Ασώματος Λεμεσού
Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στην πεδιάδα της Λεμεσού, μόνο 4 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο οικισμός βρίσκεται στα βόρεια της αλυκής Λεμεσού και 4 περίπου χμ. ΝΑ. του Κολοσσιού.
Το χωριό, που δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 450 χιλιοστόμετρα, είναι τοποθετημένο πάνω σε πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Σε μια στενή ζώνη κατά μήκος των βορείων ορίων της αλυκής, κατά τους χειμερινούς μήνες λιμνάζουν τα νερά, λόγω χαμηλού ανάγλυφου. Έτσι, εκτός από τους ευκαλύπτους φυτρώνει και μια άγρια, συναφής προς τον υγρότοπο, φυσική βλάστηση. (Μέρος της αλυκής Λεμεσού βρίσκεται στα διοικητικά όρια του Ασώματου).
Βλέπε λήμμα: Αλυκή Λεμεσού
Στην εύφορη γη του Ασώματου καλλιεργούνται κυρίως εσπεριδοειδή, λίγα επιτραπέζια σταφύλια, νομευτικά φυτά, λαχανικά και λίγα φρουτόδεντρα. Τα κτήματα είναι σχετικά μεγάλα με ευθύγραμμα σχήματα, συχνά πλαισιωμένα με ανεμοθραύστες κυρίως από κυπαρίσσια και ακακίες. Σε αρκετούς κήπους εσπεριδοειδών κτίστηκαν σπίτια ή πρόχειρες οικοδομές, ακόμη και ιδιωτικά συσκευαστήρια. Ο Ασώματος είναι από τα λίγα χωριά της Κύπρου που είναι καταπράσινα ολόχρονα, κυρίως με τα ποικίλα αειθαλή δέντρα των εσπεριδοειδών. Ακόμη στο χωριό βρίσκεται φυτώριο για την παραγωγή δασικών δενδρυλλίων, καθώς και λίγα θερμοκήπια για την παραγωγή λουλουδιών. Ένα μέρος του Φασουρίου βρίσκεται στα διοικητικά όρια του Ασώματου.
Η ανόρυξη δεκάδων διατρήσεων στην περιοχή του χωριού συνέβαλε στην άρδευση σημαντικών εκτάσεων γης που καλλιεργούνται κυρίως με εσπεριδοειδή, αμπέλια επιτραπέζιων ποικιλιών και αβοκάντο.
Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.
Η βιομηχανία αφορά τη συσκευασία φρούτων, λαχανικών και χυμών, καθώς και την κατασκευή μωσαϊκών.
Ο οικισμός που αναπτύχθηκε κυρίως κατά μήκος του δρόμου είναι αραιοδομημένος, αν και κάποια σχετική συγκέντρωση βρίσκεται κοντά στην εκκλησία του χωριού. Ο οικισμός του Ασώματου δεν περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια των βρεττανικών βάσεων.
Ο πληθυσμός, αν και μικρός, παρουσιάζει μια σταθερή ανοδική πορεία, κυρίως γιατί βρίσκεται κοντά στη Λεμεσό και επειδή η καλλιέργεια και η συσκευασία των εσπεριδοειδών απαιτεί εργατικό δυναμικό. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:
Χρονολογία Κάτοικοι
1881 72
1891 97
1901 95
1911 126
1921 114
1931 112 (62 Ελληνοκύπριοι και 50 Τουρκοκύπριοι)
1946 185 (87 Ελληνοκύπριοι, 91 Τουρκοκύπριοι και 7 άλλων εθνικοτήτων)
1960 340 (147 Ελληνοκύπριοι, 177 Τουρκοκύπριοι και 16 άλλων εθνικοτήτων)
1973 287 (147 Ελληνοκύπριοι και 140 Τουρκοκύπριοι)
1976 275 (Ελληνοκύπριοι)
1982 281
1992 277
2001 335
2011 726
2021 893
Ο πληθυσμός των απογραφών του 1946, του 1960 και του 1982 περιλαμβάνει και τους κατοίκους του μικρού οικισμού του Φασουρίου, παρά το γεγονός ότι αυτό διοικητικά υπάγεται στο χωριό Ακρωτήρι.
Οι Τουρκοκύπριοι που το 1960 ανέρχονταν σε 177, εγκατέλειψαν το χωριό το 1964 και εγκαταστάθηκαν στην Επισκοπή. Η Επισκοπή με την Αυδήμου αποτελούσαν τα δυο υπόκεντρα της «προσωρινής τουρκοκυπριακής διοίκησης» της Λεμεσού.
Το χωριό εξυπηρετείται με ένα σχετικά πυκνό οδικό δίκτυο. Συνδέεται στα δυτικά με τον κύριο δρόμο Ακρωτηρίου -Κολοσσιού, ανατολικά μέσω Ζακακιού με τη Λεμεσό και βορειοανατολικά με το Τραχώνι.
Το μεγαλύτερο μέρος της διοικητικής έκτασης του χωριού εμπίπτει στο έδαφος της βρεττανικής στρατιωτικής βάσης Ακρωτηρίου - Επισκοπής.
Στη διοικητική έκταση του χωριού υπάρχουν αρχαιότητες, όπως έδειξαν πρόσφατες επισκοπήσεις. Ουσιαστικά οι αρχαιότητες αυτές συσχετίζονται με τους αρχαιολογικούς χώρους της ευρύτερης περιοχής, που περιλαμβάνει κι ολόκληρη την χερσόνησο του Ακρωτηρίου, την αρχαία Κουριάδα.
Ο Ασώματος ήταν ένα από τα χωριά της Μεγάλης Κομμανταρίας με κέντρο το γειτονικό Κολόσσι. Ο Γκάννις μνημονεύει την εκκλησία της Γαλούσσας, που βρίσκεται στα δυτικά του οικισμού, που όπως γράφει ανοικοδομήθηκε το 1780 αλλά πιθανόν αρχικά να ήταν λατινικό ξωκλήσι.
Γενικά η περιοχή του Ασώματου Λεμεσού δεν αναφέρεται σε αρχαία συγγράμματα. Ωστόσο οι Βενετοί μετέτρεψαν τη γειτονική αλυκή σε ιχθυοτροφείο. Όμως και πάλι η περιοχή παρέμεινε εγκαταλειμμένη, ενώ τα έλη «ἐδολοφονοῦσαν τόν κόσμον» όπως γράφει ο Γ.Σ. Φραγκούδης. Οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να στεριώσουν σ' αυτό το αφιλόξενο περιβάλλον και να επιδοθούν μόνιμα στη γεωργία. Όμως στα πρόσφατα χρόνια τόσο στο Φασούρι όσο και στον Ασώματο αναπτύχθηκαν πολύ προσοδοφόρες καλλιέργειες που τυγχάνουν εκμετάλλευσης πάνω στις πιο σύγχρονες βάσεις της γεωργικής επιστήμης. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην περιοχή αυτή μπορούν να συγκριθούν ευνοϊκά μ' εκείνες οποιασδήποτε προηγμένης χώρας τού κόσμου.
Τοπων: Ασώματος, λέξη που σημαίνει άυλος, χωρίς σωματική υπόσταση, κατ' ακολουθίαν πνευματικός. Έτσι η ονομασία του χωριού με το όνομα Ασώματος σχετίζεται με τη χριστιανική θρησκεία και ιδιαίτερα με τους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ (που λέγονται και Ασώματοι). Οι δυο αρχάγγελοι πράγματι τιμώνται στα χωριά Ασώματος Κερύνειας και Ασώματος Λεμεσού όπου έχουν και εκκλησίες.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια