

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός έχει οργάνωση νεολαίας, την ΝΕΔΗΣΥ (Νεολαία Δημοκρατικού Συναγερμού), με δική της διοίκηση.

Πηγές: