Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αυτοφυόμενο και αρκετά κοινό στην Κύπρο φυτό, της οικογένειας των Συνθέτων (Compositae). Επιστημονική ονομασία: Inula sp. Αγγλική ονομασία: Elecampe. Στην Κύπρο αυτοφύεται σε 5 είδη, που είναι τα ακόλουθα:

1. Κόνυζος ο κοινός (Inula vulgaris)

2. Κόνυζος ο βρετανικός (I. britannica)

3. Κόνυζος ο κριθμοειδής (I. crithmoides)

4. Κόνυζος ο ιξώδης (I. viscosa)

5. Κόνυζος ο βαρύοσμος (I. graveolens).

Ο κόνυζος (που στην Κύπρο το όνομά του απαντάται και σε γένος θηλυκό: κονυζιά) είναι φυτό ποώδες, ετήσιο ή και πολυετές, που περιλαμβάνει περί τα 60 είδη εκ των οποίων μερικά έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Από τα 5 είδη που απαντώνται στην Κύπρο, το είδος κόνυζος ο βαρύοσμος που είναι και το συνηθέστερο και φυτρώνει σχεδόν παντού, έχει τις περισσότερες φαρμακευτικές ιδιότητες και εχρησιμοποιείτο παλαιότερα για να διώχνει τα κουνούπια, τους ψύλλους και άλλα έντομα˙ προς τούτο, οι αγρότες συνήθιζαν να τρίβουν τις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών με τα φύλλα του. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού ήσαν γνωστές από τα αρχαία χρόνια. Ο Διοσκουρίδης, που αναφέρει διάφορα είδη του φυτού, γράφει για την μικράν κόνυζαν, όπως το ονομάζει, ότι: ...δύναται δέ θάμνος ὑποστρωννύμενος οὖν τοῖς φύλλοις καί θυμιώμενος θηρία διώκειν καί κώνωπας ἀπελαύνειν,  κτίνει δέ καί ψύλλας... Γι' αυτό και το φυτό είναι γνωστό και με τις ονομασίες ψυλλίστρα και ψυλλιάστρα (η).

Ο κόνυζος αυτός της Κύπρου, που είναι ζιζάνιο, φυτρώνει πολύ συχνά στις άκρες των δρόμων, το δε καλοκαίρι είναι καταπράσινος και πολύ χαρακτηριστικός στις δυο πλευρές του δρόμου Λευκωσίας- Λεμεσού και σε πολλά άλλα μέρη. Αρέσκεται όμως κυρίως σε τόπους νοτερούς και σε κάπως υγρά εδάφη, γι’ αυτό κι απαντάται και στις κοίτες ποταμών και αλλού. Τα μικρά και ωραία άνθη του, που έχουν έντονο κίτρινο χρώμα, παρουσιάζονται προς το τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο, και είναι άφθονα. Χαρακτηρίζεται επίσης από την έντονη μυρωδιά των φύλλων του. Το συνηθισμένο ύψος στο οποίο αναπτύσσεται, ξεπερνά το ένα μέτρο.