Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τουρκοκύπριος από την Πάφο, γι’ αυτό και η επωνυμία Κιμπρισλί, ανώτερος αξιωματούχος στην οθωμανική κυβέρνηση, που έφθασε μέχρι την υψηλότερη βαθμίδα της οθωμανικής δημόσιας υπηρεσίας με το αξίωμα του μεγάλου βεζύρη.Ο Μεχμέτ Πασάς γεννήθηκε το 1813 και πέθανε στις 12 Φεβρουαρίου 1871. Λόγω της Κυπριακής καταγωγής του ονομαζόταν και Κιμπρισλί.  

Καταγόταν από το χωριό Μακούντα της επαρχίας Πάφου και υπήρξε γιός του Χουσείν Εφέντη. Είναι παππούς του πρώτου  πρέσβη της Τουρκίας Εμίν Ντιρβάνα μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ανεξάρτητο κράτος τον Αύγουστο του 1960. Ο Μεχμέτ Εμίν Πασας παντρεύτηκε μετά το διαζύγιο του από την πρώτη του γυναίκα τη Φεριντέ, θυγατέρα του Πασά Αλί Ριζά.  

 Ο Μεχμέτ Πάσας  διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών στην οθωμανική κυβέρνηση (το 1854 και από το 1867 μέχρι το 1871 και μέγας βεζίρης.

Από τη θέση του αυτή βοήθησε την πατρίδα του Κύπρο με διάφορους τρόπους. Αναφέρονται οι ακόλουθες τρεις περιπτώσεις:

1. Όταν το 1870 έπληξε την Κύπρο μεγάλη ανομβρία, που είχε σαν επακόλουθο την πείνα και δυστυχία μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, αποφασίστηκε να πάει μια μεικτή πρεσβεία από δυο Ελληνοκυπρίους και δυο Τουρκοκυπρίους με επικεφαλής τον αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο Γ' στην Κωνσταντινούπολη και να ζητήσει: α) Την ακύρωση της απόφασης για ένταξη της Κύπρου στο βιλαέτι του Αρχιπελάγους, που είχε την έδρα του βαλή στη Ρόδο, και τη μετατροπή της Κύπρου σε ανεξάρτητη διοίκηση (mutessariflik) υπό τη διακυβέρνηση ενός μουτεσαρίφη (διοικητή). Κυριότερος λόγος για το αίτημα αυτό των Κυπρίων ήταν ότι η ένταξη της Κύπρου στο βιλαέτι του Αρχιπελάγους δημιουργούσε πολλά διοικητικά προβλήματα λόγω των πολύ ελλιπών συγκοινωνιών της εποχής εκείνης, και, ιδιαίτερα, εμποδιζόταν το έργο της απονομής της δικαιοσύνης, εφ' όσον οι διάδικοι για σοβαρές υποθέσεις έπρεπε να μεταβαίνουν στην έδρα του βαλή στη Ρόδο. β) Τη δωρεάν παραχώρηση σπόρου σιταριού και κριθαριού για την επόμενη χρονιά από τις κρατικές αποθήκες της Κύπρου.

Η πρεσβεία επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη από τις 26 Μαΐου μέχρι τις 5 Αυγούστου 1870 και συναντήθηκε με τον Κιμπρισλί, ο οποίος βοήθησε πολύ αποτελεσματικά, ώστε να επιτευχθούν και οι δυο στόχοι της αποστολής. Φαίνεται όμως ότι η νέα διευθέτηση σχετικά με τη διοίκηση της Κύπρου δεν κράτησε πολύ, γιατί κατά τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 1878, οπότε η Αγγλία κατέλαβε την Κύπρο, το νησί είχε επανέλθει στη δικαιοδοσία του βαλή του βιλαετίου του Αρχιπελάγους. Αυτό πιθανό να έγινε μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Κιμπρισλί το φθινόπωρο του 1871.

2. Ο Κιμπρισλί βοήθησε ώστε οι 300 – 400 Τουρκοκύπριοι που στρατεύονταν από την Κύπρο να μη μεταφέρονται για υπηρεσία εκτός Κύπρου, αλλά να υπηρετούν στο νησί και να αποτελούν και τη μοναδική στρατιωτική φρουρά στην Κύπρο. Αναφέρεται πως η ανικανότητα  των στρατιωτών αυτών ήταν ξακουστή και πως οι περισσότεροι απ' αυτούς δεν είχαν ρίξει ποτέ τους ούτε ένα πυροβολισμό.

3. Στο πρώτο υπόμνημα, το οποίο οι Κύπριοι αρχιερείς υπέβαλαν στις 16 Φεβρουαρίου 1879 στον πρώτο Άγγλο κυβερνήτη sir Garnet Wolseley, για να ενισχύσουν τη θέση τους ότι τα προνόμια που έχαιρε η Κυπριακή Εκκλησία επί Οθωμανοκρατίας έπρεπε να διατηρηθούν, αναφέρθηκαν σε δήλωση του Εμίν πασά που έκανε το 1866, σύμφωνα με την οποία η ιερή κτημοσύνη, είτε ήταν χριστιανική είτε μωαμεθανική, ήταν απαλλαγμένη από τη φορολογία που βάρυνε οποιαδήποτε άλλη ακίνητη περιουσία.

4. Φαίνεται ότι η τοποθέτηση ενός από τους καλύτερους Τούρκους κυβερνήτες που πέρασαν ποτέ από την Κύπρο, του Μεχμέτ Σαΐντ πασά (1868 - 1871), οφειλόταν στον Κιμπρισλί. Ο Σαΐντ ήταν ένας προοδευτικός, ανεξίθρησκος και χωρίς εθνικό φανατισμό και μισαλλοδοξία κυβερνήτης, του οποίου η διοίκηση, αν και δεν ήταν απαλλαγμένη από παραλείψεις και μειονεκτήματα, ήταν σε σχέση με πολλών προκατόχων του, πολύκαλύτερη. Συνεργάστηκε στενά με τον αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο και χρησιμοποίησε την αποτελεσματική μέθοδο του Ιταλού μεγαλογαιοκτήμονα στην Κύπρο Ριχάρδου Ματτέι για την καταπολέμηση της ακρίδας, που επέφερε τρομακτικές καταστροφές στη γεωργία. Αναφέρεται πως οι ακρίδες σχεδόν εξαφανίστηκαν, αλλά μετά την ανάκληση του Μ. Σαΐντ ξαναπαρουσιάστηκαν σε μεγάλους αριθμούς, διότι οι διάδοχοί του δεν συνέχισαν το έργο του. Η ανάκληση του Σαΐντ ήταν αποτέλεσμα κάποιας σκευωρίας εις βάρος του στην Κωνσταντινούπολη, που εκδηλώθηκε μετά τον ξαφνικό θάνατο του προστάτη του Κιμπρισλί το φθινόπωρο του 1871.

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2.  A CYPRIOT AS THE PRIME MINISTEROF THE OTTOMAN EMPIRE:MEHMET EMIN PASHA (1813-1871) By Ahmet Djavit (Turkish Cypriot Historian)