Μακάριος Γ΄ αρχιεπίσκοπος
Η εξορία του Μακαρίου στις Σεϋχέλλες
Ο Μακάριος κρατήθηκε στην απομόνωση των Σεϋχελλών για 13 συνολικά μήνες (από τον Μάρτιο του 1956 μέχρι τον Απρίλιο του 1957. Είχε απελευθερωθεί στις 28 Μαρτίου του 1957 με τον όρο να μην επιστρέψει στην Κύπρο. Έφθασε στην Αθήνα στις 17 Απριλίου του 1957 επειδή η αναχώρηση από τις Σεϋχέλλες δεν ήταν εύκολη εξαιτίας της απομόνωσης των νησιών και μη ύπαρξης συχνών δρομολογίων, από τις Σεϋχέλλες τον είχε παραλάβει, τελικά, ένα ελληνικό πετρελαιοφόρο που έτυχε να πλέει στον Ινδικό.
Η ζωή του στις Σεϋχέλλες
Στις 14 Μαρτίου 1956, τα Νησιά των Εξορίστων, όπως ήταν γνωστές οι Σεϋχέλλες, δέχτηκαν αυτό που αποδείχθηκε ότι ήταν ό, τι πιο διάσημο από όλους τους εξόριστους που άραξαν στις ακτές της. Τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.
Πέντε ημέρες νωρίτερα, στις 9 Μαρτίου 1956, ο Κύπριος ηγέτης, καθοδόν προς το αεροδρόμιο Λευκωσίας για να πετάξει στην Αθήνα στην Ελλάδα για διαβουλεύσεις με την Ελληνική Κυβέρνηση, με τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ να βρίσκεται σε εξέλιξη, συνελήφθη από την αποικιακή αστυνομία και μεταφέρθηκε σε στρατιωτικό αεροπλάνο.
Οι Βρετανοί αποφάσισαν να εξορίσουν τον Μακάριο μετά την εκ μέρους του απόρριψη του σχεδίου που του υπεβλήθηκε ενωρίτερα από τον Κυβερνήτη της Κύπρου Σερ Τζον Χάρτιγκ.
Μαζί με τρεις άλλους συλληφθέντες εθνικιστές, τον Μητροπολίτη Κυρηνείας Κυπριανό, τον Παπά Σταύρο Παπαγαθαγγέλου και τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη, οδηγήθηκαν σε άγνωστο προορισμό για αυτούς. Το αεροπλάνο της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας προσγειώθηκε πρώτα στο Aden και μετά στη Μομπάσα. Από τη Μομπάσα μεταφέρθηκαν σε πλοίο του Βασιλικού Ναυτικού «Λοχ Φάντα» για τις Σεϋχέλλες. Οι Σεϋχέλλες απείχαν πάνω από χίλια μίλια από τη ξηρά και προσβάσιμες μόνο μέσω θαλάσσης, προσέλκυαν πολύ λίγη δημοσιότητα.
Το ταξίδι στον Ινδικό Ωκεανό διήρκεσε τρεις ημέρες. Μεγάλη ήταν η ανακούφιση του εξόριστου όταν άρχισε να βλέπει ξηρά. Το εξαντλητικό ταξίδι είχε σχεδόν τελειώσει, αλλά θα άρχιζε η ατέλειωτη μονοτονία της εξορίας. Στη 1.30 μ.μ. στις 14 Μαρτίου 1956 το "Loch Fada" αγκυροβόλησε στα στενά του λιμανιού της Βικτώριας. Οι τέσσερις εξόριστοι αποβιβάστηκαν και συνοδεύτηκαν από τη βρετανική αστυνομική τους φρουρά στο Sans Souci. Αυτό θα ήταν το σπίτι τους κατά τη διάρκεια της εξορίας τους στις Σεϋχέλλες
Πανικός της τελευταίας στιγμής
Υπήρχε πανικός για τις διευθετήσεις στέγασης των εξόριστων. Το Υπουργείο Εξωτερικών ανέθεσε στον Κυβερνήτη Αντίς να κανονίσει ασφαλή διαμονή, κάνοντας τις ανάλογες ρυθμίσεις για την τοποθέτησή τους σε ένα μεγάλο σπίτι με την ονομασία La Bastille. Αυτό πανικόβαλε το Λονδίνο λόγω των συνειρμών που προκαλούσε το όνομα της τρομακτικής γαλλικής φυλακής με το ίδιο όνομα και που θα έριχνε λάδι στη φωτιά λόγω της αρνητικής δημοσιότητας που έπαιρνε το θέμα της εξορίας του Μακαρίου. Ένα επείγον τηλεγράφημα διέταξε τον κυβερνήτη να βρει άλλο σπίτι με κάθε κόστος. Ο κυβερνήτης έχοντας πολύ λίγες επιλογές σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, επέλεξε να παραχωρήσει το δικό του σπίτι στο Sans Souci και έτσι έσωσε την κατάσταση, πριν ακόμη φτάσουν οι εξόριστοι στο νησί. Το σπίτι έγινε γνωστό ως Makarios House και λίγα χρόνια αργότερα έγινε η κατοικία των Αμερικανών πρέσβεων στις Σεϋχέλλες.....
Ένα τυπικό 24ωρο
Η ζωή του Αρχιεπισκόπου στις Σεϋχέλλες εξελίχθηκε σε ρουτίνα. Αν δεν συνέβαινε κάτι ασυνήθιστο, όπως μια εκδρομή ή μια επίσκεψη για ψώνια στη Βικτώρια, ακολουθούσε το ίδιο πρόγραμμα κάθε μέρα. Σηκωνόταν στις έξι και πριν το πρωινό στις 8 π.μ., έκανε μια βόλτα γύρω από το κτήμα. Μετά το πρωινό, καθόταν κάτω από ένα δέντρο μάνγκο διαβάζοντας την Αγία Γραφή , εφημερίδες ή ίσως ένα βιβλίο. Αυτό τον απασχολούσε μέχρι τις 11 π.μ., και στη συνέχεια αποσυρόταν στο δωμάτιο του για να γράψει ή να μελετήσει μέχρι το μεσημεριανό γεύμα στις 13:00. Ακολουθούσε απογευματινή ξεκούραση μέχρι τις 3 μ.μ., έπαιρνε ένα φλιτζάνι τσάι και στη συνέχεια αφιερωνόταν σε διάβασμα ή μαθαίνοντας αγγλικά. Ακολουθούσε άλλος ένας μεγάλος περίπατος και στη συνέχεια οι τέσσερις κρατούμενοι συγκεντρώνονταν στη βεράντα και συνομιλούσαν μέχρι το δείπνο στις 7.30 μ.μ. Στις 8.00 μ.μ. άκουγε το ενημερωτικό δελτίο του του B.B.C.. Αργότερα, οι τέσσερις θα αποσυρθούν ξανά στη βεράντα για περαιτέρω συζητήσεις μέχρι τις 10 μ.μ. για να συντονιστούν στο Ραδιόφωνο της Αθήνας για τις ειδήσεις. Αυτό το ενημερωτικό δελτίο ήταν η μοναδική τους επαφή με την πατρίδα τους. Και αυτό το δελτίο ειδήσεων περίμενε πολύ κάθε μέρα κατά την παραμονή τους στις Σεϋχέλλες. Ήταν προφανές ότι η σκέψη του Μακάριου και των άλλων εξόριστων ήταν συνεχώς στην πατρίδα τους και στα δραματικά γεγονότα που διαδραματίζοντας. Αυτός ήταν μάλλον και ο λόγος της μελαγχολικής τους διάθεσης ενώ βρίσκονταν στις Σεϋχέλλες. Ο Αρχιεπίσκοπος αποσυρόταν στις 11 μ.μ.
Η ζωή στο Sans Souci
Με την πάροδο του χρόνου αρκετά γεγονότα άρχισαν να σπάζουν αυτή τη ρουτίνα. Τέτοια «περιστατικά» καταγράφηκαν από τον καπετάνιο Le Geyt, ο οποίος ενώ ήταν υπεύθυνος για την ασφάλεια κράτησε ένα ημερολόγιο που τον βοήθησε να γράψει το βιβλίο «Μακάριος στην Εξορία». Ένα τέτοιο περιστατικό:
Ο Αρχιεπίσκοπος, όντας καλός ορειβάτης από την παιδική του ηλικία όταν φύλαγε κατσίκες στο χωριό Παναγιά της Πάφου, του δόθηκε η άδεια να αναρριχηθεί ασυνόδευτος στο Morn Seychellois, Trois Freres και άλλες βουνοκορφές. Η συμφωνία ήταν ότι έπρεπε να επιστρέψει στο κατάλυμα πριν νυχτώσει. Μια μέρα χάθηκε στο τροπικό δάσος με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πανικός καθώς δεν είχε επιστρέψει στη βάση πριν από το σκοτάδι και ο καπετάνιος Le Geyt, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την ασφάλειά του, κτύπησε συναγερμό. Έστειλε ανιχνευτές με φακούς, αλλά εν τω μεταξύ οι φήμες εξαπλώθηκαν .... ότι ο Αρχιεπίσκοπος δραπέτευσε σε ελληνικό υποβρύχιο στο Baie Lazare! Τελικά ο Μακάριος εμφανίστηκε στην είσοδο του σπιτιού με το μπαστούνι του, κουρασμένος και καταϊδρωμένος προς μεγάλη ανακούφιση του καπετάνιου, ο οποίος αργότερα ομολόγησε ότι ήταν ευχαριστημένος που η επανεμφάνιση του Μακαρίου εξασφάλισε τη συνέχιση της εργασίας του!
Με τάνκερ του Ωνάση
Οταν έφτασε η στιγμή του τερματισμού της εξορίας του Μακαρίου, ο αρχιεπίσκοπος είχε πλέον δεθεί συναισθηματικά με τους ανθρώπους του νησιού. Το απόγευμα της 5ης Απριλίου 1957, ο Αρχιεπίσκοπος και οι σύντροφοί του παρέθεσαν δείπνο προς τιμήν του προσωπικού. Το προσωπικό ήταν παρόν μαζί με τις οικογένειές τους και ο Αρχιεπίσκοπος και οι συνάδελφοί του τους περίμεναν προσωπικά. Το προσωπικό πρόσφερε στους Κυπρίους λουλούδια και μικρά δώρα, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος έδωσε σε καθένα ένα δώρο 24 £, που ισοδυναμούσε με τους μισθούς ενός έτους. Το δεξαμενόπλοιο του Ωνάση, το “Olympic Thunder” που έπλεε κοντά, άραξε στις Σεϋχέλλες και πήρε τους εξόριστους στη Μαδαγασκάρη. Στο Tananarive επιβιβάστηκαν σε αεροπλάνο της Air France στην Αθήνα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες τους υποδέχτηκαν με τιμές ηρώων.
Ο Μακάριος αγαπούσε τις Σεϋχέλλες και τους ανθρώπους της
Τα πράγματα στις Σευχέλλες αρχικά ήταν δύσκολα. Μετά τους πρώτους μήνες της αυστηρής ασφάλειας και της έντασης που κλιμακώθηκαν σε απεργία πείνας κατά το Ορθόδοξο Πάσχα τον Μάιο του 1956, οι αποικιακές αρχές επέτρεψαν στους εξόριστους να επισκέπτονται περιοδικά, υπό συνοδεία, την πόλη Βικτώρια.
Ο Αρχιεπίσκοπος έγινε φίλος του Επισκόπου Olivier Maradan, επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και του κ. Gustave De Comarmond, εκδότη της μοναδικής μη κυβερνητικής εφημερίδας «Le Seychellois» Φεύγοντας από τις Σεϋχέλλες, ο Μακάριος έκανε τον κ. Gustave De Comarmond τον εκπρόσωπό του για το ταμείο υποτροφιών που ίδρυσε. Επίσης, πολλά άλλα μέλη της κοινότητας ήταν πολύ φιλικά προς τον Μακαριώτατο. Μετά την απελευθέρωσή του, θυμόταν συχνά τη συμπάθεια με την οποία τον συνάντησαν οι Σεϋχέλοι. Τα συναισθήματα και οι εντυπώσεις του αντικατοπτρίζονται στην αποχαιρετιστήρια δήλωση που εκδόθηκε από το "Le Seychellois". Σε μια σειρά συνεντεύξεων για πολλές ελληνικές και διεθνείς εκδόσεις και τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ υπενθύμισε αυτά τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις. Είχε γίνει ουσιαστικά καλός «πρέσβης» των Σεϋχελλών και ήθελε να επιστρέψει και να συνταξιοδοτηθεί στο νησί αυτό.
Στη δεκαετία του '60 και του '70 διάφορα ταξιδιωτικά βιβλία παραθέτουν τις εντυπώσεις του:
«Έχω επισκεφτεί πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο και δεν είναι υπερβολή να πω ότι τα νησιά των Σεϋχελλών περιέχουν τα πιο όμορφα μέρη που έχω δει ποτέ.»
«Δεν θέλω να αμφισβητήσω την πεποίθηση του στρατηγού Γκόρντον ότι οι Σεϋχέλλες ήταν ο Βιβλικός Κήπος της Εδέμ, αλλά είναι σίγουρα ένα μέρος που από τη φύση του δικαιούται να έχει αυτό το όνομα».
«Όταν φτάσαμε επιτέλους στο Sans Souci η ηρεμία και η ομορφιά του τόπου καταπραΰνουν τη λύπη μου για την εξορία μου και ηρέμησα τις ανησυχίες μου. Αν είχα μείνει στο Sans Souci υπό άλλες συνθήκες, θα ήμουν χαρούμενος. Είναι ένα μέρος όπου μπορεί κανείς να διαλογιστεί με ηρεμία και να βρει ένα καταφύγιο μακριά από τα προβλήματα του εξωτερικού κόσμου. "
Το Ταμείο Μακάριος
Ενώ βρίσκονταν στις Σεϋχέλλες, ο Μακάριος γνώρισε τις οικονομικές δυσκολίες μερικών λιγότερο προνομιούχων φοιτητών που παρακολουθούν δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Προκειμένου να βοηθήσει τα παιδιά σε μια τέτοια κατάσταση, δημιούργησε ένα ταμείο. Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου το κεφάλαιο του ταμείου το οποίο επενδύεται σε κρατικά ομόλογα υψηλής απόδοσης, αυξήθηκε με περαιτέρω συνεισφορές και ξεκίνησε επιχορηγήσεις σε άπορους μαθητές. Πάνω από 180 μαθητές από όλα τα δημοτικά, δευτεροβάθμια και πολυτεχνικά σχολεία, έπαιρναν βοήθεια κάθε χρόνο. Την προεδρία του Ταμείου προεδρεύει πάντοτε ο Αρχηγός των Σεϋχελλών και τα άλλα μέλη είναι οι Καθολικοί και Αγγλικανικοί ιεράρχες καθώς και ο εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Κύπρου. Μετά το θάνατο του κ. Gustave De Comarmond, ο κ. Πάνος Παπακοκκίνος, επίτιμος πρόξενος της Κύπρου, εκπλήρωσε αυτόν τον ρόλο. Εκπρόσωποι του Υπουργείου Παιδείας και Κοινωνικής Πρόνοιας βοηθούν το Διοικητικό Συμβούλιο στην απονομή της επιδότησης στους μαθητές. Ο Αρχιεπίσκοπος Γκρέιντ Τσανγκ Χάμ, το μακροβιότερο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου εξακολουθεί να είναι η κινητήρια δύναμη για την καλή διαχείριση του Ταμείου.
Η επιστροφή στο όνειρο των Σεϋχελλών
Το 1972 ο Μακάριος, ο πρώην εξόριστος, επέστρεψε στις Σεϋχέλλες. Αυτή τη φορά έγινε δεκτός από τον κυβερνήτη Sir Bruce Greatbatch, ενώ ο πρωθυπουργός κ. James Mancham και πολλοί Σεϋχελλοί τον υποδέχτηκαν υπό τον ήχο της παραδοσιακής μπάντας «Kanmtole» του «Sidonie and the Nightingales». Ανάμεσα στο φιλόξενο πάρτι υπήρχε αρκετό προσωπικό από τις ημέρες του Sans Souci που είχε διατηρήσει επαφή με τον Αρχιεπίσκοπο.
Ο Μακάριος απολάμβανε την επιστροφή του στα νησιά και αγόρασε 17 στρέμματα γης στο όρος Josephine με την πρόθεση να χτίσει ένα σπίτι συνταξιοδότησης και μια μικρή εκκλησία.
Η εισβολή και ο θρυμματισμός του ονείρου των Σεϋχελλών
Ενώ οι αρχιτέκτονες ήταν απασχολημένοι με την προετοιμασία των σχεδίων για την κατασκευή του καταφυγίου των Σεϋχελλών, όλα έπρεπε να σταματήσουν λόγω της καταστροφής που έπληξε την Κυπριακή Δημοκρατία. Το 1975, ο Μακάριος επισκέφθηκε τις Σεϋχέλλες ενώ ταξίδευε από το Κολόμπο στη Ναϊρόμπι. Μετά το θάνατο του Αρχιεπισκόπου στις 3 Αυγούστου 1977, ο κ. Πάτροκλος Σταύρου, αξιωματούχος της κυπριακής κυβέρνησης και συνεργάτης του Μακάριου, συνοδευόμενος από την αδερφή του αείμνηστου Προέδρου, Μαρία, επισκέφθηκε τις Σεϋχέλλες και δώρισε τη γη στο όρος Josephine στην κυβέρνηση των Σεϋχελλών.
Πηγές:
Φώτο Γκάλερι
