Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πλατανίστεια- Platanisteia.  Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 40 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Λεμεσού. Γειτονεύει με μερικά άλλα χωριά, όπως είναι η Αλέκτορα, ο Άγιος Θωμάς και η Αυδήμου.

Τα Πλατανίσκια είναι κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 380 μέτρων. Το ανάγλυφο στην περιοχή τους παρουσιάζει τα γνωστά χαρακτηριστικά των κιμωλιούχων πετρωμάτων, δηλαδή ήπιους αποστρογγυλωμένους κιμωλιούχους λόφους, «ξερές κοιλάδες» που μόνο τους βροχερούς χειμωνιάτικους μήνες δέχονται λίγο νερό, και «περιοδικά» ρυάκια χωρίς συνεχή ροή. Υπάρχει μια εμφανής κλίση από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά. Κοντά στα βόρεια σύνορα του χωριού το υψόμετρο φθάνει τα 565 μέτρα, μειώνεται στα 380 μέτρα κοντά στον οικισμό και στα 60 μέτρα κοντά στα νότιά του σύνορα.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κιμωλιών, μαργών και ψαμμιτών) πάνω στις οποίες αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη.

Τα Πλατανίσκια δέχονται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 510 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή τους καλλιεργούνται τα αμπέλια επιτραπέζιων ποικιλιών, οι ελιές, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά και οι χαρουπιές που είτε απαντώνται σε συμπαγείς εκτάσεις, είτε συγκαλλιεργούνται με τα σιτηρά.

Η κτηνοτροφία αποτελούσε βασική απασχόληση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων του χωριού, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, αλλά και των Ελληνοκυπρίων προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στο χωριό αργότερα.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, τα Πλατανίσκια συνδέονται στα βορειοανατολικά με το χωριό Άγιος Θωμάς (περί τα 2 χμ.) και στα δυτικά με το χωριό Αλέκτορα (περί τα 4,5 χμ.). Συνδέονται επίσης στα νοτιοανατολικά (περί τα 5 χμ.) με τον εγκαταλειμμένο σήμερα τουρκοκυπριακό συνοικισμό Καλογενάτα, που περιλαμβάνεται στα διοικητικά τους όρια.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι των Πλατανισκιών εξαναγκάστηκαν από την ηγεσία τους να εγκαταλείψουν το χωριό τους και να μεταφερθούν μαζί με όλους τους άλλους Τουρκοκυπρίους των ελεύθερων περιοχών για εγκατάσταση στις κατεχόμενες περιοχές. Η μεταφορά τους έγινε το 1975. Με την επιδιόρθωση των τουρκοκυπριακών σπιτιών του χωριού εγκαταστάθηκαν στα Πλατανίσκια Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο, με την ίδια ονομασία, κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Βρίσκεται δε σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Platanastasia. Κατά τον ντε Μας Λατρί το χωριό αυτό ήταν το φέουδο Platanisto που, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, ανήκε διαδοχικά στους Ναΐτες ιππότες και στους Ιωαννίτες ιππότες (κομμανταρία του Φοίνικος, με έδρα το χωριό Φοίνικας της επαρχίας Πάφου). Η ελληνικής προέλευσης ονομασία του χωριού πάντως υποδηλώνει ότι τούτο υφίστατο από τα Βυζαντινά χρόνια. Η ονομασία του χωριού είναι φυτώνυμη, από το δέντρο πλάτανος. Σύμφωνα προς μια άποψη, η ονομασία σημαίνει τοποθεσία όπου υπάρχουν πολλοί πλάτανοι. Πιθανόν όμως να σημαίνει και πλατάνου σκιά.

Η περιοχή του χωριού εκατοικείτο και κατά τα αρχαιότατα χρόνια. Τούτο αποδεικνύεται από την ανεύρεση, στο ίδιο το χωριό και στην περιοχή του, αρχαίων αντικειμένων των Προϊστορικών χρόνων.

Οι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν στο χωριό μετά την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου (1570-71) και σταδιακά εκτόπισαν τους Έλληνες κατοίκους του, μέχρι την πλήρη τουρκοποίησή του. Οι Τούρκοι ονόμαζαν το χωριό Camlica.

Κατά τον 19ο αιώνα, το χωριό αναφέρεται ως ευρισκόμενο επί του δρόμου Λεμεσού-Πάφου (πριν από την κατασκευή του δρόμου κοντά στο Πισσούρι από τους  Άγγλους). Τότε αποτελούσε σταθμό για τους ταξιδιώτες, με χάνι κι εγκαταστάσεις για τα ζώα τους.

Μουσείο Χαρακτικής

Ο χαράκτης Χαμπής Τσαγκάρης από το 1989 είναι εγκατεστηµένος σε ένα παλιό τουρκοκυπριακό σπίτι στο χωριό Πλατανίστεια που το αναπαλαίωσε µετατρέποντάς το ουσιαστικά σε πολιτιστικό κέντρο µε εργαστήριο χαρακτικής. Εκεί πραγµατοποιεί κατά καιρούς ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, η σηµαντικότερη από τις οποίες είναι η λειτουργία καλοκαιρινής σχολής χαρακτικής, που ο Κοντεάτης καλλιτέχνης θεσµοθέτησε στη µνήµη του µεγάλου του δασκάλου Τάσσου. Ο Χαμπής δημιούργησε επίσης στα Πλατανίσκια το πρώτο στην Κύπρο Μουσείο Χαρακτικής, στο οποίο εκτίθενται περισσότερα από 150 χαρακτικά από το 17ο αιώνα ως σήμερα, προερχόμενα από την Κύπρο, την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Γαλλία, τη Ρωσία και άλλες χώρες. Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 2008.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Polignosi