Άργυρος
Το ασήμι, λευκό μαλακό μέταλλο που μεταξύ άλλων έχει την ιδιότητα να μη σκουριάζει. Ανήκει στα πολύτιμα μέταλλα.
Στην αρχαία Κύπρο υπήρχαν, εκτός από τα μεταλλεία χαλκού, και μεταλλεία χρυσού, αργύρου κ.α. όπως μαρτυρεί ο Αριστοτέλης που τα τοποθετεί σε «ὂρος μέγα καί ὑψηλόν ... Τρόγοδος καλούμενον». Για μεταλλεία χαλκού και αργύρου στην Κύπρο μιλά κι ο Στράβων, αντλώντας την πληροφορία από τον Ερατοσθένη: γράφει ότι από τα πυκνότατα δάση της Κύπρου έκοβαν ξύλα τόσο για ναυπήγηση στόλων όσο και για να λιώνουν τον χαλκό και το ασήμι. Στο Χώρες του Κόσμου (Hudul al - Alam, 982/3), η Κύπρος περιγράφεται ως χώρα με μεταλλεία αργύρου και χαλκού.
Βλέπε λήμμα: Χαλκός
Είναι πιθανό ότι τόσο ο χρυσός όσο κι ο άργυρος είχαν ανακαλυφθεί στην Κύπρο λίγο μετά την ανακάλυψη του χαλκού (3000-2500 π.Χ.). Θα πρέπει όμως να υποθέσουμε ότι οι λιγοστές ποσότητες αργύρου δεν επαρκούσαν για τις τοπικές ανάγκες, αφού στην αλληλογραφία του βασιλιά της Αλασίας-Κύπρου με τον φαραώ της Αιγύπτου Ακενατόν Δ' (1364-1362 π.Χ.), που σώθηκε στις πινακίδες της Αμάρνα, ο Αλασιώτης αναφέρει ότι στέλνει στον Αιγύπτιο ποσότητες χαλκού κι αναμένει να πάρει αοήμι, χρυσάφι κι άλλα είδη.
Ωστόσο το ασήμι χρησιμοποιήθηκε από τα αρχαιότατα χρόνια στην Κύπρο για κατασκευή ποικίλων αντικειμένων, όπως μαρτυρούν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα.
αργυροχοΐα: Η κατασκευή αντικειμένων από ασήμι στην Κύπρο, αποδεικνύεται τουλάχιστον από το 2000 π.Χ. Καρφίδες και περόνες έχουν βρεθεί σε τάφους και χρονολογούνται στα 1500-1200 π.Χ. Ένα θαυμάσιο αργυρό κύπελλο, διακοσμημένο με χρυσάφι και νίελλο, βρέθηκε στην Έγκωμη και θεωρείται εξαίρετο δείγμα αργυροχοΐας.
Βλέπε λημμα: Έγκωμη- αρχαιολογικός χώρος
Το ασήμι χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Κύπρο για κατασκευή κοσμημάτων (κυρίως ενωτίων), σκευών και, φυσικά, νομισμάτων. Η πληθώρα των αργυρών νομισμάτων που κόβονταν στο νησί ιδίως κατά την Πτολεμαϊκή περίοδο, δεν είναι βέβαιο εάν οφείλεται στην ύπαρξη πλούσιων μεταλλείων αργύρου στην Κύπρο ή εάν το πολύτιμο μέταλλο εισαγόταν. Ακόμη το ασήμι χρησιμοποιήθηκε και ως συμπληρωματικό διακοσμητικό στοιχείο σε τέχνες όπως η γλυπτική, για παράδειγμα στην κεφαλή του Άμμωνος Δία (3ος/2ος π.Χ. αι.) που φέρει ένθετα μάτια από άργυρο.
Βλέπε λήμμα: Δίας- Ζευς
Από τους αρχαίους αργυροχόους της Κύπρου μας είναι γνωστός ένας μόνο τεχνίτης, ο Αγαθοκρέων. Μαρτυρείται σε συλλαβική επιγραφή του 5ου ή 4ου π.Χ. αι. που βρέθηκε στην Ορμήδεια κι αναφέρει:
Ὀνάσιλος ὁ Ὀνάσι ....
τᾳ κατεθηκεν˙ ἀργύρωσε
Ἀγαθοκρέων.
Επρόκειτο ασφαλώς για κάποιο ανάθημα - αφιέρωμα κάποιου Ονάσιλου, γιου του Ονασι(φίλου), το οποίο επαργύρωσε ο Αγαθοκρέων.
Η τέχνη της επαργύρωσης χρησιμοποιήθηκε στην Κύπρο πλατιά κατά τους Χριστιανικούς χρόνους, οπότε πολλές εικόνες καλύπτονταν με φύλλα ασημιού, παράλληλα προς την ευρεία χρησιμοποίηση του μετάλλου αυτού στην κατασκευή εκκλησιαστικών σκευών (δισκοπότηρα, καντήλες κ.α.), στην κατασκευή σταυρών, στην κατασκευή διακοσμημένων εξώφυλλων για ευαγγέλια κλπ.
Βλέπε λημμα: Λάμπουσας θησαυρός και Δίσκοι της Λάμπουσας
Εξαίρετα δείγματα αργυροχοΐας των πρώτων Χριστιανικών χρόνων αποτελούν οι περίφημοι ασημένιοι δίσκοι με βιβλικές παραστάσεις του Θησαυρού της Λάμπουσας. Το ασήμι χρησιμοποιήθηκε από τους Κυπρίους τεχνίτες και κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, κυρίως για την κατασκευή κυπέλλων και οικιακών σκευών, όμως με φανερή την ευρωπαϊκή επίδραση στην τεχνοτροπία τους. Σήμερα η τέχνη της αργυροχοΐας-χρυσοχοΐας στην Κύπρο συνδυάζει την μακρά παράδοση με τις σύγχρονες ροπές και αντιλήψεις.
Παράλληλα, ο Κύπριος λαϊκός τεχνίτης - αργυροχόος υπάρχει ακόμη στην Κύπρο. Στα Λεύκαρα εργάζονται αρκετοί τεχνίτες - αργυροχόοι, που δουλεύουν το ασήμι με τον παραδοσιακό σφυρήλατο τρόπο, κατασκευάζοντας τα παραδοσιακά κυπριακά τελετουργικά αντικείμενα όπως το καπνιστήρι και τη μερρέχα καθώς και αρκετά άλλα είδη λαϊκής τέχνης.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια