Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τερσεφάνου- Tersefanou. Χωριό της επαρχίας Λάρνακας, περί τα 14 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Λάρνακας.

Η Τερσεφάνου είναι κτισμένη στην παράκτια πεδιάδα της Λάρνακας, σε μέσο υψόμετρο 50 μέτρων. Το ανάγλυφο στην περιοχή της είναι γενικά καμπίσιο, το δε υψόμετρο, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είναι κάτω των 100 μέτρων. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τον ποταμό Τρέμιθο.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι), οι προσχώσεις των αναβαθμίδων και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη και ξερορεντζίνες.

Η Τερσεφάνου δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 360 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνται τα σιτηρά (κυρίως κριθάρι), τα νομευτικά φυτά, τα λαχανικά, οι ελιές, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές καθώς και λίγες συκιές και εσπεριδοειδή.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Τερσεφάνου συνδέεται στα νοτιοανατολικά με το χωριό Κίτι (περί τα 3 χμ.) και μέσω του με την πόλη της Λάρνακας.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Μετά το 1976 η Τερσεφάνου δέχτηκε ένα σχετικά μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων. Στην περιοχή της δημιουργήθηκαν συνοικισμοί αυτοστέγασης σε τρεις περιοχές με σύνολο 79 οικοπέδων.

Περί τα 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού και μέσα στα διοικητικά του όρια βρίσκεται κτισμένο, πάνω στον ποταμό Τρέμιθο, το ομώνυμο φράγμα (φράγμα Τρέμιθου), χωρητικότητας 1.614.000 μ³. Σκοπός του φράγματος είναι η άρδευση, μαζί με γεωτρήσεις της περιοχής, έκτασης γης που καλλιεργείται κυρίως με λαχανικά. Από το φράγμα του Τρέμιθου αρδεύεται και έκταση του χωριού Τερσεφάνου.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Ο ντε Μας Λατρί, που το αναφέρει ως Tersephano, το περιλαμβάνει μεταξύ των φέουδων της περιόδου της Φραγκοκρατίας. Στην ίδια περιοχή γνωρίζουμε ότι κατά την αυτή περίοδο υφίσταντο και άλλα σημαντικά φέουδα και βασιλικές ιδιοκτησίες όπως το Κίτι, ο Αλαμινός, ο Μαζωτός, η Δρομολαξιά. Σε παλαιούς χάρτες το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Chirifano, Chirafano και Chirafono.

Σύμφωνα προς μια άποψη η ονομασία του χωριού προήλθε από το όνομα κάποιου Στεφάνου που πιθανό να ήταν ιδιοκτήτης της περιοχής κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Οπότε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας από το ξενικό Der Stephanou προέκυψε το σημερινό Τερσεφάνου. Αλλά ίσως ακόμη η ονομασία να είναι νεότερη των Βυζαντινών χρόνων, δηλαδή της περιόδου της Φραγκοκρατίας, οπότε η περιοχή πιθανό ν' ανήκε σε κάποιον σίρ Στέφανον ή και ντε Στέφανο, απ' όπου και πάλι προήλθε η σημερινή ονομασία. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ροcocke, που επισκέφτηκε την Κύπρο το 1738, αναφέρει το χωριό ως Der Stephané (Excerpta Cypria, p. 253). Αξίζει ν' αναφερθεί ότι και το χωριό Βατιλή της Μεσαορίας μνημονεύεται σε μεσαιωνικές πηγές ως Στεφάνου Βατιλή. Πάντως κόμητες ντε Στέφανο μνημονεύει ο Στέφανος Λουζινιανός στο περί Κύπρου έργο του.

Από τις εκκλησίες του χωριού αναφέρουμε εκείνη της Αγίας Μαρίνας, του 17ου αιώνα, με αρχιτεκτονικά μέλη εντός αυτής ή στον περίβολό της από παλαιότερα μεσαιωνικά οικοδομήματα, όπως λέγει ότι είχε δει ο R. Gunnis (1936), μεταξύ δε αυτών επιγραφή αναφερόμενη σε μέλος της οικογένειας Ποδοκάταρο, επίσης ένα ανώφλι με οικόσημο κ.α. Περί τα 2 1/2 χμ. βορειοανατολικά του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Άρπερας που ιδρύθηκε το 1745 από τον τότε δραγομάνο Κωνσταντίνο Χριστοφάκη.

Βλέπε λήμματα: Άγιος Ανδρόνικος 

Ενδιάμεσα (μεταξύ του χωριού και της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου), βρίσκεται άλλη εκκλησία, του Αγίου Ανδρονίκου, με κατάλοιπα τοιχογραφιών. Επίσης στα ανατολικά του χωριού βρίσκεται άλλη εκκλησία, του Αγίου Γεωργίου του Ποταμού, πιθανώς του 16ου αιώνα.

Στην περιοχή του χωριού υπάρχει αρχαιολογικός χώρος των Προϊστορικών χρόνων.

Από τον ποταμό Τρέμιθο και από πηγές στην περιοχή της Τερσεφάνου προμηθευόταν νερό η Λάρνακα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και λίγο αργότερα, μέσω υδραγωγείου που κατάλοιπά του είναι οι σωζόμενες Καμάρες της Λάρνακας.

Βλέπε λήμμα: Καμάρες- Το υδραγωγείο της Λάρνακας

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια