Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Από τα ωραιότερα αγριολούλουδα της κυπριακής χλωρίδας είναι το ματσικόριδον (νάρκισσος - narcissus) που αυτοφύεται σε τρία είδη:

1. Narcissus tezzetta cypri.

2. Narcissus serotinus.

3. Narcissus papyraceus.

Οικογένεια: Αμαρυλλιδών (Amaryllidaceae). Αγγλική ονομασία: Narcissus.

To γένος περιλαμβάνει περί τα 35 είδη που απαντώνται στην Ευρώπη, βόρεια και δυτική Ασία και βόρεια Αφρική. Είναι φυτά βολβόριζα, ποώδη και πολυετή. Μεταξύ των ειδών που απαντώνται στην Κύπρο, το Narcissus tezzetta cypri είναι υποείδος που φύεται μόνο στην Κύπρο.

Σε αρκετά μέρη, καθώς και στην Κύπρο, τα ματσικόριδα καλλιεργούνται επίσης σε κήπους επειδή δίνουν ωραιότατα άνθη με θαυμάσιο άρωμα. Μερικά είδη είναι μυρεψικά.

Ο νάρκισσος είναι γνωστότατος από τα αρχαία χρόνια με την ονομασία αυτή. Όπως γράφει ο Διοσκουρίδης, νάρκισσος, ἐφ’ οὖ  ἄνθος λευκόν ἐν μέσῳ δέ κοῖλον ἔχον κροκοειδές. Και πράγματι, δίνει άσπρα άνθη με 6 πέταλα σε συμμετρική ακτινωτή διάταξη με κίτρινο έως πορτοκαλί χρώμα στο κέντρο. Χαρακτηρίζεται επίσης από μακριά σπαθωτά και σχετικά σαρκώδη φύλλα έντονου πράσινου χρώματος, από το μέσο των οποίων αναπτύσσεται μακρύ κυλινδρικό στέλεχος που ανθοφορεί στην κορυφή του.

To Narcissus tezzetta απαντάται βασικά στις πεδιάδες, κυρίως στην περιοχή της Μόρφου όπου φυτρώνει σε όχθες αυλακιών, στην περιοχή της Λαπήθου, στους κάμπους της Μεσαορίας ανάμεσα σε σπαρτά, σε περιοχές της Πάφου και αλλού μέχρι και υψόμετρο 800 περίπου μέτρων (περιοχές Πενταδάκτυλου, όπως Κυθρέας, Χαλεύκας κ.α.). Ανθίζει μεταξύ Νοεμβρίου και Φεβρουαρίου και το ύψος του φθάνει τα 25 εκατοστόμετρα περίπου. Το είδος αυτό μπορεί να ονομασθεί πολύανθο, γιατί στο κάθε στέλεχός του ανθίζουν αρκετά άνθη, ακόμη και δέκα. Από τους βολβούς αυτού του ματσικόριδου παραγόταν, σε παλαιότερες εποχές, ένα είδος κόλλας (γόμμας) που λεγόταν τσιρίσ'ιν.

To Narcissus serotinus φύεται σε βραχώδεις περιοχές, τις λεγόμενες καφκάλλες, μέχρι και σε υψόμετρο 150 περίπου μέτρων, όπου υπάρχει χαμηλή βλάστηση. Φυτρώνει αμέσως μετά τις πρώτες βροχές κι ανθίζει μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου. Το ύψος του είναι μικρότερο, γύρω στα 15 εκατοστόμετρα, τα δε άνθη του είναι πολύ μικρά, ένα έως δύο σε κάθε στέλεχος.

Το τρίτο είδος, Narcissus papyraceus, που πιθανόν να είναι υποείδος του Ν. tezzetta, είναι αυτό που καλλιεργείται και στους κήπους των σπιτιών ως καλλωπιστικό. Αυτοφύεται σε διάφορα μέρη της Κύπρου.

Ματσικόριδα ονομάζονται και εισαγμένα στην Κύπρο καλλωπιστικά φυτά της οικογένειας των ναρκίσσων, που καλλιεργούνται σε κήπους. Το ύψος τους φθάνει τα 45 εκατοστόμετρα και δίνουν μεγαλύτερα («διπλά», όπως λέγονται) λουλούδια με δυνατή και ευχάριστη μυρωδιά.