Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Κωνσταντίνα Ακκελίδου υπηρέτησε ως Υπουργός Υγείας για ένα χρόνο. Συγκεκριμένα, η θητεία της ξεκίνησε στις 1 Μαρτίου 2003 και ολοκληρώθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2004. 

Ο Ντίνα Ακκελίδου γεννήθηκε στη Λευκωσία στις 29 Μαρτίου 1946. Ομιλεί, πέρα από την ελληνική, αγγλικά και ρωσικά  Σπούδασε  Χημεία, Ρωσικό Πανεπιστήμιο Φιλίας των Λαών. Στη συνέχεια έτυχε μετεκπαίδευσης σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά ινστιτούτα σε θέματα διασφάλισης ποιότητας και ασφάλειας τροφίμων, περιβάλλοντος, φαρμακευτικών προϊόντων, ναρκωτικών και νερών.

Την περίοδο 1989-2003 διετέλεσε διευθύντρια του Γενικού Χημείου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δραστηριοποιόταν στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε θέματα της ειδικότητάς της.

Είναι νυμφευμένη με τον Ανδρέα Ακκελίδη και έχει ένα υιό και μια κόρη.

Μέλος του ΑΚΕΛ και της ΠΟΓΟ. Διετέλεσε μέλος του Γενικού Συμβουλίου της ΠΑΣΥΔΥ και του Φορέα για τα Δικαιώματα της Γυναίκας.  

Επιπλέον, υπήρξε μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. 

Την 1η Μαρτίου 2003 διορίστηκε Υπουργός Υγείας στην Κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου.  Επιπλέον, ήταν πρόεδρος του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου. Από το 2007 έως και το 2011 υπήρξε Βουλευτής του ΑΚΕΛ στη Λευκωσία.  

Η παραίτηση της 

Το 2004, η Ντίνα Ακκελίδου κρίθηκε ένοχη από Δικαστήριο, επειδή με επιστολή της σε επαρχιακή δικαστή στη Λάρνακα ζήτησε να μην επιβληθεί ποινή σε κατηγορούμενο για κατοχή ναρκωτικών. Στην επιστολή αυτή, υποστήριζε ότι ο κατηγορούμενος έπρεπε να μη φυλακιστεί γιατί παρακολουθούσε πρόγραμμα απεξάρτησης.

Η κίνηση αυτή, σύμφωνα με το Δικαστήριο, είχε πρόθεση να επηρεάσει τη δικαιοσύνη. Τότε, η Ντίνα Ακκελίδου υπέβαλε στον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας Τάσσο Παπαδόπουλο την παραίτησή της, η οποία έγινε δεκτή.

Η επιστολή της Υπουργού συνοδευόταν από έκθεση της κας Έλλης Μορφάκη για την πορεία θεραπείας του Κλεάνθη Πετρίδη και τις προοπτικές. Καταληκτικά, εκφραζόταν η άποψη πως, σε περίπτωση φυλάκισης, υπήρχε κίνδυνος εξουδετέρωσης των ως τότε ωφελημάτων της θεραπείας.

Αναφορικά με τα κίνητρα της Υπουργού, το Δικαστήριο ανέφερε ότι: «Τα κατά τα άλλα αξιέπαινα κίνητρα της κατηγορουμένης να βοηθήσει υπό τη διπλή της ιδιότητα τον Κλεάνθη Πετρίδη, δεν είναι δυνατόν να αναιρέσουν στην προκείμενη περίπτωση το αξιόποινο των ενεργειών της».

Τα έγγραφα

Τις πρώτες μέρες του διορισμού της η κ. Ακκελίδου έγινε αντικείμενο σχολιασμού διότι έξω από το Υπουργείο μόλις ανέλαβε βρέθηκαν δεκάδες απόρρητοι φάκελοι. Οπως η ίδια είχε δηλώσει είχε ζητήσει να τις αδειάσουν χώρο στο αρχείο και όχι να πεταχθούν απόρρητα έγγραφα. 

Για το θέμα προέβη σε μακροσκελέστατη ανακοίνωση ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος:

Παρατίθεται το πλήρες κείμενο της γραπτής δήλωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας Τάσσου Παπαδόπουλου για τις διαρροές εγγράφων από το Υπουργείο Υγείας, όπως δημοσιεύεται από το Γρ. Τύπου και Πληροφοριών:

"Με πολλή οδύνη παρακολουθεί ο λαός, το θέμα της διαρροής απόρρητων κρατικών εγγράφων και την έκταση δημοσιότητας που αυτό έλαβε, να οδηγεί σε υπόσκαψη της αξιοπιστίας του κράτους.

Κατανοώ πλήρως και συμμερίζομαι τα αισθήματα των πολιτών. Πρώτη μου έγνοια, ως Πρόεδρος του Κράτους, ήταν η επανάκτηση των απόρρητων εγγράφων για λόγους τάξης και ασφάλειας. Αυτή η υπόθεση δεν μας τιμά και χρέος μου είναι να διασφαλίσω ότι δεν θα επαναληφθεί.

Η Κυβέρνηση και εγώ προσωπικά ούτε διστάζουμε ούτε έχουμε αναστολές να αναλάβουμε τις πολιτικές ευθύνες μελών της Κυβέρνησης.

Αλλά στην πραγματική έκταση και βαθμό που μας αναλογούν.

Για τον καταμερισμό ευθυνών όμως, ήταν αναγκαία προϋπόθεση η διαπίστωση των πραγματικών γεγονότων.

Είναι γι΄ αυτό το λόγο, που αμέσως ζήτησα από την Αστυνομία να διεξαγάγει πλήρη έρευνα, ώστε με αντικειμενικότητα να διαπιστωθούν τα πραγματικά γεγονότα.

Το πόρισμα της έκθεσης της αστυνομικής έρευνας (που για λόγους διαφάνειας επισυνάπτω αυτούσιο σε αυτή τη δήλωση) που παραδόθηκε σε μένα το βράδυ της Πέμπτης, 24/7/2003, με εντολή μου, παραδόθηκε, σχεδόν ταυτόχρονα, στο Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για να διαπιστώσει και να συμβουλεύσει κατά πόσο υπάρχουν ποινικές ή πειθαρχικές ευθύνες εναντίον οποιουδήποτε.

Ο Γενικός Εισαγγελέας, υπέβαλε σε μένα τη γνωμοδότηση του την Παρασκευή, 25/7/2003.

Από τη συνεκτίμηση όλων των υπόψη μου στοιχείων, διαπιστώνω τα εξής:-

1. Σε όλη τη διάρκεια της προηγούμενης διακυβέρνησης, δεν ακολουθήθηκε ομοιόμορφος χειρισμός των «απόρρητων» κρατικών εγγράφων από τους αρμόδιους Υπουργούς και Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων, παρά τις υπάρχουσες νομοθεσίες και καθιερωμένες πρακτικές που είτε αγνοήθηκαν, είτε δεν ακολουθήθηκαν είτε δεν ακολουθήθηκαν ομοιόμορφα.

2. Στην παράδοση των υπουργείων από τους απερχόμενους Υπουργούς, στους Υπουργούς της τωρινής Κυβέρνησης, δεν ακολουθήθηκε ομοιόμορφη διαδικασία ή τακτική, κατά παραγνώριση της υφιστάμενης νομοθεσίας. Αυτό διαπιστώνεται από συμπλη-ρωματική έρευνα που, με εντολή μου, έγινε από την Αστυνομία.

Αλλοι Υπουργοί πήραν, ως δική τους περιουσία, όλα τα εμπιστευτικά και απόρρητα έγγραφα του κράτους, άλλοι πήραν μαζύ τους μερικά και κατάστρεψαν μερικά και άλλοι άφησαν στα γραφεία τους, χωρίς να παραδώσουν πρωτόκολλο ή κατάλογο αρχείου στους διαδόχους τους και ελάχιστοι τήρησαν την καθιερωμένη τακτική για παράδοση αρχείου και καταλόγου αρχείου.

3. (1) Εν τούτοις σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία (νόμος 208 του 1991), δεν επιτρέπεται σε Υπουργούς, να μετακινούν ή να αφαιρούν ή να κατέχουν, ως προσωπική τους περιουσία, οποιοδήποτε έγγραφο που σύμφωνα με αυτό το νόμο θεωρείται μέρος του Δημόσιου Αρχείου.

(2) Ο ίδιος νόμος προνοεί ότι ο κάθε υπεύθυνος οφείλει να τηρεί το αρχείο σε ειδικό τόπο φύλαξης του αρχείου, να προβαίνει σε επιλογή των αρχείων που πρέπει να διαφυλαχθούν ή να καταστραφούν με καθοδήγηση του Εφόρου Δημόσιων Αρχείων και ότι συνιστά ποινικό αδίκημα η καταστροφή ή μετακίνηση από τον καθορισμένο τόπο οποιουδήποτε εγγράφου του Δημόσιου Αρχείου.

Ο νόμος καλώς ή κακώς, δεν προβλέπει ούτε για την λήψη ή κατοχή αντιγράφων ή φωτοτυπιών εγγράφων του αρχείου.

(3) Για την καταστροφή εγγράφων προνοούνται ρητές διαδικασίες που σε καμιά περίπτωση δεν τηρήθηκαν.

(4) Αυτές οι πρόνοιες του νόμου, δεν έγιναν σεβαστές ούτε τηρήθηκαν από τους Υπουργούς της απελθούσας Κυβέρνησης ούτε στο Προεδρικό Μέγαρο.

Υπενθυμίζω τα χλευαστικά σχόλια που, μερίδα του τύπου, επιφύλαξε στην αναφορά ότι δεν παραδόθηκε «απόρρητο αρχείο» του Προεδρικού (όχι το υπηρεσιακό αρχείο) και θεώρησε «απασχόληση με ασήμαντα» αυτό το πολύ σοβαρό θέμα τήρησης του Δημόσιου Αρχείου.

4. Το Υπουργείο Υγείας, είναι ένα από τα Υπουργεία, όπου ο προηγούμενος Υπουργός δεν πήρε μαζύ του οποιοδήποτε έγγραφο του αρχείου του Υπουργείου, αλλά άφησε όλο το αρχείο φυλαγμένο στο γραφείο του Υπουργού, όλο το Αρχείο όχι μόνο της περιόδου της δικής του θητείας, αλλά και των προκατόχων του.

5. Δεν έγινε, όμως, επίσημη παράδοση του Αρχείου ούτε η νέα Υπουργός κα. Ακκελίδου ενημερώθηκε από τον απερχόμενο Υπουργό για την ύπαρξη «του απόρρητου αρχείου» στα ερμάρια στο γραφείο του Υπουργού στο Υπουργείο Υγείας.

Οπως, εκ των υστέρων έχει προκύψει, σε αυτά τα έγγραφα, περιλαμβάνονται και απόρρητα έγγραφα που αφορούσαν άλλα Υπουργεία και ευαίσθητα θέματα προηγούμενης περιόδου.

6. Η κα. Ακκελίδου, όπως προκύπτει από όλες τις καταθέσεις των λειτουργών του Υπουργείου, σε κάποιο στάδιο, είχε ζητήσει να κενωθούν τα ερμάρια στο γραφείο της, για να μπορέσει να τοποθετήσει τα συνεχώς αυξανόμενα απόρρητα έγγραφα, από τη δική της συμμετοχή στο Υπουργικό Συμβούλιο.

7. (1) Η εισήγηση ή οδηγίες της κας Ακκελίδου για να κενωθούν τα ερμάρια στο γραφείο της, δόθηκαν προς λειτουργούς του Υπουργείου. Από καμμιά από τις καταθέσεις, δεν προκύπτει ότι δόθηκαν από την Υπουργό οδηγίες για «καταστροφή» αλλά, δόθηκαν οδηγίες για «μετακίνηση» των εγγράφων.


(2) Θεωρώ ότι, προτού η Υπουργός δώσει εντολή για μετακίνηση των εγγράφων, η σωστή διαδικασία θα ήταν η Υπουργός να ελέγξει τον τύπο και μορφή των εγγράφων, που είχε ζητήσει να μετακινηθούν.

Προβαίνω, όμως, σε αυτή την εκτίμηση, με κριτήριο το τί θα έκανα εγώ, σε ανάλογη περίπτωση.

Και σε αυτό το σημείο και πτυχή, η κα. Ακκελίδου υπέχει ορισμένη πολιτική ευθύνη.

(3) Πρόσθετα από τη μετακίνηση εγγράφων από το γραφείο της Υπουργού, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου, σύμφωνα με τη δική του κατάθεση στην Αστυνομία, είχε δώσει προηγουμένως οδηγίες για μετακίνηση και καταστροφή παρόμοιων εγγράφων που είχε στο δικό του γραφείο. Ούτε σε αυτή την περίπτωση τηρήθηκε η νενομισμένη διαδικασία.

(4) Τα όσα επακολούθησαν τις οδηγίες της Υπουργού για τη μετακίνηση των εγγράφων, συνθέτουν μια εικόνα ανευθυνότητας και επιπολαιότητας, που συνθέτουν μια εικόνα αμέλειας που όχι μόνο είναι αντίθετη προς τον υφιστάμενο νόμο και διαδικασία, αλλά συνιστά ασύγγνωστη αδιαφορία των υπεύθυνων υπηρεσιακών παραγόντων.

(5) Αυτή η πτυχή, όμως, εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, ο οποίος θα αποφασίσει αν δικαιολογείται ποινική ή πειθαρχική δίωξη. Ασφαλώς, δεν θα είμαι ευτυχής, αν τελικά, οι συνέπειες του νόμου, θα αγγίξουν τις καθαρίστριες και τους κλητήρες, που απλώς ακολούθησαν μια απαράδεκτη και παράτυπη διαδικασία που ακολουθείτο, σχεδόν σε όλα τα υπουργεία, για πολλά χρόνια πρηγουμένως.

8. Η Υπουργός Υγείας κα. Ντίνα Ακκελίδου, στην οποία είχα γνωστοποιήσει και συζήτησα μαζύ της, την άποψη μου για τη δική της ευθύνη, όπως την αναφέρω, πιο πάνω, είχε την πολιτική ευθιξία να θέσει στη διάθεση μου την παραίτηση της, αποδεχόμενη την ευθύνη ότι:-

Προτού δώσει οδηγίες για τη «μετακίνηση» του αρχείου, δεν μερίμνησε για να ελέγξει τον τύπο και περιεχόμενο των εγγράφων και δεν έλεγξε πού μεταφέρθηκαν τα έγγραφα από τους λειτουργούς του Υπουργείου.

9. Μετά από πολλή περίσκεψη και προβληματισμό αποφάσισα να μην αποδεχτώ την παραίτηση της κας Ακκελίδου. Αναλαμβάνω το μερίδιο της πολιτικής ευθύνης που αντανακλά σε μένα, από τη μιά ως αποτέλεσμα πράξεων ή παραλείψεων μελών του Υπουργικού Συμβουλίου και, από την άλλη, ως συνέπεια της απόφασης μου να μην αποδεχτώ την παραίτηση της Υπουργού Υγείας.

10. Κατέληξα σε αυτή την απόφαση, λαμβάνοντας υπόψη ότι, τελικά, σε μεγάλο βαθμό, λόγω της υπευθυνότητας και συγκράτησης που επέδειξε η εφημερίδα «ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ», να μην δημοσιεύσει το περιεχόμενο των εγγράφων, έχει αποφευχθεί ζημιά, στο δημόσιο συμφέρο.

11. Ανεξάρτητα από πολιτικές, πειθαρχικές ή ποινικές ευθύνες, ο κακός διαχειρισμός του «απόρρητου αρχείου» είναι απότοκο και παράγωγο της παράβασης του νόμου (ίσως και άγνοιας) και των διαδικασιών για φύλαξη και χειρισμό και παράδοση «απόρρητων εγγράφων» από την απελθούσα Κυβέρνηση.

Εγείρεται συνεπώς το ερώτημα, αν η μεγαλύτερη ευθύνη βαρύνει αυτόν που παρέλειψε να αποτρέψει τις συνέπειες της παρανομίας ή παρατυπίας του προκατόχου του – που μάλιστα δεν προειδοποιήθηκε ή δεν γνώριζε τίποτε γι΄ αυτή την παρανομία και παρατυπία – ή γι΄ αυτόν που είναι υπεύθυνος για την αρχική παρανομία και παρατυπία.

12. Θέλω να πληροφορήσω το λαό, ότι από τις πρώτες μέρες της ανάληψης της διακυβέρνησης του τόπου και σε ανύποπτο χρόνο, με δική μου εισήγηση που υιοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, έχει αποφασιστεί και εφαρμόζεται νέα και αυστηρότερη διαδικασία για το χειρισμό απόρρητων εγγράφων.

13. Με βάση την απόφαση που λήφθηκε και τις διαδικασίες που έχουν αποφασιστεί για έλεγχο εφαρμογής αυτής της απόφασης, τέτοια απαράδεκτα φαινόμενα δεν θα ξαναπαρουσιαστούν.

Θα επιβληθεί η νομιμότητα, ο σεβασμός των νόμων και των διαδικασιών και η ευταξία.

14. Η νέα απόφαση και διαδικασία, αφορά τα απόρρητα έγγραφα που διακινούνται από την ανάληψη της διακυβέρνησης του τόπου, από τη νέα Κυβέρνηση και ασφαλώς δεν μπορούσε να καλύπτει και τα έγγραφα που υπήρχαν ή έπρεπε να υπάρχουν στα αρχεία εφόσο αυτά διέποντο από την υφιστάμενη νομοθεσία και νενομισμένη διαδικασία την οποία, λογικώς αναμενόταν ότι η προηγούμενη Κυβέρνηση θα είχε εφαρμόσει.

15. Ασφαλώς η Κυβέρνηση έχει ευθύνη για τον σωστό χειρισμό και διαφύλαξη όλων των απόρρητων εγγράφων, είτε της παρούσας είτε της προηγούμενης διακυβέρνησης, νοουμένου ότι αυτά τα έγγραφα, βρίσκονται στην κατοχή και φύλαξη της νέας Κυβέρνησης και είναι σε γνώση της νέας Κυβέρνησης.

Ασφαλώς η νέα Κυβέρνηση δεν μπορεί να έχει ευθύνη για έγγραφα που παράνομα και παράτυπα βρίσκονται στα χέρια και στη φύλαξη των υπουργών της απελθούσας Κυβέρνησης, ως να πρόκειται για ιδιωτική τους συλλογή ή περιουσία ή για έγγραφα, για τα οποία ούτε γνώση ούτε προειδοποίηση ότι πρόκειται για απόρρητα έγγραφα, τα οποία χρήζουν χειρισμού σύμφωνα με τις σωστές και ασφαλείς διαδικασίες που έχει αποφασίσει, σε ανύποπτο χρόνο, η νέα Κυβέρνηση.

16. Η Κυβέρνηση, με γνώμονα την προστασία των συμφερόντων του Κράτους, της νομιμότητας και της ευταξίας, καθώς και τη διαφύλαξη του κύρους και της αξιοπιστίας του Κράτους, θα εφαρμόσει με αυστηρότητα τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας. Στα πλαίσια αυτά, η Κυβέρνηση θα μεριμνήσει για την ανάκτηση των κυβερνητικών εγγράφων που αντί να βρίσκονται στα αρχεία του Κράτους, κοσμούν ιδιωτικές συλλογές και βιβλιοθήκες και που παράνομα και παράτυπα και χωρίς νόμιμη εξουσιοδότηση τα έχουν πάρει και τα κατέχουν και, μάλιστα, προκλητικά κομπάζουν γι΄ αυτή την παρανομία ή παρατυπία.

17. Η συνέχεια της διακυβέρνησης του τόπου, δεν σημαίνει ότι η σημερινή διακυβέρνηση μπορεί να έχει ή να αναλαμβάνει ή να αποδίδονται ευθύνες για παρανομίες, παρατυπίες, παραλείψεις και κακοδιαχείρηση της προηγούμενης διακυβέρνησης, ή τα παράγωγα και απότοκα αυτών των παρανομιών και παραλείψεων της προηγούμενης διακυβέρνησης.

18. Δεσμεύομαι έναντι του Κυπριακού Λαού ότι η νέα Κυβέρνηση θα βάλει τάξη επιβάλλοντας σεβασμό στους νόμους, στους θεσμούς και στις νενομισμένες διαδικασίες.

Μόνο έτσι θα διαμορφώσουμε ένα σύγχρονο Κράτος δικαίου, ευνομίας και ευταξίας, για το οποίο δικαιολογημένα θα νιώθουμε περήφανοι.