Γεώργιος ο Κύπριος

Image

Γεωγράφος του 6ου -7ου  μ.Χ. αιώνα. Όπως ο ίδιος σημειώνει στο τέλος του γεωγραφικού του έργου, γνωστού ως Descriptio Orbis Kumani, καταγόταν από την Λάπηθο («Λάπιθος, ἐν ᾗ ἐγεννήθη Γεώργιος ὁ Κύπριος ὁ γράψας τήν βίβλον, ἐξ ᾗς ταῦτα μετελήφθησαν»). Πότε ακριβώς έζησε δεν γνωρίζουμε πάντως το έργο του φαίνεται ότι γράφτηκε στα τέλη του 6ου ή στις αρχές του 7ου αι. μ.Χ., σύμφωνα προς εσωτερικές κυρίως μαρτυρίες. Ούτε έχουμε άλλες πληροφορίες για τον Γεώργιο, ο οποίος θεωρείται ως προς το γεωγραφικό του έργο μιμητής του προγενεστέρου του Ιεροκλέους, συγγραφέως του Συνεκδήμου γύρω στο 535 (αρχές βασιλείας Ιουστινιανού).

 

Από το έργο του σώθηκαν μόνο τα τμήματα που ο Αρμένιος Βασίλειος ο Ιαλιμβάνων χρησιμοποίησε για να συμπληρώσει τη δική του εκκλησιαστική αναγραφή (Notitia), δίνοντας έτσι πλήρη περιγραφή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (μέσα 9ου μ.Χ. αι.). Ενώ ο Συνέκδημος ασχολείται κυρίως με το Ανατολικό κράτος, η Descriptio του Γεωργίου ασχολείται τόσο με το Ανατολικό όσο και με το Δυτικό, αρχίζοντας από την επαρχία Ιταλίας, που περιλαμβάνει την Καμπανία, τη Σικελία, την Καλαβρία, τη Βενετία, την Απουλία, τη Ραβέννα, την Αφρική, τη Νουμιδία, τη Μαυριτανία, την Σάρδων νήσον, την Αίγυπτο, τη Λιβύη κλπ. Κατόπιν στρέφεται προς τις ανατολικές περιοχές: Ανατολική (διοίκηση), Κιλικία, Ισαυρία, Συρία Α', Συρία Β', Ευφρατησία, Θεοδωρία, Μεσοποταμία, Φοινίκη, Λιβανησία, Παλαιστίνη Α', Παλαιστίνη Β', Παλαιστίνη Γ', Αραβία, Κύπρος.

 

Όπως παρατήρησε ο Α.Η.Μ. Jones, ο Γεώργιος έχει ειδική προτίμηση στη Μεσοποταμία και Αρμενία Δ' , που τις περιγράφει με πιο πολλές λεπτομέρειες παρά τις άλλες επαρχίες. Εκτός από δυο πόλεις, την Κιρβοία στην Κύπρο και το Κλύσμα στην Αυγουστάμνικα Β', οι κατάλογοι του Ιεροκλέους δεν περιλαμβάνουν καμιά πόλη που δεν βρίσκεται και στο έργο του Γεωργίου. Το τελευταίο, αφετέρου, περιέχει πολλά ονόματα τόπων που δεν απαντώνται στον Συνέκδημο. Ο Γεώργιος πάντοτε τοποθετεί στην αρχή των απαριθμήσεων των πόλεων τα ονόματα των μητροπόλεων, όπως συχνά κι ο Ιεροκλής. Ωστόσο, λόγω της γεωγραφικής σειράς που επικρατεί στο βιβλίο του Γεωργίου, 12 από τις 61 μητροπόλεις μνημονεύονται και σ' άλλη θέση. Ο Honigmann οδηγείται στο συμπέρασμα ότι το έργο του Γεωργίου του Κυπρίου ήταν νέα έκδοση του Συνεκδήμου του Ιεροκλέους — πιθανώς τα χαμένα πια τμήματά του έμοιαζαν ακόμη περισσότερο προς τα αντίστοιχα του Συνεκδήμου παρά όσα έχουν σωθεί.

 

Οι ιστορικές πληροφορίες που ο Γεώργιος ο Κύπριος δίδει για αρκετές πόλεις, ιδίως στα σύνορα των βυζαντινών και των λογγοβαρδικών κτήσεων στην Ιταλία, καθιστούν το έργο του πολύτιμη πηγή για την επαρχιακή δομή του Βυζαντινού κυρίως κράτους στα τέλη του 6ου - αρχές του 7ου αι. μ.Χ. Οι γνώσεις αυτές μαρτυρούν άνθρωπο πολυταξιδεμένο, ίσως διοικητικό στέλεχος της αυτοκρατορίας που υπηρέτησε σε διάφορες περιοχές και τις γνώρισε αρκετά, ώστε, πέραν της μορφολογικής μιμήσεως του προτύπου του Συνεκδήμου, μπόρεσε να προσθέσει και τις δικές του παρατηρήσεις και γνώσεις. Τέτοια φαινόμενα Κυπρίων δεν ήταν τότε πολύ σπάνια (π.χ. ο πατέρας του Ιωάννη του Ελεήμονος, πατριάρχη Αλεξανδρείας).