Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Νάρθηξ ο κοινός, κοινώς νάρθηκας. Επιστ. όνομα Ferula communis. Αγγλ: Giant fennel. Οικογένεια Σκιαδανθών. Αυτοφυόμενο στην Κύπρο φυτό καλλωπιστικό. Παρόλο ότι οι ανθοί του αναπτύσσονται σε ύψος μέχρι και 3 μέτρα, ωστόσο μπορεί να περιληφθεί στη μεγάλη οικογένεια των κυπριακών αγριολούλουδων.

Η αναθρήκα βλαστάνει σε πεδινά και λοφώδη μέρη του νησιού, σε μεγάλους αριθμούς, και συνήθως στις πλευρές των δρόμων και στα σύνορα των χωραφιών, καθώς επίσης και σε ακαλλιέργητες εκτάσεις. Είναι ένα από τα ωραιότερα αυτοφυή στην Κύπρο φυτά, με πυκνό καταπράσινο φύλλωμα που αναπτύσσεται κοντά στο έδαφος. Το φύλλωμα της αναθρήκας, με φύλλα πολύ λεπτά, είναι ωραιότατο και από μόνο του, σαν πρασινάδα, διακοσμεί βάζα. Το φυτό έχει ρίζες που φθάνουν βαθιά μέσα στη γη. Τα άνθη του αναπτύσσονται κατά μήκος ενός κεντρικού κορμού που εκτείνεται πολύ πιο ψηλά από το χαμηλό φύλλωμα, είναι κίτρινου χρώματος και σχηματίζουν μπουκέτα. Το φυτό ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου, ενώ το φύλλωμά του εμφανίζεται πιο νωρίς, το τέλος του χειμώνα. Το καλοκαίρι το φυτό ξηραίνεται και παραμένει μόνος να προεξέχει από τη γη ο κεντρικός του κορμός με τα επίσης ξηρά κλαδιά του.

Κοντά στο ρίζωμα της αναθρήκας συνήθως βλαστούν τα μικρά εύγευστα μανιτάρια που είναι γνωστά ως πουρούδκια,  καθώς και τα λεγόμενα μανιτάρκα της αναθρήκας, επίσης πολύ εύγευστα. Από τον κορμό και τα στελέχη της ξηρής αναθρήκας κατασκευάζονται σκαμνιά και άλλα αντικείμενα, κυρίως διακοσμητικά. Ο κορμός της αναθρήκας είναι ελαφρύς διότι στο εσωτερικό του υπάρχει ψίχα. Η ψίχα αυτή εχρησιμοποιείτο στα παλιά χρόνια, πριν  από την ανακάλυψη και χρήση των σπίρτων, για άναμμα φωτιάς με τη χρήση πυρκολού και για τη διατήρησή της. Κατά την παράδοση, σε στέλεχος αναθρήκας είχε κρύψει και μεταφέρει την φωτιά στους ανθρώπους ο Προμηθέας.

Η αναθρήκα έχει διάφορες ονομασίες σε διάφορα μέρη της Κύπρου: Αναγρήκα, βανούκα, απουράντζ'α, δακκαλιά, καπόττος, καραπούζα, ποδόχα κ.α.

Συγγενικό προς την αναθρήκα αλλά χαμηλότερο είναι το επίσης αυτοφυόμενο στην Κύπρο φυτό μάραθος (Foeniculum vulgare [Fennel]), που απαντάται επίσης στις πλευρές κυρίως των δρόμων και ανθίζει τον Μάιο.