Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι Ιωαννίτες είναι ένα από τα αρχαιότερα θρησκευτικά και στρατιωτικά τάγματα. Ιδρύθηκε με σκοπό να βοηθήσει τους προσκυνητές των Αγίων Τόπων. Η ίδρυσή του έγινε στα Ιεροσόλυμα λίγο μετά την κατάληψη της πόλης αυτής το 1099 από τους Σταυροφόρους της πρώτης Σταυροφορίας. Οι Ιωαννίτες ιππότες απαντώνται ακόμη και με τις ονομασίες Σπιταλιώτες/ Οσπιτάλιοι (=Νοσοκόμοι, λόγω του ότι διατηρούσαν ίδρυμα φιλοξενίας), Ιεροσολυμίτες, ιππότες του Αγίου Ιωάννη των Ιεροσολύμων, της Ρόδου και της Μάλτας (Milites hospitalis S. Joannis Hierosolymitani). Οι Ιωαννίτες (Οσπιτάλιοι) πήραν το όνομά τους από ένα ξενώνα (Hospes) που είχε κτιστεί για τους προσκυνητές απέναντι από τον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα. Οι υπηρετούντες στον ξενώνα αυτό καλόγηροι θεωρούσαν ως προστάτη τους τον άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, από τον οποίο και προσέλαβαν την προσωνυμία «Οσπιτάλιοι του Αγίου Ιωάννου των Ιεροσολύμων». Κατά το έτος 1100 ο ηγούμενος Γεράρδος Θωμάς (Gerard Thom) καθίδρυσε τον ειδικό κανόνα του τάγματος και απεδέχθη ως περιβολή των Οσπιταλίων Ιωαννιτών το μαύρο ράσο με τον λευκό οκτάκομβο σταυρό στο στήθος. Η επίσημη αναγνώριση το τάγματος έγινε το 1113.

Βλέπε λήμμα: Άγιοι Τόποι

Θρησκευτικοστρατιωτικό τάγμα: Σε διάστημα λιγότερο της δεκαετίας από την ίδρυσή του, το τάγμα πέτυχε να ενισχυθεί και να πολλαπλασιαστεί παίρνοντας τη μορφή του θρησκευτικοστρατιωτικού τάγματος για εξυπηρέτηση της Εκκλησίας και των προσκυνητών. Το τάγμα αυτό απετέλεσε το πρότυπο του είδους του για τα τάγματα που ιδρύθηκαν αργότερα. Το 1113 ο πάπας Πασχάλιος Β' πήρε υπό την προστασία του το τάγμα και τα κληροδοτήματα που το ενίσχυαν οικονομικά. Αυτά ήσαν πολλά και αναμφίβολα κάλυπταν τη μεγάλη περιουσία που στο μεταξύ είχαν αποκτήσει οι Οσπιτάλιοι με τις τραπεζικές εργασίες τους, τις οποίες οι ίδιοι εγκαινίασαν. Πράγματι η κίνηση του χρήματος με τραβήγματα (συναλλαγές) ήταν πράγμα άγνωστο, και φαίνεται ότι οι Οσπιτάλιοι υπήρξαν οι πρώτοι εισηγητές τους. Το τάγμα διατηρήθηκε στα Ιεροσόλυμα μέχρι το 1187, οπότε την Αγία Πόλη κατέλαβε ο Σαλαντίν της Αιγύπτου.

Βλέπε λήμμα: Σαλαντίν- Ο κατακτητής της Ιερουσαλήμ

Τότε το τάγμα μετέφερε την έδρα του στον Άγιο Ιωάννη της Άκρας στην Παλαιστίνη (Πτολεμαΐδα), όπου παρέμεινε μέχρι την άλωσή του. Τότε το τάγμα των Ιωαννιτών, όπως ακριβώς έκαμε και το τάγμα των Ναϊτών, μετά την πτώση της Άκρας το 1291, μετέφερε την έδρα του στη Λεμεσό, ύστερα από άδεια του βασιλιά της Κύπρου Ερρίκου Β'. Στα δυο αυτά τάγματα, των Ιωαννιτών και των Ναϊτών, ανήκε διαδοχικά το φρούριο του Κολοσσιού. Άλλα φρούρια που ανήκαν επίσης στα τάγματα αυτά ήσαν της Χοιροκοιτίας και των Γαστριών, των οποίων σώζονται ερείπια. Στα δυο αυτά τάγματα ανήκαν ακόμη εκτεταμένες περιοχές στην Πάφο, στη Λεμεσό, στη Λευκωσία και σ' άλλα μέρη της Κύπρου.

Υποχρεώσεις κατά των Τούρκων: Οι Ιωαννίτες είχαν ήδη νωρίτερα εγκατασταθεί προσωρινά στα φρούρια της Κύπρου, με σκοπό να βοηθήσουν στη διατήρηση της λατινικής εξουσίας, που μόλις είχε εγκαθιδρυθεί, ιδιαίτερα μετά που ο Αμάλριχος (1194 -1205), που πρώτος στέφθηκε βασιλιάς της Κύπρου, κατάφερε, αφού νυμφεύθηκε την Ισαβέλλα χήρα του Ερρίκου των Ιεροσολύμων, να στεφθεί από τον αυτοκράτορα της Γερμανίας Ερρίκο Στ' και ως βασιλιάς των Ιεροσολύμων. Το νέο τούτο αξίωμα του δημιούργησε ορισμένες υποχρεώσεις κατά των Τούρκων, εναντίον των οποίων έστρεψε την προσοχή του για ανάκτηση της Αγίας Πόλης. Για την πραγματοποίηση του στόχου αυτού, ήταν αναγκασμένος να μένει συχνά εκτός Κύπρου. Η παρουσία των Ιωαννιτών στο νησί εθεωρείτο απαραίτητη και για το λόγο ότι, εκτός των άλλων κινδύνων μετά την άρνηση του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ να μεσολαβήσει ώστε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος Γ΄ να ανακτήσει τα δικαιώματά του επί της Κύπρου, ο Αλέξιος ήταν δυνατό να επιχειρήσει την κατάληψή της.

Βλέπε λήμμα: Φραγκοκρατία- Η Λατινική Εκκλησία στην Κύπρο

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια