Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Επιφανειακοί υδάτινοι πόροι: Οι  επιφανειακοί και  οι υπόγειοι υδάτινοι πόροι  του  Τροόδους, λόγω κυρίως της  μεγάλης  βροχόπτωσης  αλλά και  χιονόπτωσης  που  δέχεται, είναι  αξιόλογοι  και  συνεπώς  μεγάλης  σημασίας για  την  όλη  οικονομική ανάπτυξη και  ευημερία της Κύπρου.  

 

Οι  επιφανειακοί υδάτινοι πόροι  της  οροσειράς  περιλαμβάνουν  το σύνολο των  νερών  των  ποταμών  που  ρέουν  στην περιοχή  της  και  το σύνολο των  νερών  των  πηγών  που  έχουν  ανορυχθεί  σ’ αυτήν. Στην κατηγορία  αυτή περιλαμβάνεται επίσης το σύνολο των νερών που αποθηκεύονται στα φράγματα τα οποία κατασκευάστηκαν στην οροσειρά.  

 

α) Ποταμοί:  Από την οροσειρά πηγάζουν οι μεγαλύτεροι ποταμοί της Κύπρου. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι οι ποταμοί Πηδιάς, Γιαλιάς, Σερράχης, Διαρίζος, Ξερός Ποταμός, Έζουσα, Κούρης, Χαποτάμι, Τρέμιθος, Ελιά, Σταυρός της Ψώκας, Πεντάσχοινος, Καρκώτης, Βασιλικός, Μαρώνι, Γερμασόγεια, Ατσάς, Γαρύλλης, Σέτραχος, Λιμνίτης, Ξερός, Πύργος και Κάμπος.  

 

 Οι  περισσότεροι ποταμοί  που  πηγάζουν από  το Τρόοδος  αρχίζουν τη ροή τους βόρεια ή νότια της κορυφογραμμής, η οποία αρχίζει από τη βουνοκορφή του Μαχαιρά στα ανατολικά και συνεχίζεται δυτικότερα μέχρι τις κορφές Σταυρόπευκος, Παπούτσα, Αδελφοί, Όλυμπος, Κύκκος και Τρίπυλος.   

 

β) Πηγές:  Οι πηγές μελετούνται με τους επιφανειακούς υδάτινους πόρους γιατί τροφοδοτούν τη ροή των ποταμών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στο Τρόοδος υπάρχουν αρκετές πηγές, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι (i) το συγκρότημα των πηγών Χάρτζιη κοντά στον Πρόδρομο, με ημερήσια απόδοση 1.500 κυβικά μέτρα, (ii) η πηγή Αρκολαχανιά στον Μέσα Ποταμό με 1.500 κυβικά μέτρα και (iii) η πηγή του χωριού Φαρμακάς με 550 κυβικά μέτρα. Άλλες σημαντικές πηγές της οροσειράς είναι η Αγία Τριάς στις Γερακιές, η Χρυσόβρυση, οι Επτάβρυσες και η Μηλιά στο Τρόοδος, ο Άγιος Νικόλαος Στέγης στην Κακοπετριά, οι Ευρετούρες στον Κάμπο, το Κεφαλόβρυσον στις Πάνω Πλάτρες, ο Μόζορας στον Κάτω Αμίαντο, η Βρύση του Μουχτάρη στη Λεμίθου, η Βρύση του Μήλου στον Δελίκηπο, τα Πλατάνια στον Πεδουλά, και η πηγή Παπαγιώρκη στον Άγιο Γεώργιο Σολέας. Οι κυριότερες πηγές του Τροόδους βρίσκονται κατά μήκος ή στη διασταύρωση ρηγμάτων.  

 

γ) Φράγματα:  Τα περισσότερα φράγματα της Κύπρου τροφοδοτούνται με νερό από ποταμούς που πηγάζουν από τα βουνά του Τροόδους. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται και τα δυο μεγαλύτερα φράγματα της Κύπρου, εκείνα του Κούρη (115 εκ. μ3) και του Ασπρόκρεμμου (51 εκ. μ3), που τροφοδοτούνται με νερό αντιστοίχως από τους ποταμούς Κούρη και Ξερό Ποταμό που πηγάζουν από το Τρόοδος. Στην ίδια την οροσειρά κατασκευάστηκαν (μέχρι το τέλος του 1988) 46 φράγματα συνολικής χωρητικότητας 54.382.000 μ3, η αξιοποίηση των οποίων συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ικανοποίηση των αυξανομένων υδατικών αναγκών της Κύπρου για αρδευτικούς, οικιστικούς, βιομηχανικούς και τουριστικούς σκοπούς.  

 

Τα  φράγματα που  κατασκευάστηκαν  στην οροσειρά του  Τροόδους μέχρι  το 1988 καθώς  και  η  χωρητικότητα και  ο  χρόνος συμπλήρωσής  τους δίνονται πιο  κάτω:  

 

 

 

 

 

 

 

ΟΝΟΜΑΣΙΑ                                  ΧΡΟΝΟΣ                                    ΧΩΡΗΤΙ-

 

 

 

ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ                               ΣΥΜΠΛΗ-                                  ΚΟΤΗΤΑ          

 

 

 

                                                         ΡΩΣΗΣ                                        (1.000 μ³)  

 

 

 

Λυθροδόντας 1945                                                   32

 

 

Καλό Χωριό (Κλήρου)      1947                                                   82

 

 

Ακρούντα 1947                                                   23

 

 

Γαληνή 1947                                                   23

 

 

Πέτρα 1948                                                   32

 

 

Πέτρα 1951                                                   23

 

 

Λυθροδόντας 1952                                                  32

 

 

Καφίζες 1953                                                 113

 

 

Πέρα Πεδί  1956                                                  55

 

 

Πύργος 1957 285

 

 

Τριμίκλινη 1958               340

 

 

Πρόδρομος 1962 122

 

 

Λεύκα 1962 368

 

 

Αργάκα 1964                                            1.150

 

 

Αγρός 1964 99

 

 

Αγία Μαρίνα 1965                                               311

 

 

(Χρυσοχούς)             

 

 

 

Καλοπαναγιώτης 1966 391

 

 

Πωμός 1966               859

 

 

Λεύκαρα 1973 13.850

 

 

Παλαιχώρι-Καμπί 1973 620

 

 

Αρακαπάς 1975 129

 

 

Λύμπια 1977 220

 

 

Άγιοι Βαβατσινιάς 1980                                               53

 

 

(τοξωτό)                    

 

 

 

Άγιοι Βαβατσινιάς 1980                                              55

 

 

Επταγώνια Αρ. 1 1980                                              92

 

 

Χαντριά 1980 70

 

 

Μελίνη 1980 59

 

 

Πελέντρι 1980                                            123

 

 

Επταγώνια Αρ. 3 1981                                              65

 

 

Ακαπνού-Επταγώνια 1981                     132

 

 

Κάτω Μύλος 1981                                           104

 

 

Επταγώνια Αρ. 2 1982                                            127

 

 

Αρακαπάς 1982                                           192

 

 

Ξυλιάτος 1982 1.250

 

 

Αγρίδια 1983 59

 

 

Κυπερούντα 1983 270

 

 

Λαγουδερά 1983 71

 

 

Ορά 1983 62

 

 

Άγιοι Βαβατσινιάς 1984                                             43

 

 

Φαρμακάς Αρ. 1 1984                                             21

 

 

Φαρμακάς Αρ. 2 1984                                             61

 

 

Αρακαπάς Αρ. 2 1984                                          120

 

 

Διερώνα 1984 159

 

 

Έσσω Γαλάτα 1985                                            35

 

 

Καλαβασός 1985 17.000

 

 

Διπόταμος 1985 15.000  

 

 

Υπόγειοι  υδάτινοι πόροι: Μέχρι το 1968 πιστευόταν ότι  τα εκρηξιγενή πετρώματα  του  Τροόδους δεν  είχαν  καμιά  υδρογεωλογική  σημασία  και  το Ινστιτούτο Γεωλογικών Επιστημών της Μεγάλης  Βρετανίας  είχε αποφανθεί ότι ήταν αδύνατο να ανορυχθούν γεωτρήσεις με παροχή μεγαλύτερη από 4 κυβικά μέτρα την ώρα. Ωστόσο το Τμήμα Γεωλογικής Επισκοπήσεως της Κύπρου είχε αντίθετη άποψη και από το 1976 άρχισε μια συστηματική υδρογεωλογική έρευνα των εκρηξιγενών πετρωμάτων του Τροόδους. Ανορύχθηκαν πάνω από 150 γεωτρήσεις σε βάθος 150-200 μέτρων με πολύ καλά αποτελέσματα. Οι περισσότερες γεωτρήσεις έγιναν μέσα στους γάββρους και οι μισές από αυτές είχαν απόδοση 20-250 κυβικά μέτρα την ώρα. Γεωτρήσεις έγιναν επίσης στην τεκτονική ζώνη του Αρακαπά που χωρίζει τις λάβες από τον διαβάση, αρκετές από τις οποίες είχαν απόδοση 20-150 κυβικά μέτρα την ώρα. Εξάλλου μερικές επιτυχείς γεωτρήσεις έγιναν και μέσα στον διαβάση και τις λάβες σε διάφορες περιοχές της οροσειράς.