Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τα γεράκια είναι αρπακτικά ημερόβια πουλιά της οικογένειας των Ιερακιδών (Falconidae) (γνήσια γεράκια) και του γένους Ιέραξ (Falco). Σε ολόκληρο πλανήτη συναντάμε περισσότερα από σαράντα διαφορετικά είδη γερακιών εκτός της Ανταρτικής. Διακρίνονται για τις οξύτατές τους αισθήσεις, όπως την ακοή και ειδικά την όραση, το απίστευτα γρήγορο και ευέλικτο πέταγμά τους, τη γρηγοράδα των αντανακλαστικών τους και για τα ισχυρά δολοφονικά τους ράμφη και νύχια που κόβουν τη σάρκα σαν λεπίδες.

Είναι αποκλειστικά σαρκοφάγα πουλιά και τρέφονται με μεγαλόσωμα έντομα, μικρά θηλαστικά, αμφίβια, ερπετά και πουλιά. Πολλά είδη γερακιών συνηθίζουν να αιωρούνται στον αέρα για να εντοπίζουν τα θηράματά τους. Τα γεράκια είναι, γενικώς, μικρού έως μεσαίου μεγέθους και στα περισσότερα είδη γερακιών εμφανίζεται φυλετικός διμορφισμός και με τα θηλυκά να είναι σχεδόν πάντοτε μεγαλύτερα.

Ένα από αυτά τα αρπαχτικά πουλιά που αποτελεί και τον πιο γρήγορο οργανισμό στον πλανήτη στις κάθετες εφορμήσεις είναι το Peregrine falcon (Falco peregrinus) πετρίτης, τον οποίο συναντάμε και στον τόπο μας όπου και φωλιάζει. Στην Κύπρο συναντάμε οκτώ είδη γερακιών που στην πλειονότητά τους είναι αποδημητικά είδη και τα συναντάμε κατά την αποδημία των πουλιών που γίνεται το φθινόπωρο και την άνοιξη.

Τα γεράκια δεν χρησιμοποιούν υλικά για κατασκευή φωλιάς και αναλόγως του είδους γεννούν από τρία μέχρι πέντε αβγά και τη φροντίδα του μεγαλώματος των νεοσσών αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς. Αναλόγως του είδους επίσης φωλιάζουν σε δέντρα, απόκρημνους γκρεμούς, σε φωλιές άλλων πουλιών, συνήθως κορακοειδών και άλλων αρπακτικών και σε τρύπες σε όχθες.

Μερικά είδη φαλκονιών όπως ο πετρίτης και ο κίτσης τα τελευταία χρόνια φωλιάζουν σε πολυκατοικίες, σε καμπαναριά, σε πυλώνες και άλλα ψηλά κτήρια.

1. Eleonora’s falcon (Falco eleonorae) μαυροπετρίτης
2. Peregrine falcon (Falco peregrinus) πετρίτης
3. Eurasian hobby (Falco subbuteo) δενδρογέρακο
4. Red-footed falcon (Falco vespertinus) μαυροκιρκίνεζο
5. Common kestrel (Falco tinnunculus) κίτσης, σιαχίνι
6. Merlin (Falco columbarius) νανογέρακο
7. Lesser kestrel (Falco naumanni) (Ευρωπαϊκό) κιρκινέζι
8. Amur falcon (Falco amurensis) ασιατικό μαυροκιρκίνεζο

Υπάρχουν ακόμα μερικά είδη φαλκονιών που έχουν καταγραφεί στην Κύπρο, αλλά είναι εξαιρετικά σπάνια για την Κύπρο.

Ο μαυροπετρίτης ή αλλιώς φαλκόνι της Ελεονόρας – Eleonora’s falcon (Falco eleonorae) είναι αποδημητικό είδος και έρχεται από τη μακρινή Μαδαγασκάρη όπου διαχειμάζει ειδικά για να φωλιάσει στην Κύπρο. Φωλιάζει σε απότομους γκρεμούς στη νότια ακτή από το Ακρωτήρι, τους γκρεμούς της Επισκοπής, το Παραμάλι, τον κόλπο της Αυδήμου μέχρι δυτικά του Ακρωτηρίου Άσπρο προς την Πέτρα του Ρωμιού. Οι μαυροπετρίτες τρέφονται με μεγάλα έντομα και μικροπούλια και είναι από τα λίγα πουλιά που φωλιάζουν φθινόπωρο. Ο λόγος είναι ότι την εποχή αυτή είναι σε εξέλιξη η αποδημία των πουλιών και έτσι οι μαυροπετρίτες έχουν άφθονη τροφή για να αναθρέψουν τους νεοσσούς τους. Ο μεγαλύτερος αριθμός αυτών των πουλιών φωλιάζει στην Κύπρο και σε μερικά ελληνικά νησιά. Πολλοί είναι οι παρατηρητές πτηνών που έρχονται στην Κύπρο από όλο τον κόσμο ειδικά για να δουν αυτά τα υπέροχα πουλιά.

Ο πετρίτης – Peregrine falcon (Falco peregrinus) αποτελεί το πιο γρήγορο πουλί αλλά και τον πιο γρήγορο οργανισμό στον πλανήτη. Οι πετρίτες κυνηγούν με εφορμήσεις μέσης ωριαίας ταχύτητας 200-250 χιλιομέτρων, ενώ έχουν καταγραφεί και ταχύτητες που πλησιάζουν τα 400 χιλιόμετρα. Μένει μόνιμα στον τόπο μας και φωλιάζει σε απότομους γκρεμούς. Είναι το μεγαλύτερο και δυνατότερο είδος γερακιού που συναντάμε στην Κύπρο και μπορεί να πιάσει θηράματα αρκετά μεγαλύτερα και βαρύτερα από αυτόν. Το δενδρογέρακο – Eurasian hobby (Falco subbuteo) είναι αποδημητικό, σχετικά σπάνιο είδος, με μόνο μια αναφορά φωλιάσματος στην Κύπρο το 2014 στην περιοχή της Πάφου.

Red-footed falcon

Το μαυροκιρκίνεζο – Red-foot Red-footed Falcon ed Falcon (Falco vespertinus) είναι αποδημητικό είδος και τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με μεγαλόσωμα έντομα όπως λιβελούλες και ακρίδες. Κυνηγά ομαδικά συνήθως αργά το απόγευμα σε καλλιεργημένες περιοχές. Δεν φωλιάζει στον τόπο μας. Ο κίτσης – Common kestrel (Falco tinnunculus) φωλιάζει στην Κύπρο και είναι μόνιμος κάτοικος.

Είναι το πιο κοινό είδος γερακιού που συναντάμε στην Κύπρο και τρέφεται με μεγαλόσωμα έντομα και μικρόσωμα πουλιά. Φωλιάζει σε δέντρα σε παλιές φωλιές κορακοειδών, σε γκρεμούς και σε τρύπες σε όχθες ποταμών. Το νανογέρακο – Merlin (Falco columbarius) είναι αποδημητικό είδος και είναι το πιο μικρόσωμο και το σπανιότερο είδος από τα γεράκια που συναντάμε στην Κύπρο. Το κιρκινέζι – Lesser kestrel (Falco naumanni) είναι αποδημητικό είδος και τρέφεται κυρίως με μεγαλόσωμα έντομα. Στην εμφάνιση μοιάζει πάρα πολύ με τον κίτση. Δεν φωλιάζει στον τόπο μας. Το ασιατικό μαυροκιρκίνεζο – Amur falcon – (Falco amurensis) βρέθηκε και αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον παρατηρητή πτηνών Matt Smith στο χωριό Αγία Βαρβάρα στην Πάφο στις 30 Απριλίου του 2016. Το πουλί ήταν στην περιοχή με μερικά μαυροκιρκίνεζα Red-footed falcon (Falco vespertinus) τα οποία έρχονται στην Κύπρο κατά την αποδημία.

Πολλοί παρατηρητές και φωτογράφοι άγριων πουλιών παρατηρούσαν τα πουλιά αυτά στην Αγία Βαρβάρα αλλά κανείς δεν είχε καταλάβει ότι το ένα ήταν το σπανιότατο για την Κύπρο ασιατικό μαυροκιρκίνεζο επειδή τα δύο αυτά είδη μοιάζουν καταπληκτικά και οι διαφορές τους είναι ελάχιστες. Το ασιατικό μαυροκιρκίνεζο είναι μικρού μεγέθους αρπαχτικό της οικογένειας Falconidae και τρέφεται κυρίως με έντομα, το συναντάμε δυτικά της Αραβίας, στη Μογγολία, την Κίνα και τη Σιβηρία όπου και αναπαράγεται. Τον χειμώνα μεταναστεύει σε μεγάλα κοπάδια στη Νότιο Αφρική. Έμεινε μόνο μερικές μέρες και έφυγε. Στην Κύπρο πολλά γεράκια σκοτώνονται κάθε χρόνο από ασυνείδητους κυνηγούς. Κίνδυνο επίσης αποτελούν και τα παράνομα ξόβεργα και τα δίχτυα, καθώς τα γεράκια βλέπουν τα μικροπούλια που πιάνονται σε αυτά και στην προσπάθειά τους να τα πιάσουν, πιάνονται και τα ίδια. Σε μια άλλη περίπτωση, ένας κίτσης πιάστηκε σε μια πλαστική κολλητική ταινία που τοποθετείται στα δέντρα για να πιάνουν τα βλαβερά έντομα. Προφανώς το πουλί είδε κάποιο μεγάλο έντομο που πιάστηκε στην ταινία, πήγε να το πιάσει και κόλλησε και το ίδιο πάνω.

Όλα τα είδη γερακιών προστατεύονται με αυστηρή νομοθεσία.