Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βασιλιάς της Κύπρου για μια δεκαετία, από το 1359 μέχρι τον θάνατό του το 1369. Γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1328. Ήταν, ίσως, ο σημαντικότερος των Λουζινιανών βασιλιάδων της Κύπρου, τουλάχιστον από στρατιωτικής πλευράς, τομέα στον οποίο είχε σημαντικές όσο κι εντυπωσιακές επιτυχίες αλλά και ιδιαίτερα μεγαλεπήβολα σχέδια που δεν κατόρθωσε όμως να πραγματοποιήσει, μεταξύ άλλων εξ αιτίας και του γεγονότος ότι ο παράφορος χαρακτήρας του τον οδήγησε σε σοβαρές εσωτερικές έριδες˙ γι’ αυτό τον λόγο, εξάλλου, πέθανε και πρόωρα, σε ηλικία 40 χρόνων, δολοφονημένος από τους ίδιους τους ευγενείς του βασιλείου του. Δολοφονήθηκε στο υπνοδωμάτιό του στις 17 Ιανουαρίου 1369. 

Ο Πέτρος Α΄ ήταν δευτερότοκος γιος του βασιλιά της Κύπρου Ούγου Δ΄* και της δεύτερης συζύγου του, της Αλίκης ντ’ Ιμπελέν, της μεγάλης μεσαιωνικής οικογένειας των Ιβελίνων*. Ο Ούγος Δ΄ (1324-1359) είχε πολλά παιδιά με πρωτότοκο τον Γκυ, πρίγκιπα της Γαλιλαίας, δευτερότοκο τον Πέτρο, επίσης τον Ιωάννη, πρίγκιπα της Αντιόχειας, τον Ιάκωβο, αργότερα βασιλιά της Κύπρου (1382-1398), την Εχίβη, που παντρεύτηκε τον Φερδινάνδο της Μαγιόρκας, κ.α.

Κανονικά νόμιμος διάδοχος του Ούγου Δ΄ στον θρόνο της Κύπρου ήταν ο πρωτότοκος γιος του, ο Γκυ (Γουΐδος). Όμως ο Γκυ, που είχε νυμφευθεί τη Γαλλίδα Μαίρη των Βουρβώνων (Mary de Bourbon) είχε πεθάνει πριν από τον πατέρα του, γι’ αυτό και δεν μπορούσε να θεωρηθεί κληρονόμος του Ούγου Δ΄. Ο γιος του Γκυ, που επίσης λεγόταν Ούγος, είχε εγείρει απαιτήσεις επί του θρόνου της Κύπρου — και βέβαια εναντίον του Πέτρου — με το δικαιολογητικό ότι τον θρόνο της Κύπρου κληρονομούσε ο πρωτότοκος γιος (δηλαδή ο πατέρας του Γκυ) του οποίου κληρονόμος ήταν ο ίδιος. Οι απαιτήσεις του όμως απερρίφθησαν με το αιτιολογικό ότι ο πατέρας του δεν μπορούσε να ήταν κληρονόμος ανθρώπου που είχε ζήσει περισσότερο από τον ίδιο (αφού είχε πεθάνει πιο πριν από εκείνον που θα κληρονομούσε), συνεπώς δεν υπήρχε κληρονομιά που να μεταφερόταν στον ίδιο.

Επειδή υφίστατο, πάντως, το νομικό αυτό ζήτημα διαδοχής του Ούγου Δ΄ στον θρόνο της Κύπρου, γι’ αυτό προφανώς ο Ούγος Δ΄ έσπευσε να στέψει τον γιο του Πέτρο ως βασιλιά της Κύπρου — να τον αναγνωρίσει δηλαδή ως νόμιμο διάδοχό του — από τα τέλη του 1358. Το γεγονός σημειώνει ο μεσαιωνικός χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς (Χρονικόν, παρ. 86):

Ηὖρα γραμμένον, ὅτι ὁ ρέ Οὖνγκες ἔστεψεν τόν υἱόν του τόν Περρήν ρήγαν τῆς Κύπρου ζῶντα του, τῇ κδ΄ νοεβρίου ᾳτνη΄ Χριστοῦ [24.11.1358]˙ καί ἐπέθανεν ὁ αὐτός ρέ Οὖνγκες τῇ ι΄ ὀκτωβρίου ᾳτνθ΄ [10.10.1359]...

Βασιζόμενοι στο γεγονός αυτό, μερικοί εσφαλμένα θεωρούν ότι ο Πέτρος ανήλθε στον θρόνο της Κύπρου από το 1358. Τότε είχε αναγνωριστεί απλώς ως ο νόμιμος διάδοχος του θρόνου. Ο Λεόντιος Μαχαιράς, λίγο πιο κάτω (παρ. 90), είναι σαφής:

Καί ἀλλοῦ ηὖρα γραμμένον, ὅτι μετά τόν θάνατον τοῦ ρέ Οὖνγκες ἐστέφθην ὁ ρέ Πιέρ τῇ κυριακῇ τῇ κδ΄ νοεμβρίου ᾳτνθ΄ Χριστοῦ [24.11.1359] ... εἰς τήν Ἁγίαν Σοφίαν, ρήγας τῆς Κύπρου...

Ο Λεόντιος Μαχαιράς αφιερώνει ένα αρκετά μεγάλο μέρος του Χρονικού του (παράγραφοι 90 έως 281) στα γεγονότα της δεκαετίας κατά την οποία βασίλευσε ο Πέτρος Α΄ (1359-1369). Το έργο του αποτελεί, συνεπώς, μια από τις βασικές πηγές για τα έργα και τις ημέρες του βασιλιά αυτού της Κύπρου. Αλλά ας δούμε τη ζωή του και τα έργα του από την αρχή.

Γεννήθηκε, όπως προαναφέρθηκε, το 1329. Πέρασε, σύμφωνα με όσα γράφει ο Μαχαιράς, μια σοβαρή ασθένεια, την καρτάναν (= τεταρταίος πυρετός, ξεν: quartana) και θεραπεύθηκε αφού πήγε κι ήπιε αγίασμα από την εκκλησία των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης στο χωριό Μένοικον. Όταν γεννήθηκε του απονεμήθηκε από τον πατέρα του ο τίτλος του κόμητα της Τριπόλεως. Το 1349, σε ηλικία 20 χρόνων, έφυγε κρυφά από την Κύπρο μαζί με τον αδελφό του Ιωάννη για την Ευρώπη, επειδή ήθελε να γνωρίσει την Δύση και «να γευθεί την ξενητειά», ἡ ποία εἶνε πολλά γλυκεῖα εἰς ἐκείνους ὃπου δέν τήν ἐγευτῆσαν καί πολλά πικρή εἰς ἐκείνους ὃπου τήν εἴδασιν... (Μαχαιράς, παρ. 79). Ο βασιλιάς Ούγος έκαμε το βασίλειο ανάστατο εξ αιτίας του γεγονότος αυτού κι έστειλε καράβια να βρουν και να φέρουν πίσω τα παιδιά του. Όταν το πέτυχε, τους φυλάκισε και τους δυο επειδή είχαν φύγει χωρίς την άδειά του.

Σε σχετικά νεαρή ηλικία ο Πέτρος νυμφεύθηκε την ευγενή Εχίβη ντε Μοντφόρτ που όμως δεν έζησε πολύ. Μετά τον θάνατό της νυμφεύθηκε το 1353 μια δυναμική Ισπανίδα που, ως σύζυγός του, έγινε αργότερα βασίλισσα της Κύπρου. Επρόκειτο για την Ελεονώρα* της Αραγονίας με την οποία παντρεύτηκαν στις 17 Οκτωβρίου 1359 και που μαζί της απέκτησε τρία παιδιά: τον Πέτρο, αργότερα βασιλιά της Κύπρου (1369-1382), ένα δεύτερο παιδί που δεν σώθηκε το όνομά του, και την Μαργαρίτα που παντρεύτηκε τον ξάδελφό της Ιάκωβο, κόμητα της Τριπόλεως (γιο του Ιωάννη, πρίγκιπα της Αντιόχειας). Ο Πέτρος Α΄ είχε στεφθεί ως βασιλιάς και των Ιεροσολύμων στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου στην Αμμόχωστο το Πάσχα (5 Απριλίου) του 1360, από τον έξαρχο του πάπα Πέτρο Θωμά του τάγματος των Καρμηλιτών.

Ως βασιλιάς, ο Πέτρος Α΄ διακρίθηκε ως ικανότατος στρατιωτικός αρχηγός, αλλά και για τον παράφορο χαρακτήρα του που τον οδήγησε σε σύναψη πολλών ερωτικών δεσμών αλλά και σε αυταρχικότητες, ακόμη και σε ακρότητες, με αποτέλεσμα να έλθει σε αγεφύρωτη ρήξη με τους ευγενείς του βασιλείου του.

Οι στρατιωτικές του επιτυχίες ήταν θεαματικές. Επί των ημερών του η Κύπρος είχε καταστεί σημαντική στρατιωτική δύναμη με κατακτήσεις στη νότια Μικρά Ασία κι εκστρατείες που έφθασαν μέχρι και την Αίγυπτο όπου η Αλεξάνδρεια πολιορκήθηκε, αλώθηκε και λεηλατήθηκε από τις κυπριακές δυνάμεις (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ).

Πηγή: 

Μεγάλη Κυπριακή εγκυκλοπαίδεια