Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κατά την Αρχαιότητα το Μάριον ήταν μια από τις σημαντικές πόλεις - βασίλεια της Κύπρου. Βρισκόταν στη δυτική Κύπρο, στη σημερινή επαρχία Πάφου, και συγκεκριμένα στον κόλπο της Χρυσοχούς, στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η Πόλη Χρυσοχούς. Ήταν ένα από τα αρχαία κυπριακά βασίλεια που ιδρύθηκαν μετά την άφιξη των Αχαιών και που διατηρήθηκαν μέχρι τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα, οπότε καταργήθηκε ο θεσμός των βασιλείων από τον Πτολεμαίο Α'. Σύμφωνα προς αρχαία παράδοση, που αναφέρεται στην Ἐπιτομή από το έργο του Στέφανου Βυζάντιου, η πόλη ιδρύθηκε από ένα μυθικό πρόσωπο, τον Μαριέα, του οποίου και πήρε το όνομα:

Μάριον, πόλις Κύπρου, μετονομασθεῖσα Ἀρσινόη, ἀπό Μαριέως ۬ὁ πολίτης [λέγεται] Μαριεύς...

Κατά τα Ελληνιστικά χρόνια το Μάριον είχε μετονομασθεί σε Αρσινόην, ύστερα από καταστροφή και ανοικοδόμησή του. Ήταν η μια από τις τρεις συνολικά πόλεις της Κύπρου που έφεραν την ονομασία αυτή, προς τιμήν της θεοποιημένης βασίλισσας της Αιγύπτου και της Κύπρου Αρσινόης Β '*, της περιβόητης κόρης του Πτολεμαίου Α' Σωτήρος.

Η πρώτη μνεία περί του Μαρίου γίνεται σε αιγυπτιακή επιγραφή της Medinet Habu, που χρονολογείται στο πρώτο τέταρτο του 12ου π.Χ. αιώνα. Στην επιγραφή αυτή μνημονεύονται, μεταξύ πολλών άλλων, και οκτώ πόλεις που ταυτίστηκαν με τις ακόλουθες κυπριακές: Σαλαμίς, Κίτιον, Ιδάλιον, Μάριον, Σόλοι, Ακαμαντίς, Κερύνεια και Κούριον. Στον μακρύ κατάλογο του τεμένους της Medinet Habu το Μάριον αναγράφεται ως Aimar. Δεν υπάρχει όμως απόλυτη βεβαιότητα ως προς την ταύτιση των οκτώ πόλεων προς τις αντίστοιχες κυπριακές. Εάν υφίστατο από τότε η πόλη, δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε ακόμη με βεβαιότητα, αφού οι μέχρι σήμερα ανασκαφές στην περιοχή της μας έχουν δώσει ευρήματα των Ιστορικών κυρίως χρόνων. Οι ανασκαφές, που συνεχίζονται, θα εμπλουτίσουν ασφαλώς τις γνώσεις μας για το Μάριον στα επόμενα χρόνια.

Ωστόσο η περιοχή, κοντά στο πλούσιο σε χαλκό μεταλλείο της Λίμνης, ασφαλώς θα εκατοικείτο από τα Προϊστορικά χρόνια αφού το μεταλλείο χαλκού φαίνεται ότι βρισκόταν υπό εκμετάλλευση από τότε, όταν ο χαλκός απετέλεσε τη μεγάλη ανακάλυψη στο νησί κι έγινε το βασικό εμπορεύσιμο προϊόν του.

Στις αρχαίες πηγές το Μάριον χαρακτηρίζεται ως πόλις ελληνική, σε αντίθεση προς μερικές άλλες που βρίσκονταν υπό την εξουσία των Φοινίκων. Τα ονόματα, εξάλλου, των βασιλιάδων του — όσα γνωρίζουμε από επιγραφικές/ νομισματικές μαρτυρίες — είναι ελληνικά έστω κι αν η πόλη, όπως κι ολόκληρη η Κύπρος, βρισκόταν υπό ξένη κυριαρχία κατά τη μεγαλύτερη περίοδο των Ιστορικών χρόνων. Μπορούμε, συνεπώς, να υποθέσουμε ότι το Μάριον ήταν ένας από τους χώρους του νησιού όπου εγκαταστάθηκαν οι Μυκηναίοι - Αχαιοί όταν αποίκισαν την Κύπρο, όπου υπερίσχυσαν του ιθαγενούς στοιχείου κι όπου ίδρυσαν σύμφωνα προς τα δικά τους πρότυπα τις πόλεις - βασίλεια της αρχαίας Κύπρου.

Πρέπει, ωστόσο, να υπογραμμιστεί ότι το Μάριον δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των δέκα κυπριακών βασιλείων που, μαζί με τα ονόματα των τότε βασιλιάδων τους, αναγράφονται στο γνωστό «πρίσμα» του Εσσαρχαδώνος του 673/2 π.Χ. (Στο «πρίσμα» μνημονεύονται οι πόλεις - βασίλεια: Ιδάλιον, Χύτροι, Πάφος, Κούριον, Ταμασσός, Κίτιον, Σαλαμίς, Σόλοι, Λήδρα και Αμαθούς, με μερικές αμφιβολίες μόνο ως προς την τελευταία).

Εντούτοις, το Μάριον, που κατείχε μια εξαιρετική παραλιακή θέση στη βορειοδυτική ακτή του νησιού, ήταν ένα από τα πλουσιότερα αρχαία κυπριακά βασίλεια χάρη στο φυσικό του λιμάνι, που δεν έχει ακόμη εντοπιστεί, και στα πλούσια κοιτάσματα χαλκού, που μέχρι τα πρόσφατα χρόνια τύγχαναν επεξεργασίας και εξάγονταν από το γειτονικό μεταλλείο της Λίμνης, γύρω στα 2 χμ. βορειοανατολικά της σημερινής κωμόπολης της Πόλης Χρυσοχούς. Η περίοδος της ακμής του δεύτερου αυτού παφιακού βασιλείου (το άλλο ήταν εκείνο της Πάφου), εντάσσεται μεταξύ του 7ου και του 4ου αιώνα π.Χ. Σ' ολόκληρη σχεδόν τη διάρκεια της περσικής κυριαρχίας στην Κύπρο (545-333 π.Χ.) το βασίλειο του Μαρίου εδιοικείτο από φιλοπερσική δυναστεία. Εξαίρεση αποτελεί η περίοδος της φιλελληνικής δυναστείας με αρχηγό τον βασιλιά Στασίοικο Α', που εγκαθιδρύθηκε το 449 π.Χ., όταν ο Αθηναίος στρατηγός Κίμων* με την περίφημη εκστρατεία του στην Κύπρο, που είχε σαν στόχο της την αποτίναξη του περσικού ζυγού, κατέλαβε το Μάριον και εκθρόνισε τον φιλοπέρση βασιλιά του. Στη διάρκεια των πολέμων μεταξύ των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ακολούθησαν τον θάνατό του το 323 π.Χ., το Μάριον ήταν μια από τις τρεις κυπριακές πόλεις (Μάριον, Κίτιον, Λάπηθος-Κυρήνεια) που τάχθηκαν με το μέρος του Αντιγόνου και εναντίον του Πτολεμαίου Α' Σωτήρος. Όταν ο Πτολεμαίος νίκησε τον Αντίγονο, για καθαρά εκδικητικούς λόγους, το 312 π.Χ., αφού θανάτωσε τον τελευταίο βασιλιά του Μαρίου Στασίοικο Β', κατέστρεψε ολοκληρωτικά την πόλη και μετέφερε τους κατοίκους της στη νέα παραλιακή πόλη της Πάφου, στην οποία βασιλιάς ήταν ο φίλος και σύμμαχός του Νικοκλής.