Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λόγιος, νομικός, Κύπριος από την πλευρά της μητέρας του. Γιος του Ελλαδίτη διπλωμάτη Γεωργίου Μενάρδου και της Αυγούστας Φραγκούδη, της γνωστής οικογένειας Φραγκούδη της Λεμεσού. Γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1871 και πέθανε το 1933. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Κύπρο. Αποφοίτησε από γυμνάσιο των Αθηνών και σπούδασε νομικά στο εκεί Πανεπιστήμιο. Έκαμε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιταλία, στη Γαλλία και στην Αγγλία. Επέστρεψε ύστερα στην Κύπρο και αρχικά ανέλαβε ως διευθυντής της Ελληνικής Σχολής Λάρνακος (1896-1898). Κατόπιν άσκησε το δικηγορικό επάγγελμα στη Λεμεσό (1898-1904). Διορίστηκε επόπτης των ελληνικών σχολείων της Κύπρου το 1907 (ο πρώτος μη Βρετανός που διορίστηκε στη θέση αυτή), και βοήθησε στην ίδρυση και οργάνωση του Κυπριακού Μουσείου. Το 1908-1914 δίδαξε ως έκτακτος καθηγητής της ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, απ’ όπου πήρε και τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα. Το 1911 ανέλαβε την έδρα του καθηγητή αρχαίας ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διετέλεσε κοσμήτορας της Φιλοσοφικής του Σχολής (1916 και 1922), όπως και αντιπρύτανης (1924-25) και πρύτανης (1925-26). Το 1919 εγκαινίασε την έδρα Κοραή στο King’s College του Λονδίνου, με σειρά μαθημάτων για τη νεοελληνική ποίηση. Το 1926 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της οποίας διετέλεσε και γενικός γραμματέας από το 1928 μέχρι τον θάνατό του το 1933.

Ο Συκουτρής για τον Μενάρδο

Τον Νοέμβριο 1933, σε φιλολογικό μνημόσυνο για τον Σίμο Μενάρδο, στην Ακαδημία Αθηνών, κύριος ομιλητής ήταν μία από τις μεγαλύτερες μορφές της νεοελληνικής φιλόλογίας, ο Ιωάννης Συκουτρής (καθηγητής στο Παγκύπριο Ιεροδιδασκαλείο Λάρνακας 1922-1924), ο οποίος ανέφερε και τα ακόλουθα για τον τιμώμενο] :

Άνθρωπος αληθινά εξευρωπαϊσμένος ο Μενάρδος, ησθάνετο ότι η μεγάλη ζημιά της πνευματικής μας ζωής, η κατάρα, νομίζει κανείς, του πνευματικού μας βίου από των Βυζαντινών και εξής, είναι η φυγή από την πραγματικότητα, η ανικανότης μας ν’ αντικρύσωμεν ανδρικά και ρεαλιστικά την ζωήν. Αντ’ αυτού καταφεύγομεν είς άγονον και ομφαλοσκοπικόν παρελθοντισμόν, ή χειρότερον ακόμη, λησμονούντες ότι δια το μέλλον εργάζεται γόνιμα και μόνιμα, όστις εργάζεται αληθινά δημιουργικώς δια το παρόν. Και αυτός ο συνεσταλμένος και φιλήσυχος έβλεπεν, ησθάνετο καλύτερα, πόση ανανδρεία κρύπτεται εις εκείνους, οι οποίοι αποστρέφουν το πρόσωπον είτε από το παρελθόν είτε από το παρόν.

Ερευνητικό έργο

Ο Σίμος Μενάρδος ασχολήθηκε ιδιαίτερα με ιστορικές, μυθολογικές και λαογραφικές έρευνες και μελέτες για την Κύπρο. Ερευνητής της κυπριακής γλώσσας και λαογραφίας ειδικότερα, είναι γνωστός κυρίως για το Τοπωνυμικόν τῆς Κύπρου, που αρχικά δημοσίευσε στο περιοδικό Ἀθηνᾶ απ’ όπου κι εξεδόθη (1907) ως ανάτυπο. Δημοσίευσε πολλές εργασίες του σε κυπριακά κι ελλαδικά έντυπα, χρησιμοποιώντας και διάφορα ψευδώνυμα («Στύππαξ», «Λευκαρίτης», «Παφίτης», «Λευκωσιάτης»).

Εκτός από το Τοπωνυμικόν άλλα έργα του εκδομένα είναι:

2. Θρῆνος τῆς Κύπρου (Αθήνα, 1906).
3. The value of Byzantine and Modern Greek in Hellenic Studies (Οξφόρδη, 1909).
4. Ἡ ἐv Κύπρῳ Ἱερά Μονή τῆς Παναγίας τοῦ Μαχαιρᾶ (Αθήνα, 1914).
5. Ἐμμανουήλ Ροΐδης (διάλεξη, Αθήνα, 1918).
6. Τρεῖς Λόγοι, 1821-1912 (Αθήνα, 1921).
7. Λόγος εἰς τόν Κανάρην (Αθήνα, 1922).
8. Στέφανος (μεταφράσεις αρχαίων ποιημάτων, Αθήνα, 1924).
9. Περί τῆς διαθέσεως τῶν Κυπριακῶν Ρημάτων (Αθήνα, 1925).
10. Ἡ ἐν Κύπρῳ  Ἱερά Μονή τῆς Παναγίας τοῦ Μαχαιρᾶ. Ἱστορικόν διάγραμμα Νείλου, Τυπική Διάταξις καί ἄλλα ἐπίσημα ἔγγραφα (Πειραιάς, 1929).
11. Ἐπιγράμματα (ποιητική συλλογή, Αθήνα, 1930).
12. Ἀριστοτέλους Ποιητική (μετάφραση, 1934).

Εξέδωσε και άλλα έργα του, ενώ μια πεντάτομη ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας που έγραψε, παρέμεινε ανέκδοτη. Το Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Κύπρου εξέδωσε το 1969 το έργο του Σίμου Μενάρδου Γλωσσικαί Μελέται. Επίσης εξέδωσε το 1970 το έργο του Τοπωνυμικαί καί Λαογραφικαί Μελέται. Σ’ αυτό περιελήφθησαν το Τοπωνυμικόν τῆς Κύπρου και άλλα Τοπωνυμικά (Τήνου, Μυκόνου). Επίσης πολλές μελέτες του Μενάρδου πάνω σε κυπριακά θέματα, όπως «Κούκλεια», «Λεμεσός», «Ἐπιτύμβιοι Ἐπιγραφαί ἐκ Κύπρου», «Φουντάνα Μωρώζα», «Κυπριώτικα Τραγούδια», «Ἡ Ρήγαινα», «Περί τῶν ὀνομάτων τῶν Κυπρίων», «Ὁ Διγενής τῆς Κύπρου», «Ἡ Ἁγία Ἑλένη εἰς τήν Κύπρον», «Χολλά», «Τό τραούδιν τῆς Ζωγγραφοῦς», «Ἱστορικαί παροιμίαι τῶν Κυπρίων» και άλλες.

Ο Σίμος Μενάρδος, που διακρινόταν για τη ρητορική του δεινότητα, τιμήθηκε με τον χρυσό σταυρό των ιπποτών του βασιλικού τάγματος του Σωτήρος (Ελλάδα) και του αξιωματικού της Λεγεώνος της Τιμής (Γαλλία). Ο Κωστής Παλαμάς του αφιέρωσε ένα ποίημά του που τιτλοφορείται «Στον Σίμο Μενάρδο» (περιέχεται στη συλλογή των Δειλῶν καί Σκληρῶν Στίχων).

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Ο Ιωάννης Συκουτρής για το Σίμο Μεναρδο