Εκπαιδευτικός, δημοσιογράφος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, πατέρας του ιστοριοδίφη Μύρωνος Χριστοφίδη. Γεννήθηκε στις 14 Οκτωβρίου του 1889 στην Αλεξάνδρεια, από Κυπρίους γονείς, και πέθανε την 31η Ιουλίου 1941 στο χωριό Πύλα της επαρχίας Λάρνακας.
Γονείς του ήταν ο Δημήτριος Βαρνάβα Χριστοφίδης, γέννημα-θρέμμα της
Σκάλας και με πιθανή μακρινή καταγωγή από το Μεσολόγγι, και η Αιγύπτια αριστοκράτισσα και καλλονή Φαρίτα (μετέπειτα Χαριτίνη), γεννημένη στο Κάιρο, όπου γνωρίστηκαν ενώ υπηρετούσε εκεί ο Δημήτριος. Οι γονείς του κυνηγημένοι από την οικογένεια της Φαρίτας, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Αίγυπτο: σε ηλικία 20 μόλις μηνών εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα, όπου ο πατέρας του εξασκούσε το επάγγελμα του κουρέα.
Ο Κωνσταντίνος έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο Σχολαρχείο ή Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Σκάλας (μετέπειτα Αγίου Λαζάρου), αποφοιτώντας από αυτό το 1901 με Άριστα. Στη συνέχεια, εισήχθη στο Αποστολίδειο Ημιγυμνάσιο Λάρνακος, αποφοιτώντας το 1905 και πάλι με Άριστα.
Δάσκαλος
Για οικονομικούς λόγους, δεν κατόρθωσε να σπουδάσει Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπως επιθυμούσε, και έτσι ακολούθησε το διδασκαλικό επάγγελμα. Αρχικά, δίδαξε στους
Τρούλλους (1905-1906), τις
Αγγλισίδες (1906-1907) και την Πύλα (1907-1909), ταυτόχρονα και ως ιεροκήρυκας. Παράλληλα, ασχολήθηκε εκτεταμένα με την ιστορική έρευνα: ενώ υπηρετούσε στην Πύλα, προέβη στην αποκατάσταση της αλήθειας σχετικά με την ελεγχόμενη από τους Μωαμεθανούς πηγή Lapierre, συμβάλλοντας έτσι στη δικαίωση των Χριστιανών χωρικών από το Δικαστήριο Λάρνακας. Το 1908 εξέδωσε τα πρώτα του συγγράμματα.
Το 1909 διέκοψε ο ίδιος την εργασία του ως δάσκαλος, θεωρώντας ότι δεν είχε επαρκή προσόντα, κι εργάστηκε στη συνέχεια ως παιδονόμος στο ημιγυμνάσιο της Λάρνακας. Ωστόσο αναγκάστηκε να διδάξει και κάποια μαθήματα σε σχολεία της ίδιας πόλης. Από το 1913 άρχισε και συνεργασία με διάφορες άλλες κυπριακές εφημερίδες. Το 1916 διορίστηκε υπάλληλος στο ελληνικό προξενείο της Λάρνακας (είχε ελληνική υπηκοότητα), ενώ το 1918 μέχρι το 1920 εργάστηκε στο δημαρχείο της ίδιας πόλης. Το 1921-22 εργάστηκε ξανά ως δάσκαλος. Μεταξύ του 1922 και του 1924 φοίτησε στο Παγκύπριον Ιεροδιδασκαλείον της Λάρνακας. Το 1924 διορίστηκε δάσκαλος στον Στρόβολο, όπου κι οργάνωσε επίσης σωματεία, περιλαμβανομένου του ερασιτεχνικού ομίλου «Αισχύλος». Πρωτοστάτησε επίσης σε εκδηλώσεις για ανέγερση προτομής του εθνομάρτυρα αρχιεπισκόπου Κυπριανού, που τελικά στήθηκε στον Στρόβολο τον Απρίλιο του 1930.
Στο μεταξύ, ως δάσκαλος, «μαυροπινακίστηκε» από την αποικιοκρατική κυβέρνηση λόγω της εθνικής του δράσεως, κι ουδέποτε προβιβάστηκε. Το 1929 μετατέθηκε από τον Στρόβολο στη Λάρνακα, αργότερα δε δίδαξε σε διάφορα χωριά μέχρι το τέλος της ζωής του.
Συγκεκριμένα το 1940, με την έκρηξη του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου, μετέβη στα Λεύκαρα και στη συνέχεια στην Πύλα, όπου δίδασκε εκεί και τελικά απέθανε, λόγω των προβλημάτων υγείας από τα οποία υπέφερε (σακχαρώδης διαβήτης, ο οποίος του προκάλεσε νεφροπάθεια). Στην Πύλα χάρηκε και τη γέννηση του πρώτου εγγονού του, Ανδρέα Μ. Παντελίδη, μόλις τρεις εβδομάδες πριν πεθάνει, την 31η Ιουλίου 1941.
Από τα επτά συνολικά παιδιά που απέκτησε (με τρεις γεννήσεις διδύμων), επέζησαν η Ιόλη (Παντελίδου, 1922-2007), ο Μύρωνας (1925-1988), η Αρσινόη (Πετρίδου, 1934-2008) και η Τερψιχόρη (Winten, 1934-2024). Τα άλλα του παιδιά ήσαν η Λευκοθέα (1925-1925/6), ο Ευρυπίδης (1929-1929) και ο Λευκόθεος (1929-1930).
Ο Δήμος Λάρνακας έχει δώσει το όνομά του σε δρόμο που βρίσκεται δυτικά του Δημοτικού Σχολείου Καλογερά.
Δημοσιογραφος
Το 1909 εξέδωσε στη Λάρνακα το 15νθήμερο περιοδικό Ἀρμονία που αργότερα, το 1914, μετέτρεψε σε 15νθήμερη εφημερίδα της οποίας την έκδοση συνέχισε μέχρι το 1916.
Σε εφημερίδες της εποχής δημοσίευσε πολλά άρθρα έρευνας και ιστορικές μελέτες. Κατά καιρούς εξέδωσε επίσης πολλά σχολικά βιβλία και βοηθήματα, όπως αναγνωστικά για διάφορες τάξεις, βιβλία φυσικής, μαθηματικών, χημείας, θρησκευτικών, φυσικής ιστορίας, ιστορίας, γεωγραφίας. Από τις εκδόσεις του, απαριθμούμε εδώ τα γενικότερου ενδιαφέροντος (πέραν των σχολικών) βιβλία του, που είναι:
- Ἡ Νύμφη τῆς Μεσογείου (ιστορία-γεωγραφία της Κύπρου, 1908)
- Τό Νερόν τῆς Πύλας (έρευνα, σε φυλλάδιο, 1908)
- Μιχαήλ Ψαρομήλιγκος (δράμα σε φυλλάδιο, 1909. Ανεβάστηκε το 1909 στη σκηνή από τον ερασιτεχνικό όμιλο Λάρνακος «Ο Σοφοκλής»)
- Στοιχειώδης κυπριακή ἱστορία ἀπό τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον (1926)
- Ζήνων ὁ Κιτιεύς (1928)
- Ὁ Στρόβολος καί τό παλάτι τοῦ Ἑρρίκου Β' (1928)
- Πανηγυρικόν Λεύκωμα (με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων της προτομής του αρχιεπισκόπου Κυπριανού στον Στρόβολο, 1930)
- Ὁ Ὃμηρος καί ἡ Κύπρος (μελέτη, 1932)
- Θρόνοι-Λεύκολλα (μελέτη, 1932)
- Μεγάλη Κυπριακή Ἐγκυκλοπαίδεια, τόμος Α' (1934)
- Μεγάλη Κυπριακή Ἐγκυκλοπαίδεια, τόμος Β' (1935)
- Αἱ μεγάλαι ἡμέραι τῆς Λευκωσίας ἐπί Φραγκοκρατίας (1935, με το ψευδώνυμο «Κώστας Αὐγέρης»).
Η πιο φιλόδοξη εκδοτική προσπάθεια του Κωνσταντίνου Χριστοφίδη ήταν η Μεγάλη Κυπριακή Ἐγκυκλοπαίδεια, που την είχε σχεδιάσει σε 12 συνολικά μεγάλους τόμους και περιελάμβανε ιστορία και γεωγραφία της Κύπρου. Κατόρθωσε να εκδώσει δυο μόνο τόμους, εκ των οποίων ο πρώτος αριθμεί 276 σελίδες κι ο δεύτερος τις σελίδες 276 έως 516.
Το Πανηγυρικόν Λεύκωμα (1930) επανεκδόθηκε από το Συμβούλιο Κοινοτικής Ευημερίας Στροβόλου το 1988, μαζί με προσθήκες που περιλαμβάνουν και εκτενή βιογραφία του Κωνσταντίνου Χριστοφίδη όπως και πλήρη κατάλογο των εκδόσεών του, από τον γιο του Μύρωνα Χριστοφίδη (σσ. 147-152).
Πηγές:
- Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
- Η Χώρα των Κυπραίων: Κωνσταντίνος Δ Χριστοφίδης
- Μυρων Χριστοφίδης: Πανηγυρικόν Λεύκωμα 1930