Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αυτοδημιούργητος Κύπριος μεγαλοεφοπλιστής, μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στον χώρο της ναυτιλίας, ο «Βασιλιάς των τάνκερ» όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν.

Ο Λουκάς Χατζηιάωννου γεννήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1927 στον Πεδουλά. Πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 2008. 

Ο Λουκάς Χατζηιωάννου, ήταν το πρώτο παιδί μιας πολύτεκνης οικογένειας 12 παιδιών, η οποία δεν είχε καμία σχέση με τη θάλασσα. Ο παππούς του ήταν «εφοπλιστής ξηράς», αφού είχε καραβάνια με καμήλες που έκαναν μεταφορές. Οι γονείς του ήταν μια ευκατάστατη εμπορική οικογένεια στον Πεδουλά στην περιοχή Μαραθάσα του Τρόοδους. 

Γάμος

Το λάθος

Ο Λουκάς όταν μεγάλωσε ήθελε να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα, αλλά από ένα… λάθος εγγραφής του στο Ληξιαρχείο τον έκοψαν! Είχαν γράψει ότι γεννήθηκε την ημερομηνία της βάφτισής του και όχι της πραγματικής γέννησής του. Από αυτό το λάθος επέπρωτο να δημιουργηθεί ένας από τους πλουσιότερους Ελληνες!

Με λύπη για την ατυχία του, άρχισε να ασχολείται με το εμπόριο. Πήγε υπάλληλος σε έναν θείο του που εμπορευόταν υφάσματα. Λίγοι μήνες ήταν αρκετοί για να διαπιστώσει πως με το εμπόριο μπορούσε να βγάλει εύκολα χρήματα. Ετσι, από υπάλληλος αποφάσισε να γίνει αφεντικό.

Το 1946 βρήκε δουλειά σε άλλον έμπορο που ασχολούνταν με το γενικό εμπόριο. Τακτοποίησε τα βιβλία της επιχείρησης κατά τον καλύτερο τρόπο και κέρδισε την εμπιστοσύνη του αφεντικού του. Το 1947 ένας θείος του που είχε πλουτίσει στο Κάιρο στέλνει στην οικογένεια μια παρτίδα δέρματα και λάστιχα αυτοκινήτων, απομεινάρια του στρατού, με σκοπό να αναστήσουν το μαγαζί του παππού στη Λευκωσία. Οπως και έγινε. Το άνοιξαν, και ο πατέρας του, παίρνοντας εμπόρευμα από τον γιο, άνοιξε μαγαζί στη Λεμεσό. Αυτή η δουλειά κράτησε πέντε χρόνια.

«Είμαστε από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Κύπρου, αλλά τα κέρδη ήταν ελάχιστα, και μάλιστα ήμουν χρεωμένος. Ετσι, όταν ο θείος μου ήρθε να μας δει στην Κύπρο, του ζήτησα, αν υπήρχε, δουλειά στην Αφρική», θυμάται. Υστερα από έξι μήνες, ο θείος του τού πρότεινε να πάει στη Σαουδική Αραβία και να ασχοληθεί με το γενικό εμπόριο. Είχε εκεί φίλους, έναν καλό έμπορο και έναν πρίγκιπα, αλλά συγχρόνως του περιέγραψε με μελανά χρώματα τον τρόπο ζωής: «Δεν θα βρεις ούτε καφενείο να καθήσεις και τα ωραία κοστουμάκια που έχεις θα πρέπει να τα ξεχάσεις». Ο Λουκάς Χατζηιωάννου όμως είχε ραντεβού με τη μοίρα του και αποφάσισε να πάει.

Μαζί με τον θείο του έφτιαξαν βυρσοδεψείο και υποδηματοποιείο, υπολογίζοντας στα δέρματα αρνιών που άφηναν οι προσκυνητές της Μέκκας. «Είναι περί τους 100.000 και καθένας είναι υποχρεωμένος να σφάξει ένα αρνί, να το ψήσει και να δώσει στον κόσμο να φάει. Τα δέρματα τα θάβουν στη γη. Εμείς θα τα αγοράζουμε και θα στήσουμε τη δουλειά», του είπε. Οταν πέθανε ο θείος του από καρδιακή προσβολή, η περιουσία μοιράστηκε στον πατέρα του και στα έξι αδέλφια του. Σε εκείνον δεν έμεινε παρά ένα νεκρό εμπόρευμα. Του έδωσαν μόνο 1.200 λίρες για τον ενάμιση χρόνο που είχε εκεί ως μέτοχος. «Ο υπάλληλος που είχα πήρε περισσότερα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο καφές με τον Πρίγκιπα
Ο Λουκάς Χατζηιωάννου δεν δέχθηκε να συνεχίσει με διευθυντή πάνω από το κεφάλι του. Είχε δεχθεί τις σκληρές συνθήκες της Σαουδικής Αραβίας με την προϋπόθεση ότι θα ήταν μέτοχος. Ο καφές που έπινε κάθε πρωί με τον πρίγκιπα της χώρας και οι φιλίες που είχε συνάψει στο μεταξύ με υπουργούς της χώρας τον βοήθησαν. «Ημουν ο μόνος ξένος που πήρε βασιλική άδεια για να κάνει δουλειά στο όνομά του», εξηγεί.

Ετσι, ξεκίνησε μόνος του πια, σε ένα μικρό γραφείο. «Μέρος της ζωής μου ήταν κάθε ημέρα να ακούω το BBC στα ελληνικά. Εκεί άκουσα και μια είδηση από την Αθήνα, σύμφωνα με την οποία οι τσιμεντοβιομηχανίες Τιτάν και ΑΓΕΤ ζητούσαν να κάνουν εξαγωγές τσιμέντου. Με πήγαν στον Τσάτσο και με συνέστησαν ως «τον κύριο Χατζηιωάννου, τον αλληλογραφούντα διά τηλεγραφημάτων». Τι να έκανα, έναν υπάλληλο είχα, έστελνα τηλεγραφήματα ζητώντας δουλειές. Μου ζήτησαν να τους ξεκαθαρίσω και μια ναυτιλιακή υπόθεση. Ιδέα δεν είχα από ναυτιλιακά, αλλά το σχολείο μας στον Πεδουλά ήταν ένα μικρό πανεπιστήμιο. Εκανε εμπορικά μαθήματα επιπέδου Ανωτάτης Εμπορικής. Αυτά με βοήθησαν να δώσω λύση στο πρόβλημα. Ο Τσάτσος με ρώτησε: «Πού σπουδάσατε εμπορικά, στην Ανωτάτη Εμπορική ή στο Λονδίνο; » «Στο πεντατάξιο πανεπιστήμιο του Πεδουλά», του απάντησα. Ναυτιλιακά έμαθα αργότερα. Οταν έκανα ναυτιλιακό πρακτορείο για την εξυπηρέτηση των πλοίων που έφερναν το τσιμέντο, σαν καλός μαθητής, πήρα δύο φορτωτικές για τα προϊόντα που εισήγαγα και έμαθα όλους τους όρους που αναγράφονται σε αυτές. Αν τους ξέρεις, γνωρίζεις τη ναυτιλία όλη», λέει.

Ναυτιλία
Γίνεται λοιπόν ναυτιλιακός πράκτορας και σημειώνει ρεκόρ. Το 1948 είχε ναυλώσει μια ανεμότρατα και το 1952 είχε το 50% σε ένα αλιευτικό, τώρα ήταν καιρός να αγοράσει το πρώτο δικό του καράβι.

Το 1958 πήρε πάμφθηνα ένα «Λίμπερτι»: 42.000 λίρες. Σε έξι μήνες είχε τρία καράβια της ίδιας κατηγορίας. Σιγά σιγά έγινε υπολογίσιμος εφοπλιστής, με πέντε καράβια στην ιδιοκτησία του.

Το 1959 μετακόμισε στο  Λονδίνο και μπήκε στη ναυτιλία αγοράζοντας ένα πλοίο 10.500 τόνων που το ονόμασε Νέδη από τη γυναίκα του. Ενώ ζούσε στο Λονδίνο, μέχρι το 1965, έχτισε ένα στόλο με πάνω από 20 φορτηγά πλοία και έγινε σημαντικός πελάτης των βρετανικών διαλυτηρίων, ιδίως των Κλάρκσον. 
' Οταν τα «Λίμπερτι» ξεπεράστηκαν, ασχολήθηκε με επιβατηγά. Ο ανταγωνισμός ήταν μεγάλος και οι μόνοι κερδισμένοι ήταν οι πράκτορες, όπως λέει. Το 1959 σε ηλικία μόλις 31 ετών ίδρυσε την εταιρεία "Troodos Shipping". Τα πρώτα χρόνια τη διαχείριση των πλοίων είχε αναλάβει η Faros Shipping των Ξυλά-Περατικού. Δύο χρόνια αργότερα ιδρύει την Troodos Shipping & Trading S.A. η οποία αναλαμβάνει τη διαχείριση του στόλου του. Το 1962 δημιούργησε την Cyprus Sea Cruises. Είναι από τους εφοπλιστές που στήριξαν την εξέλιξή τους και την άνοδό τους αποκλειστικά στα μεταχειρισμένα πλοία. Τη δεκαετία του ’80, ο στόλος του κ. Χατζηιωάννου αποτελείτο από 50 δεξαμενόπλοια. Μέχρι το 1995 η εταιρεία είχε αγοράσει περισσότερα από 140 πλοία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συμβάλει στην ανάπτυξη της διεθνούς οικονομίας, αλλά και πολλές οικογένειες να τον ευγνωμονούν αφού πρόσφερε εργασία σε πάνω από 2.000 οικογένειες. 

Ο κ. Χατζηιωάννου ήταν από τους πρώτους εφοπλιστές που ύψωσαν την κυπριακή σημαία στα πλοία του τη δεκαετία του ’60, και για πολλά χρόνια ήταν ο πρεσβευτής της κυπριακής ναυτιλίας στο εξωτερικό.

Αποσύρεται

Το μεγάλο κτύπημα για τον βασιλιά των tankers ήρθε το 1991 όταν βυθίστηκε το δεξαμενόπλοιό του Havean στην νότιο Ιταλία. Τα αμέσως επόμενα χρόνια η Troodos άρχισε να μειώνει τον στόλο της ενώ ο Λουκάς Χατζηιωάννου άρχισε σιγά-σιγά να αποσύρεται από τη διοίκηση της επιχείρησης και να παραδίδει τα σκήπτρα στα παιδιά του. Το 2000 η Troodos σταμάτησε τη λειτουργία της. Όμως, τόσο πρωτότοκος Πόλυς όσο και ο Στέλιος είχαν ιδρύσει τις δικές τους ναυτιλιακές εταιρείες στις οποίες συμμετείχε και η Κλέλια. Ο Πόλυς ίδρυσε την World Tankers Management με έδρα την Σιγκαπούρη και γραφεία-εκπρόσωπο στον Πειραιά την Greenwich Brokerage Naviera. Ο Stelios ίδρυσε την Stelmar που διαχειριζόταν δεξαμενόπλοια και την οποία έβαλε στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Στις αρχές του 2005 πούλησε το μετοχικό του πακέτο σε αμερικανικά συμφέροντα. Είναι γνωστός παγκοσμίως με το μικρό του όνομα Stelios λόγω κυρίως της αεροπορικής του εταιρείας easyJet. Μπήκε στις κρουαζιέρες με την easyCruise.

Πεδουλάς
Ο Λουκάς Χατζηιωάννου ήταν πολύ περήφανος για το χωριό του: «Το χωριό μου, ο Πεδουλάς», λέει, «έβγαλε 38 σπουδασμένους εκατομμυριούχους. Εγώ είμαι ο 39ος. Και επειδή θέλω η παράδοση να συνεχιστεί, θα δημιουργήσω στον Πεδουλά ένα πανεπιστήμιο επιπέδου Οξφόρδης».

Οταν είδε τον θείο του να ψυχορραγεί από καρδιακή προσβολή, υποσχέθηκε στον εαυτό του να βοηθήσει την καρδιολογία με όλες τις δυνάμεις του. Δημιούργησε λοιπόν την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, η οποία έχει μέλη κορυφαίους καρδιολόγους χρηματοδοτώντας την με περισσότερα από πέντε εκατ. δολάρια.

Ο Λουκάς Χατζηιωάννου αποφάσισε ότι θα ασχολείται μόνο με τη τη ναυτιλία, τα τάνκερ: «Η μητέρα μου μου είχε πει πως κάτω από το ίδιο καπέλο δεν χωρούν δύο κεφάλια», δήλωσε σε παλιότερη συνέντευξη του. 

Δωρεές 

Ο Λουκάς Χατζηιωάννου διακρίθηκε και για το μεγάλο φιλανθρωπικό του έργο, με ευεργεσίες και δωρεές σε ιατρικά ερευνητικά κέντρα διεθνούς εμβέλειας, ακαδημαϊκά ιδρύματα, πολιτιστικούς οργανισμούς και υποτροφίες σε άπορους φοιτητές ως πρόεδρος του «Ιδρύματος Λουκά Χατζηιωάννου» στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Το ίδρυμα στη συνέχεια πέρασε στα παιδιά του. 

Η Κλέλια Χατζηιωάννου είναι Πρόεδρος, και ο Στέλιος και ο Πόλυς Χατζηιωάννου μέλη του ΔΣ του «Ιδρύματος Λουκά Χατζηιωάννου», που ιδρύθηκε το 1997 και που ο πατριάρχης της οικογένειας προικοδότησε με 10.000.000 δολλάρια, από τους τόκους των οποίων παρέχονται υποτροφίες σε άπορους Κύπριους φοιτητές, χορηγίες στην Ελλάδα για σκοπούς έρευνας και θεραπείας καρδιακών νοσημάτων και δωρεές για ιατρική έρευνα και ιατρική φροντίδα, σε ασθενείς, σε ακαδημαϊκά ιδρύματα και πολιτισμικούς φορείς.

Ο Λουκάς Χατζηιωάννου πέθανε στην Αθήνα, στις 17 Δεκεμβρίου 2008. Τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες συνεχίζουν τα παιδιά του, Πόλυς,  Στέλιος Χατζηιωάννου και Κλέλια Χατζηιωάννου.

Τό καταστάλαγμα τῆς θυμοσοφίας του ἦταν: “Νά ζεῖς ἒτσι πού νά μή σέ ξέρει οὒτε ὁ Θεός”. Δηλαδή συνιστοῦσε νά μήν ἐπιδεικνύεται ὁ ἂνθρωπος. Νά εἶναι ταπεινός.

Πηγές:

1. www.polignosi.com

2. wikipedia- Λουκάς Χατζηιάννου

3. Sigmalive- Λουκάς Χατζηιωάνου- Η μεγάλη μορφή της Κυπριακής Ναυτιλίας

4. Capital.gr - Ανεβάζει ταχύτητα η Οικογένεια Χατζηιωάννου

4. Ναυς: Ο Βασιλιάς των τάνκερς