Λάιτ Χένρυ
Άγγλος στρατιωτικός και περιηγητής του 19ου αιώνα, που επεσκέφθη και την Κύπρο και έγραψε γι' αυτήν.
Το 1814 ο Χένρυ Λάιτ (Henry Light) υπηρετούσε στη Μάλτα με το βαθμό του λοχαγού του βασιλικού πυροβολικού, οπότε πήρε μία πολύμηνη άδεια για να ταξιδέψει σε διάφορες χώρες της Εγγύς Ανατολής. Το ταξίδι του κράτησε από τις 14 Φεβρουαρίου μέχρι τις 2 Νοεμβρίου 1814. Στο διάστημα αυτό επεσκέφθη την Αίγυπτο, δοκίμασε μια εξερευνητική αποστολή στον ποταμό Νείλο, πήγε στους Αγίους Τόπους, στον Λίβανο και την Κύπρο. Στην Κύπρο βρέθηκε από τις 26 Σεπτεμβρίου και για τρεις εβδομάδες, και στη συνέχεια επέστρεψε στην υπηρεσία του, στη Μάλτα.
Το ημερολόγιο και οι σημειώσεις του από το πολύμηνο αυτό ταξίδι του απετέλεσαν το υλικό μιας έκδοσης ενός βιβλίου το 1818 στο Λονδίνο, με τίτλο: «Travels in Egypt, Nubia, Holy Land, Mount Libanon and Cyprus» (= Ταξίδια στην Αίγυπτο, Νουβία, Αγίους Τόπους, Όρος του Λιβάνου και Κύπρο).
Σχετικά με την Κύπρο, ο Χένρυ Λάιτ δίνει διάφορες ενδιαφέρουσες μαρτυρίες και πληροφορίες. Ομιλεί για τη Λάρνακα, όπου πρωτοέφθασε (φιλοξενήθηκε εξ άλλου στο σπίτι του Αντωνίου Βοντιτζιάνου, υποπροξένου της Αγγλίας στη Λάρνακα κατά το διάστημα της παραμονής του στην Κύπρο) και περιγράφει τόσο τους Κυπρίους όσο και τους Ευρωπαίους της πόλης αυτής. Περιγράφει μια εκδρομή του στο Σταυροβούνι, και εκφέρει κρίσεις για τους κατοίκους της Κύπρου αλλά και για στρατιωτικά θέματα που σχετίζονταν με το νησί. Γράφει ότι οι Τούρκοι δεν ήσαν εις θέσιν να κρατήσουν στρατιωτικά την Κύπρο, που θα μπορούσε εύκολα να καταληφθεί από οποιανδήποτε χώρα η οποία διαθέτει στόλο. Προφητεύοντας, τρόπον τινά, την κατάληψη της Κύπρου από την πατρίδα του Αγγλία 74 χρόνια αργότερα, ο Χένρυ Λάιτ γράφει ότι η Κύπρος θα μπορούσε να θεωρηθεί περισσότερο πολύτιμη για τη Μεγάλη Βρετανία από όσο η Συρία και η Αίγυπτος.
Ο Χένρυ Λάιτ αντικρούει επίσης την άποψη που υπήρχε, ότι «η γλώσσα της Κύπρου είναι η περισσότερο αλλοιωμένη από οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ανατολής όπου ομιλείτο η ελληνική», και έχοντας προφανώς ο ίδιος αρκετές γνώσεις, σημειώνει ότι αισθάνθηκε ευχαρίστηση ακούγοντας τους συνηθισμένους ανθρώπους της αγοράς να χρησιμοποιούν στις συνομιλίες και συνδιαλλαγές τους αρχαίες ελληνικές λέξεις.
Το περί Κύπρου αξιοπρόσεκτο απόσπασμα του Χένρυ Λάιτ παρέθεσε ο Α. Παυλίδης, για πρώτη φορά μεταφρασμένο στην ελληνική, στο έργο του «Η Κύπρος ανά τους Αιώνες, μέσα από τα κείμενα ξένων επισκεπτών της» (τόμος 3ος, Λευκωσία, 1995, σσ. 1063- 1067).
