Πετροσιελίονον ή πετροχελίδονο
Το πετροχελίδονο. Στην Κυπριακή διάλεκτο με το όνομα πετροσιελίονα είναι γνωστά στην Κύπρο δυο είδη πουλιών της οικογένειας Apodidae που έρχονται στο νησί από την Αφρική, όπου διαχειμάζουν, για να γεννήσουν και μετά να επιστρέψουν στην Αφρική για τον χειμώνα. Επιστημονικές ονομασίες: Apus apus και Apus pallidus.
1. Apus apus: Τα πετροσιελίονα του είδους αυτού αρχίζουν να έρχονται στην Κύπρο κατά το τέλος Φεβρουαρίου και να φεύγουν περί τα τέλη Ιουλίου, μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Το χρώμα τους είναι μαυριδερό, με πρασινωπές ανταύγειες στη ράχη και λίγο άσπρο στον λαιμό. Με προσεκτική παρατήρηση από κοντά, διαπιστώνεται ότι τα μάτια των πουλιών αυτών είναι πολύ μεγάλα κι είναι τοποθετημένα βαθιά στο κρανίο για να προστατεύονται, λόγω του ότι τα πετροσιελίονα πετούν με μεγάλη ταχύτητα και κάνουν μεγάλους ελιγμούς στον αέρα καθώς συλλαμβάνουν τα έντομα. Το ράμφος τους είναι πολύ μικρό, αλλά το στόμα τους πολύ μεγάλο, για να τα βοηθά να πιάνουν εύκολα τα έντομα.
Το μέγεθός τους φθάνει τα 16 εκατοστόμετρα. Το πέταγμά τους, όπως αναφέρεται και πιο πάνω, είναι ταχύτατο κι η σιλουέτα τους, όταν πετούν, μοιάζει με την αιχμή βέλους. Όταν πετούν πολλά μαζί κατά τα πρωινά και το ηλιοβασίλεμα, «τσιριλλούν» (= τσιρίζουν).
Γεννούν σε όλη την Ευρώπη, μέχρι τα Ουράλια όρη και τη Σιβηρία, φωλιάζουν δε κάτω από τα κεραμίδια σπιτιών και ρωγμές βράχων, μέχρι και τις βουνοκορφές του Τροόδους και του Πενταδάκτυλου, και στα νησιά Κλείδες στον Απόστολο Ανδρέα. Γεννούν δυο αυγά.
2. Apus pallidus: Σπανιότατο πουλί, που απαντάται στις ακτές των χωρών της Μεσογείου, σε μια μικρή περιοχή του Ιράκ, στην Παλαιστίνη και στην Αίγυπτο τα καλοκαίρια, όπου και γεννά. Σε πολλές χώρες όπου γεννά διαχειμάζει, κάποτε όμως — όπως και από την Κύπρο — μεταναστεύει και διαχειμάζει στην Αφρική.
Το χρώμα του είδους αυτού είναι πιο ανοικτό από του συνηθισμένου πετροσιελίονου, σχεδόν στακτερό. Είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις τα πουλιά αυτά όταν πετούν μαζί με τα άλλα πετροσιελίονα, αν και το άσπρο χρώμα που έχουν στον λαιμό τους είναι μεγαλύτερο.
Έρχονται στην Κύπρο κατά το τέλος Μαρτίου και φεύγουν μέχρι το τέλος Αυγούστου. Φωλιάζουν μαζί με τα άλλα πετροσιελίονα στο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, στο Τρόοδος — στη θερινή κατοικία του διευθυντή Δασών — στον αστυνομικό σταθμό στην πόλη της Πάφου, τα τελευταία δε χρόνια ανακαλύφθηκε μια αποικία τους στο νησί του Αγίου Γεωργίου, στα δυτικά των Λουτρών της Αφροδίτης (περί τα 50 ζευγάρια, μέσα σε μια σπηλιά· είναι η πρώτη φορά που το σπάνιο αυτό πετροσ'ελίονον ανευρίσκεται να φωλιάζει μόνο του και σε τόσο μεγάλο αριθμό). Το μέγεθος του είδους αυτού φθάνει τα 16 εκατοστόμετρα.
Όλα τα πετροσιελίονα τρέφονται με έντομα, πίνουν νερό από δεξαμενές και υδατοφράκτες πετώντας από τα ύψη, χωρίς να πατούν στο έδαφος, είναι δε τα μόνα πουλιά που ζευγαρώνουν όταν πετούν και υπάρχουν αποδείξεις ότι μπορούν και κοιμούνται κιόλας στον αέρα καθώς πετούν.
Τα πόδια του πετροσιελίονου είναι πολύ μικρά (γι' αυτό και από τους αρχαίους συγγραφείς αναφέρεται ως «άπους»). Τα νύχια των πουλιών αυτών είναι γαμψά, για να μπορούν να συγκρατούνται στους τοίχους και τους βράχους όταν μπαίνουν στις φωλιές τους, οι οποίες είναι απλές τρύπες, χωρίς βρύα ή χόρτα, γιατί ουδέποτε κάθονται στο έδαφος.
Ο Αριστοτέλης ονομάζει το πουλί αυτό δρεπανίς: δρεπανίς ἄπους, ὅτι μικρούς καί φαύλους ἔχει πόδας. Μόνο ο Ευστάθιος μιλά για πετριχελιδόνας: ... καί παρά Λυκίοις καί μέχρι νῦν, οἱ χελιδόνας τινάς, ἅς oἱ ἰδιῶται πετριχελιδόνας φασίν, ἐκεῖνοι καλοῦσιν ἄποδας.
Όπως όλα τα χελιδόνια, και τα πετροσιελίονα είναι προστατευόμενα πουλιά.