Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην Κύπρο δεν έχουν διασωθεί ζωγραφικές παραστάσεις αντίστοιχες με εκείνες της Κνωσού ή της Σαντορίνης, αλλά από υπάρχουσες ενδείξεις και από εντελώς περιορισμένα κατάλοιπα, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ζωγραφικές παραστάσεις υφίσταντο. Το αρχαιότερο δείγμα κυπριακής ζωγραφικής μπορεί να θεωρηθεί κάποια παράσταση πάνω στη λεία επιφάνεια της εσωτερικής όψης ενός τοίχου του προκεραμεικού νεολιθικού συνοικισμού της Καλαβασού - Τέντας. Στον τοίχο αυτό βρέθηκαν ίχνη κόκκινου χρώματος που στο σύνολό τους σχηματίζουν ανθρώπινη μορφή με ανυψωμένα χέρια. Επειδή ίχνη του ίδιου χρώματος διακρίνονται και σε άλλα σημεία του ίδιου τοίχου, δεν αποκλείεται η ανθρώπινη μορφή ν' αποτελούσε μέρος κάποιας μεγαλύτερης σύνθεσης. Το εύρημα αυτό αποτελεί το πρώτο μέχρι σήμερα δείγμα τοιχογραφίας του κυπριακού πολιτισμού και χρονολογείται στις αρχές της έβδομης π.Χ. χιλιετίας.

Κατάλοιπα τοιχογραφιών ανευρίσκονται και στους κλασικούς και ελληνιστικούς αλλά και στους ρωμαϊκούς αρχαιολογικούς χώρους του νησιού, που αποδεικνύουν ότι κατά τις αντίστοιχες περιόδους τα διάφορα κτίρια ήσαν διακοσμημένα με πολύχρωμες τοιχογραφίες από φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα. Παρόμοια κατάλοιπα παρατηρούνται και σε κρήνες, όπως οι αψιδωτές κρήνες του ρωμαϊκού νυμφαίου στο Κούριον. Ακόμη, ζωγραφική διακόσμηση παρουσιάζουν και μερικοί μνημειακοί τάφοι, των οποίων αντιπροσωπευτικό δείγμα αποτελεί ένας κτιστός τάφος των Ελληνιστικών χρόνων στην Κάτω Πάφο.

Αντίθετα προς τις τοιχογραφίες που ελλείπουν, υπάρχει πληθώρα ζωγραφικών παραστάσεων πάνω σε αγγεία, απ' όλες τις περιόδους της Αρχαιότητας. Παραστάσεις σε

αγγεία παρουσιάζονται πολύ νωρίς. Η ζωγραφική των αγγείων (η αγγειογραφία) αρχίζει να παρουσιάζεται στην Κύπρο από τον 15ο π.Χ. αιώνα. Είναι παραστάσεις πάνω σε πήλινα μυκηναϊκά αγγεία που είναι γνωστά και ως αγγεία ζωγραφικού ρυθμού. Το είδος αυτό της ζωγραφικής τέχνης θα πρέπει να εισήχθη στο νησί από τους Μυκηναίους (Αχαιούς) εμπόρους και τεχνίτες που κατοίκησαν στην Κύπρο αρκετά πριν από την μαζική άφιξη και εγκατάσταση των Αχαιών αποίκων. Στα αγγεία ζωγραφικού ρυθμού δεσπόζουν οι παραστάσεις διαφόρων τυποποιημένων ζώων και ανθρωπίνων μορφών, σε συνδυασμό με συμπλέγματα δίφρων που πλαισιώνονται από διάφορα φυτικά μοτίβα. Αργότερα και καθ' όλη τη διάρκεια της εποχής του Σιδήρου, η ζωγραφική των αγγείων εξελίσσεται. Εκτός από την πληθώρα των χαρακτηριστικών γεωμετρικών διακοσμητικών μοτίβων, ο Κύπριος τεχνίτης ανακαλύπτει νέους ορίζοντες στην τέχνη της αγγειογραφίας. Γύρω στο 650 π.Χ. δημιουργεί τον εξαίρετο ελεύθερο ζωγραφικό ρυθμό πάνω σε οινοχόες και σε διάφορα άλλα μικρά αγγεία. Τα κυριότερα θέματα του ρυθμού αυτού είναι οι τυποποιημένοι ταύροι και τα πουλιά που πλαισιώνονται μόνο από ελάχιστες οριζόντιες γραμμές ή μικρούς ομόκεντρους κύκλους.

Μεγάλος σταθμός στη ζωγραφική των αγγείων στάθηκαν οι Κυπροκλασικοί χρόνοι, στη διάρκεια των οποίων οι περίφημες μελανόμορφες και ερυθρόμορφες παραστάσεις των προτύπων της αγγειογραφίας της Αττικής κυριαρχούσαν σ' όλους τους τύπους των κυπριακών αγγείων.

(Ειδικότερα για την αγγειογραφία, βλέπε λήμμα αγγειοπλαστική).