Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Θέρμια- Thermeia. Χωριό της επαρχίας Κερύνειας, περί το 1,5 χμ. νοτιοανατολικά της πόλης της Κερύνειας. Είναι το τρίτο μικρότερο σε διοικητική έκταση χωριό της επαρχίας του, με προτελευταίο το χωριό Ελιά και τελευταίο το χωριό Καράκουμι. Είναι κι αυτό κατεχόμενο από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής, από το καλοκαίρι του 1974.

Η Θέρμια είναι κτισμένη σε πεδινή περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 50 μέτρων. Το καμπίσιο τοπίο του χωριού είναι διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν νοτιότερα, από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου, και χύνονται στη θαλάσσια περιοχή της Κερύνειας, στα βόρεια του χωριού.  Από γεωλογικής απόψεως, το χωριό βρίσκεται πάνω στους ασβεστολιθικούς ψαμμίτες, τους άμμους και τα χαλίκια, πετρώματα πάνω στα οποία αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες.

Η Θέρμια δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 530 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή εκαλλιεργούντο, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, κυρίως τα εσπεριδοειδή (λεμόνια, πορτοκάλια και μανταρίνια), τα σιτηρά και λίγες ελιές. Η κτηνοτροφία περιοριζόταν στην εκτροφή πουλερικών.

Το χωριό συνδέεται οδικά, στα βορειοδυτικά με την πόλη της Κερύνειας καθώς και με τον κύριο δρόμο Κερύνειας-Δαυλού, και στα νοτιοανατολικά με το χωριό Καζάφανι (περί τα 3 χμ.).

Ο πληθυσμός του χωριού αυξήθηκε σταθερά από το 1891 μέχρι το 1973.Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Παναγία και κατά τον Γκάννις είναι «αρχαίου ρυθμού». Ο Τζέφρυ μνημονεύει επίσης την ίδια εκκλησία, που σημειώνει ότι είναι «αγροτικού ρυθμού» και χρονολογείται πιθανόν στον 17ο αιώνα. Ο Γκάννις αναφέρει επίσης ότι τα σπίτια του χωριού είναι όλα των αρχών του 19ου αιώνα πλην ενός, που το θεώρησε ότι ανήκε στα μέσα του 18ου αιώνα.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό είναι, ωστόσο, κατά πολύ αρχαιότερο και αναφέρεται τόσο από τον ντε Μας Λατρί όσο και από τον Φλώριο Βουστρώνιο. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, φέουδο.

Η Θέρμια ήταν, σε παλαιότερες εποχές, όχι χωριό αλλά συνοικία της ίδιας της πόλης της Κερύνειας. Ονομαζόταν μάλιστα από τους κατοίκους της περιοχής και Πάνω Κερύνεια.

Πιστεύεται ότι ο οικισμός της Θέρμιας ιδρύθηκε κατά το δεύτερο μισό του 7ου μ.Χ. αιώνα ή λίγο αργότερα, όταν πολλοί κάτοικοι της Κερύνειας μετακινήθηκαν προς τα ενδότερα εξαιτίας των αραβικών επιδρομών που έπλητταν κυρίως τα παράλια. Για τον λόγο αυτό η Θέρμια ονομάστηκε και Πάνω Κερύνεια.

Κατά τη Ρήνα Κατσελλή, μετακίνηση κατοίκων της Κερύνειας προς την Θέρμια συνέβη και κατά το 1570, οπότε η πόλη της Κερύνειας αλώθηκε από τους Τούρκους.

Κατά τον Κ. Χατζηιωάννου (ΑΚΕΠ  , Ε, 1983, αρ. 114) η Θέρμια δεν είναι παρά η Κέρμια, πόλη της Κύπρου την οποία αναφέρει στο Περί Θεμάτων έργο του ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος. Ο Πορφυρογέννητος αναφέρει ονομαστικά 15 πόλεις της Κύπρου, μεταξύ των οποίων και την Κέρμιαν ἤτοι Λευκουσίαν. Επειδή όμως πουθενά αλλού δεν υπάρχει μαρτυρία ότι η Λευκωσία λεγόταν και Κέρμια, ο ίδιος μελετητής εκφράζει την βεβαιότητα ότι ο Πορφυρογέννητος εννοούσε Κέρμιαν ἤτοι Κυρήνειαν, Λευκουσίαν, Κυθαίρειαν... κλπ. και από λάθος του αντιγραφέα παραλήφθηκε η Κερύνεια που προσετέθη αργότερα σε άλλη θέση. Πιστεύει, δηλαδή, ότι κατά τη Βυζαντινή εποχή η αναφερόμενη Θέρμια ταυτιζόταν με την ίδια την Κερύνεια. Η εκφρασθείσα από άλλους άποψη ότι η αναφερόμενη από τον Πορφυρογέννητο Κέρμια ταυτίζεται πιθανώς με το σημερινό χωριό Κάρμι, δεν φαίνεται να ευσταθεί γιατί το χωριό Κάρμι (του οποίου η ονομασία προήλθε από το λατινικό μοναχικό τάγμα Carmes κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας) δεν είναι παλαιότερο του 13ου αιώνα, είναι δηλαδή μεταγενέστερο του χωριού Θέρμια τουλάχιστον κατά 6 αιώνες.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υφίστατο στην περιοχή της Θέρμιας ομώνυμο τσιφλίκι.

Στο χωριό είχαν παραμείνει Έλληνες Κύπριοι εγκλωβισμένοι μετά την τουρκική εισβολή του 1974, οι δε τελευταίοι απ' αυτούς εκδιώχθηκαν τον Μάρτιο του 1976. Οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να εξαλείψουν τα ελληνικά τοπωνύμια από τα κατεχόμενα κυπριακά εδάφη, μετονόμασαν το 1975 το χωριό Θέρμια σε Dogankoy, που σημαίνει χωριό των γερακιών.

Τοπων: Θέρμια, ονομασία που προήλθε από τη λέξη θέρμη που σημαίνει ζεστό (και δημόσιο) λουτρό. Θέρμη ήταν και το αρχαίο όνομα της Θεσσαλονίκης (απ' όπου και ο Θερμαϊκός κόλπος). Η θεά Άρτεμις έφερε, κατά την Αρχαιότητα, και το επίθετο Θερμία ή Θερμαία, ως προστάτιδα των θερμών πηγών).

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια