Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο χαλκός είναι μεταλλικό χημικό στοιχείο (Cu), με χαρακτηριστικό κοκκινωπό χρώμα. Έχει ατομικό αριθμό 29, ατομικό βάρος 63,54, ειδικό βάρος 8,93 gr/cm3 και σημείο τήξης 1084 °C. Από τα μέταλλα είναι ο καλύτερος αγωγός της θερμότητας και του ηλεκτρισμού μετά τον άργυρο.

Βλέπε λήμμα: Η εποχή του χαλκού στην Κύπρο

Λόγω των εξαίρετων φυσικών του ιδιοτήτων όπως η αγωγιμότητα, η αντοχή στην ατμοσφαιρική διάβρωση χάρη στη λεπτή επιφανειακή οξείδωση που σχηματίζει (ανθρακικός χαλκός), το ελατό και το όλκιμό του, ο χαλκός έχει ευρύτατη χρήση στη βιομηχανία είτε μόνος είτε υπό μορφή κραμάτων. Από τα βασικότερα κράματα του χαλκού είναι ο μπρούντζος (που αποτελείται από 75% χαλκό και 25% κασσίτερο) και ο ορείχαλκος (60-80% χαλκό και 20-40% ψευδάργυρο).

Ο χαλκός απαντάται σε οικονομικώς εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα είτε ως αυτοφυής είτε υπό μορφή ενώσεων με άλλα στοιχεία όπως το οξυγόνο (οξείδια), τον άνθρακα και το οξυγόνο (ανθρακικά), το πυρίτιο και οξυγόνο (πυριτικά) και το θείο (θειούχα). Τα πλέον διαδεδομένα ορυκτά του χαλκού είναι τα θειούχα όπως ο χαλκοπυρίτης, ο βορνίτης, ο χαλκοσίνης και ο κοβελλίνης, ακολουθούν τα οξείδια όπως ο κυπρίτης, ο τενορίτης και ο μελακονίτης, τα θειικά όπως ο χαλκανθίτης, ο βροχαντίτης και ο ατακαρίτης, τα ανθρακικά όπως ο αζουρίτης και ο μαλαχίτης και τέλος τα πυριτικά όπως η χρυσόκολλα. Για τους χημικούς τύπους των ορυκτών αυτών και την περιεκτικότητά τους σε χαλκό (βλέπε λήμμα μεταλλεία).

Οι μηχανικές ιδιότητες του χαλκού και ιδιαίτερα η ελατότητά του, δηλαδή η ικανότητά του να σφυρηλατηθεί, η αντοχή του στον εφελκυσμό, η μεγάλη πλαστικότητά του και τέλος η ικανότητά του να υφίσταται μόνιμη επιμήκυνση με απλή έλξη (ολκιμότητα) και η ευρεία σχετικά διάδοσή του υπό αυτοφυή μορφή, προσέλκυσε το ενδιαφέρον του προϊστορικού ανθρώπου ο οποίος άρχισε να τον χρησιμοποιεί από την 4η χιλιετία π.Χ. αντικαθιστώντας με το μέταλλο αυτό τα ως τότε λίθινα εργαλεία, όπλα και σκεύη.

Η ανακάλυψη και χρήση του χαλκού, αρχικά μόνου και σε μεταγενέστερο στάδιο υπό μορφή κρατερώματος, δηλαδή μείγματος χαλκού (92-93%) και κασσιτέρου (7-8%) καθώς επίσης αρσενικούχου χαλκού (μείγμα χαλκού και αρσενικού) αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους σταθμούς της εξελικτικής πορείας του ανθρώπου.

Η οικονομική και στρατιωτική ισχύς των λαών εξαρτάται πλέον κατά ένα μεγάλο μέρος από τον χαλκό και ειδικότερα από:

1) Την κατοχή πρώτων υλών για την παραγωγή του,

2) την κατοχή γνώσεων για τη βιομηχανική παραγωγή του,

3) την ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου και

4) την ανάπτυξη της μεταλλουργίας και μεταλλοτεχνίας. 

Πηγή: 

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια