Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Επταγώνεια- Eptagoneia. Χωριό χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη γεωγραφική περιφέρεια της Πιτσιλιάς, περί τα 28 χμ. βορειοανατολικά της Λεμεσού. Γειτονικά του χωριά είναι ο Αρακαπάς, η Μελίνη, η Ακαπνού και το Κελλάκι.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι λάβες, οι βασάλτες, οι διαβάσες και οι γάββροι, πετρώματα πάνω στα οποία αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη και φαιοχώματα.

Η Επταγώνια βρίσκεται σε ημιορεινή περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 475 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το μεγάλο ρήγμα Αγίου Μάμα - Αρακαπά έχει επηρεάσει σημαντικά τη μορφολογία του χωριού. Όμως εκείνο που ιδιαίτερα ξεχωρίζει στην περιοχή του ρήγματος είναι η ευθύγραμμη διάταξη του ποτάμιου δικτύου του ποταμού της Γερμασόγειας και του Βασιλικού ποταμού. Το τοπίο του χωριού είναι αρκετά διαμελισμένο από τους παραποτάμους των δυο αυτών ποταμών.

Με μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 630 χιλιοστόμετρα που δέχεται η περιοχή, καλλιεργούνται κυρίως τα εσπεριδοειδή (ιδιαίτερα τα μανταρίνια και τα πορτοκάλια), οι ελιές, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές, τα σιτηρά και τα νομευτικά φυτά. Επίσης καλλιεργούνται λίγα λαχανικά (κυρίως πατάτες) και αμπέλια (οινοποιήσιμες ποικιλίες). Η κτηνοτροφία είναι πολύ περιορισμένη.

Η Επταγώνια περιλαμβάνεται στο ευρύ Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Ανάπτυξης της Πιτσιλιάς και έχει ωφεληθεί απ’ αυτό με την κατασκευή εγγειοβελτιωτικών έργων, τη βελτίωση και την ασφαλτόστρωση του δρόμου Επταγώνιας - Αρακαπά και την κατασκευή τεσσάρων χωμάτινων υδατοδεξαμενών που με τη λειτουργία τους συνέβαλαν στην επέκταση των αρδευόμενων εκτάσεων της περιοχής του χωριού. Η μεγαλύτερη από τις υδατοδεξαμενές αυτές, γνωστή σαν υδατοδεξαμενή Επταγώνιας - Ακαπνούς, είναι χωρητικότητας 132.000 κυβικών μέτρων νερού. Οι υπόλοιπες τρεις είναι χωρητικότητας 127.000, 92.000 και 65.000 κυβικών μέτρων.

Η Επταγώνια εξυπηρείται με ένα αρκετά ικανοποιητικό οδικό δίκτυο. Στα νότια συνδέεται με τον νέο δρόμο Λευκωσίας - Λεμεσού μέσω του χωριού Παρεκκλησιά, με ασφαλτόστρωτο δρόμο. Συνδέεται στα βόρεια με το χωριό Μελίνη (περί τα 3 χμ.) και στα δυτικά με το χωριό Αρακαπάς (περί τα 4,5 χμ). Επίσης, συνδέεται με το χωριό Ακαπνού (περί τα 3 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό ήταν γνωστό τουλάχιστον από την αρχή της Φραγκοκρατίας. Αρχικά απετέλεσε ένα από τα κτήματα των Ναϊτών ιπποτών στην Κύπρο. Μετά τη διάλυση του τάγματος των Ναϊτών, η Επταγώνια περιήλθε στην κατοχή των Ιωαννιτών ιπποτών και απετέλεσε ένα από τα χωριά της Μεγάλης Κομμανδαρίας. Ο ντε Μας Λατρί δείχνει το χωριό με πληθυσμό πέραν των 200 κατοίκων στα 1862. Η Επταγώνια βρίσκεται, εξάλλου, σημειωμένη και σε παλαιούς χάρτες, ως Astagonia.

Βλέπε λήμμα: Η Μεγάλη Κομμανταρία

Ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας) αναφέρει την Εφταγώνια με το ίδιο ακριβώς όνομα που έχει και σήμερα, γράφοντάς την ως Eftagogna. Σε δύο περιπτώσεις αναφέρει το χωριό ως ένα των πολλών που κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ανήκαν πρώτα στο Τάγμα των Ναϊτών ιπποτών. Κατόπιν, μετά τη διάλυση του Τάγματος αυτού, το 1313, περιήλθαν στην κατοχή του Τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών και παρέμειναν στην κατοχή τους μέχρι το τέλος της περιόδου.

Βλέπε λήμματα: Ναϊτες ιππότες και Ιωαννίτες ιππότες

Από τις εκκλησίες του χωριού, εκείνη της Αγίας Μαρίνας κτίστηκε το 1914 και δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον. Χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Στο παρεκκλήσι του Αγίου Φωτίου υπάρχει παλαιό εικονοστάσιο με μερικές εικόνες που εντυπωσίασαν τον Γκάννις στη δεκαετία του 1930. Πάνω στην αγία τράπεζα του παρεκκλησιού βρίσκονται, σε ασημένιο κουτί, λείψανα που η τοπική παράδοση θεωρεί ότι ανήκουν στους αγίους Φώτιο και Ανίκητο που τάφηκαν εκεί. Η παράδοση αναφέρει επίσης ότι στα αρχαία χρόνια υπήρχε στην περιοχή μεταλλείο χρυσού.

Κατά τον Ν. Κληρίδη, το χωριό οφείλει την ονομασία του (που είναι σύνθετη από τις λέξεις επτά και γωνιές) στο γεγονός ότι η διαμόρφωση του εδάφους της περιοχής σχηματίζει πολλές γωνιές. Κατά τον ίδιο, το αριθμητικό επτά σαν πρώτο συνθετικό σημαίνει επίταση (όπως εφτάψυχος, εφταψούμης, εφτάτζοιλος κλπ).

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια