Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η ΕΟΚΑ οργανώθηκε από τον Γρίβα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ευέλικτη, να διακρίνεται από ικανότητα ταχείας δράσεως, να βασίζεται στην μυστικότητα και στην δυνατότητα να πλήττει στόχους εντελώς αναπάντεχα και να εξαφανίζεται αμέσως. Παράλληλα, δόθηκε μεγάλη σημασία στον τομέα της ασφάλειας και στον τομέα συλλογής πληροφοριών για ο,τιδήποτε αφορούσε τον εχθρό. Το απειροπόλεμο των Ελλήνων της Κύπρου, η γεωγραφική θέση του νησιού και η περιορισμένη έκτασή του, το ήμερο του τοπίου και η τεράστια υπεροχή του αντιπάλου, ήταν οι βασικοί παράγοντες που καθιστούσαν δυσχερέστατο τον ένοπλο αγώνα, που δεν ήταν δυνατό παρά να πάρει τη μορφή ανταρτοπολέμου.

Η ΕΟΚΑ άρχισε τη δράση της με μικρό αριθμό ανδρών και ελάχιστο οπλισμό, γρήγορα όμως αγκαλιάστηκε και βοηθήθηκε από τον λαό, οι δε τάξεις της πλήθυναν. Διοικείτο αποκλειστικά από τον Γεώργιο Γρίβα, που ήταν ο αρχηγός της. Η Κύπρος χωρίστηκε στους ακόλουθους στρατιωτικούς τομείς που ο κάθε ένας είχε επικεφαλής ένα τομεάρχη που υπαγόταν απ’ ευθείας στον αρχηγό:

• Λευκωσίας          
• Μόρφου
• Ορεινής   
• Αμμοχώστου
• Βαρωσίων          
• Καρπασίας         
• Λάρνακας
• Λεμεσού  
• Κακοπετριάς - Γαλάτας 
• Πάφου
• Κερύνειας
• Κυθρέας

Στις περιοχές των τομέων ιδρύθηκαν και δρούσαν μαχητικές ομάδες κρούσεως και δολιοφθορών, ενώ δημιουργήθηκαν και δίκτυα συλλογής και αποστολής πληροφοριών, καθώς και δίκτυα συνδέσμων που μετέφεραν προς κάθε κατεύθυνση τα μηνύματα από και προς τον αρχηγό, εξασφάλιζαν την συνεχή επικοινωνία των τομεαρχών μεταξύ τους και με τον αρχηγό, και μεταξύ τομεαρχών και ομάδων κρούσεως.

Όσα από τα μέλη της ΕΟΚΑ επισημαίνονταν από τους Βρετανούς και διέφευγαν τη σύλληψη, καθώς και όσα δραπέτευαν από τα κρατητήρια και τις φυλακές, ανέβαιναν στα βουνά όπου εντάσσονταν στις αντάρτικες ομάδες. Η κάθε μια αντάρτικη ομάδα ήταν ολιγομελής, αποτελούμενη συνήθως από 4 - 6 άτομα, για λόγους καλύτερης απόκρυψης, ταχύτερης μετακίνησης και ευελιξίας. Σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις που απαιτούσαν περισσότερους άνδρες, συνενώνονταν διάφορες αντάρτικες ομάδες που δρούσαν από κοινού. Διοικητικά οι αντάρτικες ομάδες υπάγονταν σε περιοχές δράσης. Η κάθε περιοχή διοικείτο από ένα αρχηγό αντάρτικων ομάδων ο οποίος ήταν υπόλογος απ’ ευθείας στον αρχηγό. Και μεταξύ των αντάρτικων ομάδων λειτουργούσε ευρύ δίκτυο συνδέσμων που εξασφάλιζε τη συνεχή επικοινωνία των ομάδων με τον αρχηγό της περιοχής τους και του τελευταίου με τους άλλους αρχηγούς και με τον ίδιο τον αρχηγό της ΕΟΚΑ. Λειτούργησαν οι ακόλουθες περιοχές αντάρτικων ομάδων:

1. Κύκκου
2. Μηλικουρίου - Γερακιών - Πεδουλά
3. Τηλλυρίας - Μαραθάσας
4. Σταυρού της Ψώκας
5. Πάφου - Χρυσοχούς
6. Πιτσιλιάς
7. Παραμύθας - Φασούλας
8. Αυδήμου - Κοιλανίου
9. Λάρνακας
10. Κακοπετριάς - Γαλάτας.

Παράλληλα είχε οργανωθεί και δίκτυο τροφοδοτών που εφοδίαζε τις αντάρτικες ομάδες με πολεμικό υλικό, τρόφιμα, ρουχισμό και άλλα αναγκαία είδη συντήρησής τους, κατασκευής κρησφυγέτων κλπ.

Οργάνωση του λαού: Προς υποβοήθηση του έργου της ΕΟΚΑ θεωρήθηκε απαραίτητη η οργάνωση του πληθυσμού από την αρχή. Προς τούτο, σε όλα σχεδόν τα χωριά καθώς και στις πόλεις δημιουργήθηκαν ολιγομελείς πυρήνες, που, με τη σειρά τους, προχώρησαν στη μυστική στρατολόγηση ανδρών. Παράλληλα, οργανώθηκε η νεολαία με την ίδρυση της ΑΝΕ ( Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ), οργάνωση που είχε δική της διοίκηση η οποία και πάλι υπαγόταν απ' ευθείας στον αρχηγό της ΕΟΚΑ (και για την οποία βλέπε λήμμα Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ).

Από την αρχή, ο Γρίβας απέκλεισε τη συμμετοχή κομμουνιστών στις τάξεις της ΕΟΚΑ, η οποία ήταν και παρέμεινε οργάνωση της Δεξιάς. Όπως αναφέρει ο Γρίβας (Χρονικόν Αγώνος ΕΟΚΑ, Λευκωσία, 1972, σ. 3), η στρατολογία των μελών της ΕΟΚΑ γινόταν με πολλή προσοχή. Για τα άτομα που επιλέγονταν γινόταν διακρίβωση των φρονημάτων τους, της ικανότητας και του βαθμού εχεμύθειάς τους, και στη συνέχεια γινόταν η μύησή τους. Τέλος, αποφασιζόταν η εισδοχή τους στην οργάνωση, οπότε έδιναν τον όρκο. Εφιστάτο ιδιαίτερα η προσοχή τους στο ότι εάν τα μέλη παρέβαιναν τον όρκο τους, θα εκτελούνταν. Ο όρκος, που δινόταν στο όνομα της αγίας Τριάδος, απετελείτο από 7 άρθρα που πρόβλεπαν:

1. Αγώνα με όλες τις δυνάμεις για απελευθέρωση της Κύπρου.
2. Απαγόρευση εγκατάλειψης του αγώνα, παρά μόνο ύστερα από διαταγή του αρχηγού.
3. Απόλυτη πειθαρχία στις διαταγές του αρχηγού.
4. Απόλυτη εχεμύθεια σε περίπτωση σύλληψης και βασανισμών.    
5. Τήρηση μυστικότητας για ό,τι αφορούσε την οργάνωση.
6. Αποκλεισμός πράξεων για ιδιοτελή ή κομματικά συμφέροντα.
7. Εάν κάποιος παρέβαινε τον όρκο, θα ήταν άτιμος και άξιος κάθε τιμωρίας.