Ιωάννης Κύπριος καπετάν
Ιωάννης Χριστοδούλου-Ιωάννης Κύπριος καπετάν.
Αξιόλογος αγωνιστής καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821, που πήρε μέρος σε πολλές όσο και αποφασιστικές μάχες, στη ξηρά και στη θάλασσα, πληγώθηκε επανειλημμένα και προβιβάστηκε σε λοχαγό. Γεννήθηκε το 1800 στο χωριό Κισσόνεργα της επαρχίας Πάφου. Είχε ένα αδελφό τον Χριστόδουλο. Σε ηλικά 18 χρονών έγινε κουρσάρος. Αγόρασε ένα καράβι και ασχολήθηκε με την μεταφορά προϊόντων μέχρι το 1821 όταν μετά από μια καταδίωξη από ένα αιγυπτιακό πλοίο για να σωθεί εντάχθηκε με το πλοίο του στις ομάδες των Ελλήνων πολεμιστών. Επέστρεψε στην Κύπρο μετά το 1878 και την έναρξη της αγγλικής αποικιοκρατίας. Πέθανε το 1890 και τάφηκε πίσω από τον Ιερό Ναό της Αγίας Ζηναϊδας και Φιλονίλλα στην Κισσόνεργα.
Στην Ελλάδα πάντως βρισκόταν πριν από την έναρξη της επανάστασης, δηλαδή πριν από τον Μάρτιο του 1821, οπότε στις αρχές του κρίσιμου αυτού χρόνου κατηχήθηκε από τον Φιλικό Α. Παξιμάδη κι εντάχθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Βρισκόταν τότε στην Τήνο, εργαζόμενος σε τουρκοαιγυπτιακό καράβι. Κατά τις παραμονές της έναρξης του αγώνα κατόρθωσε να καταλάβει το καράβι στο οποίο βρισκόταν και να το οδηγήσει στην Ύδρα. Αμέσως μετά την έναρξη της επανάστασης μετείχε, με το καράβι που κατέλαβε και που φαίνεται ότι στο μεταξύ μετετράπη σε πολεμικό με την τοποθέτηση σ' αυτό πυροβόλων, σε διάφορες κρίσιμες ναυτικές επιχειρήσεις όπως στον ναυτικό αποκλεισμό του Ναυπλίου, στην Ερεσσό, όπου πήρε μέρος στην πυρπόληση ενός εχθρικού δικρότου, και στη Σάμο η οποία και σώθηκε τότε από καταστροφή με την επέμβαση του ελληνικού ναυτικού και την πυρπόληση εννέα συνολικά τουρκικών πλοίων.
Με ημερομηνία 8 Δεκεμβρίου 1865, ο καπετάν Ιωάννης ο Κύπριος (ή, όπως επίσης είναι γνωστός, καπετάν Γιάννης Κυπριώτης) υπέβαλε προς την αρμόδια επιτροπή του Ελληνικού κράτους αίτηση συνοδευόμενη από αρκετά πολεμικά πιστοποιητικά που κατείχε, προκειμένου να συνεχίσει να παίρνει σύνταξη αγωνιστή, αλλά και για επίσημη αναγνώριση της συμμετοχής του στον μεγάλο αγώνα. Τα πιστοποιητικά του ήσαν υπογραμμένα από διάφορους γνωστούς οπλαρχηγούς του αγώνα όπως ο Νικήτας Σταματελόπουλος (ο γνωστός Νικηταράς), ο Γιάννης Κολοκοτρώνης, ο Θ. Γρίβας, ο Ηλίας Κατζάκος, ο Π. Μαυρομιχάλης κ.α.
Από τα πιστοποιητικά αυτά, που αναγνωρίστηκαν τότε από το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, φαίνεται η πραγματικά πλούσια αγωνιστική δραστηριότητα του καπετάν Ιωάννη του Κυπρίου. Μεταξύ άλλων, ο αγωνιστής αυτός:
- Πολέμησε το 1825 κατά τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου, όπου πληγώθηκε στο χέρι.
- Πήρε μέρος στην πολιορκία και άλωση της Τριπολιτσάς το 1821, υπό τον Γιάννη Κολοκοτρώνη.
- Αγωνίστηκε το 1822 κατά την πρώτη πολιορκία του Ναυπλίου.
- Παρευρέθηκε στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου οπότε, όπως βεβαιώνει ο Θ. Γρίβας, μέτ' ἐμοῦ ἐπέβαλε κατά τῶν προμαχώνων τοῦ ἐχθροῦ εἰς τά ὀχυρώματα τοῦ ἰδίου Ὀμέρ Πασσᾶ σύν τούς ἄλλους διά τήν σφράγισιν τῶν ἐχθρικῶν πυροβόλων. Ἔλαβε ἀτρομήτως καιρίαν πληγήν εἰς τό ἀριστερόν του πόδιν...
Κι αμέσως μετά ο Γρίβας προσθέτει:
Ὁ ἄνδρας οὗτος παρευρέθη καί εἰς ἄλλας ἐχθρικάς πεισματικάς συγκρούσεις καί τρανῶς ἀπεδείχθη παντοῦ πάντοτε γενναῖος...
- Πήρε επίσης μέρος στις κρίσιμες μάχες κατά του Δράμαλη στην Πελοπόννησο, με αποκορύφωμα τη μάχη στα Δερβενάκια υπό την αρχιστρατηγία του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη.
- Στη θαλάσσια περιοχή Μεσολογγίου - Πατρών βρέθηκε να κυβερνά «μυστικό» πολεμικό καράβι το 1826, οπότε συγκέντρωσε τη δράση του στο κυνήγι και στην παρεμπόδιση των εχθρικών πλοίων από το να μεταφέρουν εφόδια στα τουρκικά στρατεύματα.
- Τον ίδιο χρόνο, σαν κυβερνήτης του πολεμικού καραβιού Ποσειδών, ανέπτυξε ναυτική πολεμική δραστηριότητα κατά των τουρκικών πλοίων στα παράλια της Μεσσηνίας, ενισχύοντας ταυτόχρονα τα εκεί ελληνικά φρούρια. Στην ίδια θαλάσσια περιοχή αγωνίστηκε και τον επόμενο χρόνο, σαν κυβερνήτης του δίκροτου πολεμικού πλοίου Ἀθηνᾶ. Τότε, σε μια σύγκρουσή του με τουρκικά πλοία, αιχμαλωτίστηκε, όμως τελικά κατόρθωσε να επιβιώσει.
- Σε μια άλλη περίπτωση, το 1826, κατόρθωσε να σώσει τη ζωή του λόρδου Κάνιγγος και του Αλ. Μαυροκορδάτου, τους οποίους μετέφερε με το καράβι του σε αποστολή, οπότε δέχθηκαν επίθεση στον Πόρο. Τότε ο καπετάν Ιωάννης πληγώθηκε στο χέρι.
Αναφέρονται, στα πιστοποιητικά του, και άλλες μάχες στη ξηρά και στη θάλασσα στις οποίες πήρε μέρος, όπως στη μάχη του Άργους όπου και πληγώθηκε σοβαρά στην κεφαλή.
Μετά το τέλος του αγώνα ο καπετάν Ιωάννης Κύπριος παρέμεινε στην ελεύθερη Ελλάδα και τιμήθηκε με τον βαθμό του λοχαγοῦ τῆς φάλαγγος, ενώ σε άλλο δίπλωμα που του εδόθη, ονομάζεται αξιωματικός εἰς τήν ξηράν καί τήν θάλασσαν.
Πηγές:
- Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
- Συνέντευξη με την τρισέγγονή του Ιωάννη Καπετάν, Δέσπω Μιχαήλ από την Κισσόνεργα