Ήρα
Ανώτερη θεότητα του ελληνικού πανθέου, κόρη του Κρόνου και της Ρέας, αδελφή και σύζυγος του Διός, του πατέρα των θεών και ανθρώπων, μεγάλη θεά του ουρανού. Το όνομά της συσχετίστηκε με την αιολική λέξη ἔρα (που σημαίνει γη) και την ελληνική λέξη ἥρως, πιθανότατα δε προήλθε από τη σανσκριτική λέξη σβαρ (suar) που σημαίνει ουρανός. Τα κύρια χαρακτηριστικά της, ως θεότητας του ουρανού, τη συνδέουν φυσιολογικά με τον Δία που είναι ο σύζυγός της, μαζί με τον οποίο ασκεί την ίδια ενέργεια στα ουράνια φαινόμενα. Η Ήρα εξαπολύει τους ορμητικούς ανέμους που αναταράζουν τη θάλασσα, είναι η θεά των θυελλών και των βροντών, των καταιγίδων και των νεφών που φέρνουν τη βροχή που ποτίζει τη γη. Είναι ακόμη η θεότητα των αστέρων και η βασίλισσα του ουρανού. Σύμφωνα προς τη μυθολογία, η Ήρα ήταν η μεγαλύτερη κόρη του Κρόνου, γι’ αυτό κι εθεωρείτο ως η ανώτερη από τις θεές του Ολύμπου και η περισσότερο σεβαστή, μπροστά στην οποία οι λοιπές θεότητες σηκώνονταν όρθιες σ’ ένδειξη εκτιμήσεως, αναγνωρίσεως και σεβασμού. Η μυθολογία θέλει τον Δία και την Ήρα να έχουν σχέσεις πολύ πριν γίνουν κυρίαρχοι του Ολύμπου και παρά τη θέληση των γονιών τους, του Κρόνου και της Ρέας. Η σχέση τους άρχισε στη χώρα των Εσπερίδων, ενώ μια μυθολογική παράδοση αναφέρει ότι ο Δίας έσμιξε για πρώτη φορά με την Ήρα μεταμορφωμένος σε κούκο, το πουλί που το μονότονο τραγούδι του αγγέλλει τον ερχομό της άνοιξης. Η ένωση του Διός με την Ήρα συμβολίζει την ίδια τη ζωή ολόκληρης της φύσης. Αυτή η σχέση όμως είναι άλλοτε αρμονική και ηδονική (κατά την άνοιξη) ενώ άλλοτε διαταράσσεται από συζυγικούς καβγάδες και τρομερούς θυμούς, οπότε ξεσπούν στη γη οι θεομηνίες.
Στη μυθολογία η Ήρα είναι γνωστότερη ως η ζηλιάρα θεά και σύζυγος που η οργή και η εκδίκησή της ξεσπά κυρίως στις διάφορες ερωμένες του Διός και στα παιδιά που αυτές αποκτούν μαζί του, ενώ ταυτόχρονα η ίδια παραμένει πάντοτε πιστή. Ακόμη κι όταν απέκτησε παιδί χωρίς τον Δία, το απέκτησε μόνη της. Το παιδί της αυτό είναι ο Τυφάων (Τυφών). Με τον Δία η Ήρα απέκτησε τον Άρη, θεό του πολέμου, την Ήβη και την Ειλείθυια ή Ελευθώ, θεά της μητρότητας. Έτσι η Ήρα είναι και η θεά του γάμου.
Η λατρεία της Ήρας στην αρχαία Ελλάδα είχε κυριότερα κέντρα της το Άργος, τη Σπάρτη και τη Σάμο. Όμως ως μεγάλη θεότητα, λατρευόταν σ' ολόκληρο του αρχαίο ελληνικό κόσμο, μέχρι και την Κύπρο. Μια από τις τελετές που σχετίζονταν με τη λατρεία της θεάς, σε σχέση και προς τον Δία, ήταν εκείνη του ιερού γάμου, της ένωσης δηλαδή των δυο ανωτέρων θεοτήτων του ελληνικού πανθέου, που γινόταν βέβαια στην αρχή της άνοιξης. Ως θεά Ακραία, κυρίαρχη του ουρανού, η Ήρα διέθετε ναούς και ιερά σε κορφές βουνών, όπως κι ο Δίας, και γενικά τιμόταν σε ακροπόλεις και υψώματα. Σύμβολα της Ήρας ήταν κυρίως το παγώνι και το ρόδι.
Από τις διάφορες απεικονίσεις της θεάς, κλασικότερη θεωρείται η μορφή που αποτύπωσε ο Πολύκλειτος, όπως την περιγράφει ο Παυσανίας. Το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Πολύκλειτου που παρίστανε τη θεά να κάθεται μεγαλόπρεπα σε ολόχρυσο θρόνο, δεν σώθηκε. Από άλλες όμως παραστάσεις, προκύπτει ότι συνήθως η Ήρα αποτυπωνόταν με νεανική και αυστηρή μορφή και με κορόνα ή άλλο κόσμημα (στέφανον) στο κεφάλι. Συνήθως στο ένα χέρι κρατά σκήπτρο και στο άλλο ρόδι. Η μορφή της είναι ήρεμη, αγνή και επιβλητική. Η πλούσια και φροντισμένη ιδιαίτερα κόμμωσή της, ο θαυμάσιος μακρύς χιτώνας και το ιμάτιον και το κόσμημα στο κεφάλι, προσδίδουν στη θεά περισσότερη μεγαλοπρέπεια, όπως ταιριάζει στη βασίλισσα του Ολύμπου.
