Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι σχέσεις του Μίκη Θεοδωράκη με την Κύπρο υπήρξαν στενές και ποικίλες. Πέραν του ότι ο συνθέτης επανειλημμένα έδωσε μεγάλες συναυλίες στο νησί, πέραν του ότι τα τραγούδια του είχαν ιδιαίτερη απήχηση στην Κύπρο, ο ίδιος διατήρησε και φιλικές σχέσεις με αρκετούς Κυπρίους. Η σχέση του με την Κύπρο αρχίζει το 1945, όταν έγινε μια διαδήλωση στην Αθήνα για το κυπριακό, εποχή  που στην Ελλάδα απαγορευόταν να αναφερθεί ακόμη και η λέξη Κύπρος. Στη διαδήλωση εκείνη συνελλήφθη μαζί με πολλούς άλλους. «Αυτός ήταν ο αρραβώνας μου με την Κύπρο», λέει ο ίδιος.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 επανειλημμένα ήλθε στο νησί και πήρε μέρος σε εκδηλώσεις και πορείες ειρήνης (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ). Υποστήριξε ποικιλότροπα τον αγώνα της Κύπρου για ελευθερία και δικαιοσύνη, ενώ έγραψε και το γνωστότερο τραγούδι για το νησί, που έγινε περίπου σαν ένα είδος εθνικού τοπικού ύμνου. Πρόκειται για το τραγούδι «Χρυσοπράσινο Φύλλο» (σε στίχους Λεωνίδα Μαλένη), που αρχικά γράφτηκε για το ντοκιμαντέρ του ΡΙΚ «Νησί της Αφροδίτης».

Ιδιαίτερα στενή υπήρξε η σχέση του Μίκη Θεοδωράκη με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Το έργο του «Άξιον Εστί», με επιθυμία του ιδίου, ακούστηκε για πρώτη φορά από το ραδιόφωνο του ΡΙΚ στις 24 Μαΐου 1964 (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ). Τον Μίκη Θεοδωράκη παρουσιάσε σε ειδική τελετή ο τότε Υπουργός Παιδείας της Κύπρου Φρίξος Πετρίδης.

Βλέπε βίντεο- Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείο ΡΙΚ

Αξίζει να αναφερθεί ότι τέσσερις μήνες αργότερα, στις 19 Οκτωβρίου 1964 το έργο έκανε πρεμιέρα στο θέατρο «Ρεξ» της Αθήνας. Πριν την παρουσίαση του ορατορίου στο ΡΙΚ ο Θεοδωράκης έκανε μάλιστα εισαγωγική ομιλία. Κατά την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα, οπότε η χούντα απαγόρευσε τη μετάδοση και ακρόαση της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη, το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου συνέχισε να μεταδίδει κανονικά τα τραγούδια του, παρά τις μεγάλες και συνεχείς πιέσεις που δεχόταν από την Ελλάδα και την ελληνική πρεσβεία στη Λευκωσία. Εξάλλου φιλοξένησε και τηλεοπτικές παρουσιάσεις και συνεντεύξεις του εξόριστου, τότε, συνθέτη (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ).

Το 1966 ο Μίκης Θεοδωράκης ήρθε πάλι στην Κύπρο για να δώσει τις πρώτες του λαϊκές συναυλίες, ξεκινώντας από εκεί την πρώτη παγκόσμια περιοδεία του. Έφτασε στην Κύπρο στις 31 Αυγούστου και μαζί του, οι νεαροί τότε, Μαρία Φαραντούρη, Γιάννης Πουλόπουλος, Δημήτρης Μητροπάνος και Ελένη Ροδά. Μια από τις συναυλίες αυτές πραγματοποιήθηκε στη Λεμεσό, το Κηποθέατρο της οποίας κατακλύστηκε από ένα ενθουσιώδες πλήθος. Ανάμεσά τους κι ένα νεαρό αγόρι 12 ετών, που μάθαινε μουσική: ο Μάριος Τόκας. Χρόνια αργότερα, σε μία συνέντευξή του στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο Μάριος Τόκας θα εκμυστηρευτεί ότι η συναυλία εκείνη ήταν «μία από τις μεγάλες δυνάμεις» που τον έσπρωξαν να γράφει τραγούδια.

Σημαντική επίσης ήταν η συναυλία που έδωσε ο Μίκης Θεοδωράκης στις 9 Ιουλίου 1975, ένα χρόνο μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Ο  Μίκης, μετά τις παλλαϊκές συναυλίες στην Ελλάδα που πήραν τη μορφή αντιχουντικών διαδηλώσεων, έστρεφε το βλέμμα του στη μοιρασμένη Κύπρο.

Ο Μακάριος δεν ήθελε να παραστεί στη συναυλία θεωρώντας πως η τραγικότητα της κατάστασης δεν επέτρεπε κάτι τέτοιο. Ωστόσο πείσθηκε από τον ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη και έτσι ο Μακάριος πήγε στο χώρο όπου θα γινόταν η μεγάλη συναυλία.  Όσοι χώρεσαν μέσα στο ΓΣΠ ήταν λίγοι μπροστά στις χιλιάδες που κατέκλυσαν τους γύρω δρόμους. Το Μίκη συνόδευε μεγάλη ορχήστρα, η Μαρία Φαραντούρηκαι άλλοι τραγουδιστές.

Βλέπε βίντεο: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

Το 1995 το ΡΙΚ οργάνωσε μεγάλη εκδήλωση για να τιμήσει τα 70χρονα του Μίκη Θεοδωράκη, η οποία μεταδόθηκε τηλεοπτικά και μέσω της δορυφορικής του εκπομπής. Μεγάλη συναυλία, με την παρουσία και του ιδίου του Θεοδωράκη, μετέδωσε ζωντανά η τηλεόραση του ΡΙΚ και το 2005, τιμώντας τα 80χρονά του. Ο συνθέτης, που βρισκόταν τότε και πάλι στην Κύπρο, φιλοξενήθηκε και στα στούντιο του ΡΙΚ.

Γενικότερα, ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε σταθερός φίλος της Κύπρου και υποστηρικτής των αγώνων των Κυπρίων (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ).

Στις 10 Μάιου 2017 ο Μίκης Θεοδωράκης, αναγορεύτηκε σε Επίτιμο Διδάκτορα Μουσικής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.