Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Πάφου, 350 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, 6 περίπου χιλιόμετρα στα βορειοανατολικά της πόλης Πάφου.

Η Άρμου είναι τοποθετημένη πάνω σε μάργες, κρητίδες, μαργαΐκές κρητίδες, αργίλους κι άλλες αποθέσεις του γεωλογικού σχηματισμού Μαμωνιών. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν κυρίως ασβεστούχα και πυριτιούχα εδάφη, που, με μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 550 χιλιοστόμετρα, δέχονται ποικίλες καλλιέργειες.

Οι κυριότερες καλλιέργειες είναι τα σιτηρά, τα όσπρια, τα οινοποιήσιμα αμπέλια, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές, τα νομευτικά φυτά και λίγα λαχανικά. Καλλιεργούνται επίσης τα εσπεριδοειδή, οι ελιές καθώς και λίγα φρουτόδεντρα και καρυδιές. Η κτηνοτροφία δεν είναι πολύ ανεπτυγμένη.

Από πλευράς ανάγλυφου παρατηρείται μια αισθητή κλίση προς τη θάλασσα. Το υψόμετρο, από 476 μ. στην Αγία Μαύρη, ανατολικά του χωριού, πέφτει στα 300 μ. στα δυτικά του οικισμού και στα 250 μ. μεταξύ των χωριών Αναβαργός και Άρμου. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν από την περιοχή της Άρμου και ακολουθούν δυτική διεύθυνση, για να χυθούν στη θάλασσα νότια της πόλης Πάφου.

Ο πληθυσμός του χωριού σημείωσε ανοδική πορεία μέχρι το 1946. Στα μεταπολεμικά χρόνια, παρά τη γειτνίαση του χωριού με την Πάφο, άρχισε η μείωση. Κατά τα τελευταία χρόνια, ο πληθυσμός γνώρισε και πάλι αύξηση. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ο οικισμός, με την εξάπλωσή του, βρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο επαφής των αργιλωδών και ασβεστούχων εδαφών. Η θέα προς τη δυτική θάλασσα της Πάφου είναι υπέροχη. Αρκετά από τα παραδοσιακά του σπίτια είναι χτισμένα με κρητίδες. Μερικά παλαιά σπίτια ανοικοδομήθηκαν από αλλοδαπούς που κατοίκησαν στο χωριό. Λόγω του σχετικά χαμηλού ανάγλυφου και της γειτνίασης του χωριού με τη θάλασσα επικρατεί σχετικά ζεστό κλίμα. Εξαιτίας των ήπιων κλιματολογικών συνθηκών καλλιεργούνται, ιδιαίτερα γύρω από τον οικισμό, φραγκοσυκιές, μουσμουλιές, ροδιές κι άλλα ημιτροπικά φυτά. Λόγω του ανώμαλου ανάγλυφου γύρω από τον οικισμό επικρατούν επικλινείς δρόμοι μερικοί από τους οποίους, λόγω αστάθειας του υπεδάφους, έχουν τσιμεντοποιηθεί αντί να ασφαλτοστρωθούν. Επίσης το μπετόν χρησιμοποιήθηκε και στους τοίχους αντιστήριξης μέσα στον οικισμό.

Από συγκοινωνιακής απόψεως το χωριό συνδέεται με την Πάφο με ασφαλτόστρωτο δρόμο που περνά δίπλα από τα Κονιά και τη Μαραθούντα. Επίσης συνδέεται τόσο με το Μέσα Χωριό στα βορειοδυτικά, όσο και με την Τσάδα στα βόρεια. Με την Επισκοπή στ' ανατολικά συνδέεται με ασφαλτόστρωτο δρόμο.

Η Άρμου δεν αναφέρεται στον κατάλογο των φέουδων και των βασιλικών κτημάτων της Λουζινιανο - Βενετικής περιόδου, μα ούτε και μνημονεύεται από τον ντε Μας Λατρί. Ωστόσο η Άρμου μνημονεύεται από τον Χόκαρθ που αναφέρει τα ακόλουθα: «Είκοσι περίπου λεπτά δρόμος από την Άρμου σε οδηγεί στην τοποθεσία κάποιας πιθανής υπαίθριας έπαυλης, με μερικούς ανοιγμένους τάφους. Αξιοσημείωτη είναι η ανεύρεση μιας ασβεστολιθικής λεκάνης, που στη μια πλευρά της είναι λαξευμένη η κεφαλή ενός δελφινιού ...Κατασκευάστηκε με προσεκτική δεξιοτεχνία ...και πιθανόν να ανάγεται στη Ρωμαϊκή περίοδο» (D. G. Hogarth, Devia Cypria, London, 1889, σ.23).

Σε παλαιούς χάρτες η Άρμου είναι σημειωμένη ως Armo. Το χωριό μνημονεύεται επίσης σε χειρόγραφο της περιόδου της Βενετοκρατίας, ως Armiou. Υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι κοντά στο χωριό (περί τα 2,5 χμ. προς τα βόρεια) υπάρχει αρχαιολογικός χώρος. Προφανώς υφίστατο εκεί αρχαίος οικισμός, μάλλον των Ρωμαϊκών χρόνων.

Ο Γκάννις, που βρήκε την εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας πολύ σύγχρονη, αναφέρεται στην εικόνα της αγίας που την χρονολογεί στα 1797. Ακόμη προσθέτει: «Λέγεται πως βρέθηκαν ψήγματα χρυσού στο ρυάκι που κυλά δίπλα από το ξωκλήσι της Αγίας Μαύρης» (R. Gunnis, Historic Cyprus, σ. 176).

Ο Ν. Κληρίδης αναφέρει τα ακόλουθα για την ιστορία του χωριού: «Εἶναι ἀλήθεια πώς ἐδῶ ὑπῆρχε προχριστιανικός συνοικισμός καί αὐτό ἀποδεικνύεται ἀπό τά Ρωμαϊκά νομίσματα, πού βρίσκουν οἱ χωρικοί σε διάφορα μέρη τῆς περιοχῆς τῆς Ἂρμου. Ὁ συνοικισμός ὑπῆρχε καί στά Βυζαντινά χρόνια, γιατί βρίσκουν οἱ χωρικοί καί νομίσματα τῶν Βυζαντινῶν χρόνων».

Τοπων: Άρμου, ονομασία που προήλθε από τον πρώτο οικιστή του χωριού που λεγόταν Άρμος, κατά τον Ν. Κληρίδη.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια