Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Παλαιότερα στην Κύπρο κατά τη Μεγάλη Πέμπτη δεν εργάζονταν οι σιδηρουργοί γιατί από τους επαγγελματίες αυτούς είχε ζητήσει ο Πιλάτος (όπως πιστευόταν) τα τρία καρφιά για τη σταύρωση, κι αυτοί τα είχαν φτιάξει - και μάλιστα είχαν φτιάξει περισσότερα.

Σε χωριά της Μαραθάσας (Άγιος Δημήτριος) έφτιαχναν το εφταλοΐτικον φαΐν, δηλαδή φαγητό από 7 νηστήσιμα είδη στα οποία περιλαμβάνεται και το λάδι που απαγορεύεται κατά τις υπόλοιπες ημέρες της Αγίας Εβδομάδας. Το έθιμο αυτό θυμίζει τα πολυσπόρια των αρχαίων.

Βλέπε: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης λέγονται στις εκκλησίες τα 12 ευαγγέλια. Κάτω από το αναλόγιο στο οποίο τοποθετείται το ευαγγέλιο τοποθετούνται φιάλες με νερό για αγιασμό, που πίνουν όταν έχουν πονοκέφαλο και για να κάμουν προζύμι για το ζύμωμα των πασχαλινών ψωμιών. Το προζύμι αυτό είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί για κάθε ζύμωμα, οπότε και ανανεώνεται κατά την επόμενη χρονιά. Στο χωριό Ξυλιάτο τοποθετούνται σε καλάθια δύο φιάλες κάτω από τα 12 ευαγγέλια, μια με νερό κι η άλλη με κρασί. Με το αγιασμένο νερό πλάθουν το προζύμι με το οποίο θα ζυμώσουν τις φλαούνες. Το κρασί το πίνουν κατανήστικα όταν είναι άρρωστοι.

Βλέπε λήμμα: Φλαούνα

Υπάρχει μαρτυρία που αναφέρει ότι παλαιότερα στην Κύπρο τα κλαδιά της ελιάς τα έπαιρναν για να ευλογηθούν, αντί κατά την Κυριακή των Βαΐων, κατά τη Μεγάλη Πέμπτη. Επίσης ότι φύλαγαν την ελιά και με τα φύλλα της μαντεύονταν κατά την Πρωτοχρονιά.

Βλέπε λήμμα: Ελιά- ελιόλαδο- Λαογραφία περί την ελιά

Η Μεγάλη Πέμπτη λέγεται Κοτσ'ινοπέφτη γιατί αυτήν την ημέρα συνηθίζεται να βάφονται κόκκινα αυγά, αν και το έθιμο αυτό μετέπεσε αργότερα στο Μεγάλο Σάββατο. Γι’ αυτό το έθιμο των αυγών το καταχωρούμε εδώ. Υπάρχει παράδοση στην Κύπρο ότι τα κόκκινα αυγά βάφτηκαν έτσι από το αίμα του θεανθρώπου που έσταξε από το μέτωπό του μετά που του φόρεσαν οι σταυρωτές του το ακάνθινο στεφάνι. Άλλη παράδοση λέγει ότι μια γυναίκα άκουσε ότι αναστήθηκε ο Χριστός. Εκείνη την ώρα κρατούσε ένα καλάθι με αυγά, οπότε είπε ότι αν κοκκινίσουν τ' αυγά αυτά, τότε θα πιστέψει ότι θ' αναστηθεί ο Χριστός. Και ως εκ θαύματος τα αυγά κοκκίνισαν.

Βέβαια το αυγό κρύβει μέσα του εν σπέρματι μια ζωή κι έτσι είναι σύμβολο ζωής. Στην περίπτωση των αυγών της Αναστάσεως είναι σύμβολο νέας ζωής, δηλαδή της Αναστάσεως του θεανθρώπου. Βάφονται δε κόκκινα διότι το κόκκινο χρώμα είναι το χρώμα του αίματος, δηλαδή της ζωής. Εξ άλλου το τσούγκρισμα των αυγών συμβολίζει την έξοδο της ζωής από αυτά, μετά το σπάσιμό τους.

Κατά τη Μεγάλη Πέμπτη συνηθιζόταν να μαζεύεται ο δκυόσμης (ηδύοσμος) με τον οποίο παρασκεύαζαν τσάι καθόλη τη διάρκεια του χρόνου, που εθεωρείτο κατάλληλο για τους πόνους του στομαχιού.

Στις εκκλησίες, πριν από τη λειτουργία, οι εικόνες καλύπτονται με μαύρα υφάσματα. Τούτο αποτελεί ένα από τα στοιχεία θεατρικότητας που απαντώνται στις ιεροτελεστίες.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια