Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τέμπλος- Templos. Χωριό της επαρχίας Κερύνειας μέχρι το 1964 και στη συνέχεια αμιγές τουρκοκυπριακό, περί τα 3 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Κερύνειας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου. Η διοικητική του έκταση, που ανέρχεται στα 516 εκτάρια, είναι μακρόστενη και εκτείνεται από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου μέχρι τη θαλάσσια περιοχή απέναντι από το νησάκι Γλυκιώτισσα.

Βλέπε λημμα: Γλυκιώτισσα νησάκι

Το Τέμπλος είναι κτισμένο στην παράκτια πεδιάδα της Κερύνειας, σε μέσο υψόμετρο 50 μέτρων. Το ανάγλυφο στην περιοχή του παρουσιάζει μια απότομη στην αρχή κλίση από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου που σταδιακά γίνεται πιο ήπια καθώς πλησιάζει την παράκτια πεδιάδα. Το υψόμετρο κοντά στα νότια σύνορα του χωριού φθάνει τα 560 μέτρα.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι σκληροί ασβεστόλιθοι του Πενταδάκτυλου που κατά τόπους έχουν μαρμαροποιηθεί, οι αποθέσεις του σχηματισμού Λαπήθου (σειρά κρητίδων, μαργών και ασβεστόλιθων με παρεμβολές πίλλοου λαβών και ρεολίθων), οι αποθέσεις του φλύσχη της Κυθρέας και οι προσχώσεις των αναβαθμίδων. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν εδάφη τέρρα ρόζα και ξερορεντζίνες.

Το Τέμπλος δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 530 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνταν, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, οι ελιές, οι χαρουπιές και λίγα εσπεριδοειδή. Υπήρχαν επίσης αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις που καταλαμβάνονταν από ποικίλη φυσική βλάστηση. Μικρό μέρος του κρατικού δάσους Κάρμι, στα νότια του οικισμού, εμπίπτει στα διοικητικά του όρια.

Όσον αφορά τη κτηνοτροφία, το 1973 εκτρέφονταν από 62 κτηνοτρόφους 733 πρόβατα, 220 κατσίκες, 16 αγελάδες και 664 κοτόπουλα.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Τέμπλος συνδέεται στα βορειοανατολικά με την πόλη της Κερύνειας και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Τριμίθι (περί τα 4 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Βλέπε λήμμα: Διακοινοτικές ταραχές

Μετά το 1964, εξαιτίας των διακοινοτικών ταραχών που ακολούθησαν την τουρκοκυπριακή ανταρσία, οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι του Τέμπλους εγκατέλειψαν το χωριό τους και μετακινήθηκαν στον ελληνοκυπριακό τομέα της πόλης της Κερύνειας και σ' άλλα γειτονικά αμιγή ελληνοκυπριακά χωριά. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στο χωριό και άλλοι Τουρκοκύπριοι από τη γύρω περιοχή.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Απαντάται σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Templo, Teplo, Τepla, Tempio, Tepio (στις δυο τελευταίες ονομασίες είναι φανερό ότι το γράμμα Ι είχε εκληφθεί ως i).

Σύμφωνα προς την επικρατούσα άποψη το χωριό πήρε την ονομασία του από τους Τεμπλάρους, δηλαδή τους μεσαιωνικούς ιππότες του Τέμπλους, τους γνωστούς Ναΐτες ιππότες, που φαίνεται κατείχαν την περιοχή μέχρι τη διάλυση του τάγματός τους στις αρχές του 14ου αιώνα. Κατά τον Σίμο Μενάρδο εδώ έδρευε η Praeceptoria Templi, η μετέπειτα Commanderia dou casal dou Temple την οποία αναφέρει ο ντε Μας Λατρί. Εδώ, δηλαδή, έδρευε η διοίκηση της Κομμανταρίας του Τέμπλους, που περιήλθε στην κατοχή του τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών μετά τη διάλυση του τάγματος των Ναϊτών. Ωστόσο η Κομμανταρία του Τέμπλους (La Commanderia del Templi), που ήταν η μικρότερη από τις τρεις Κομμανταρίες των Ιωαννιτών ιπποτών στην Κύπρο (περιοριζόταν στην κατοχή μόνο του Τέμπλους και των εκτάσεων γύρω απ' αυτό), ήταν ημιανεξάρτητο φέουδο.

Βλέπε λήμμα: Κομμανταρία

Ο R. Gunnis (1936) αναφέρει, στην περιοχή του χωριού, ξωκλήσι αφιερωμένο στην Παναγία Φανερωμένη, που βρίσκεται περί τα 4 χμ. νότια του χωριού, πάνω από το οποίο δεσπόζει η επιβλητική κορφή του Αγίου Ιλαρίωνα, με το ομώνυμο κάστρο. Εξάλλου στην περιοχή του χωριού υπάρχει και αρχαιολογικός χώρος της Προϊστορικής εποχής.

Οι Τούρκοι του Τέμπλους ονόμαζαν το χωριό Zeytinlik, που σημαίνει ελιοχώραφο. Την ονομασία αυτή χρησιμοποιούν οι Τούρκοι και σήμερα.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια