Στοβαίος Ιωάννης
Λόγιος του 5ου-6ου αιώνα μ.Χ. Καταγόταν από την πόλη Στόβοι της Μακεδονίας. Περί το 500 μ.Χ. κατάρτισε ένα ανθολόγιο απόσπασμα των Ελλήνων συγγραφέων, σε τέσσερα βιβλία, με κείμενα από τη φιλοσοφία, τη φυσική, τη ρητορική, την ποίηση, τα ηθικά και τα πολιτικά. Κατά τον Μεσαίωνα τα τέσσερα αυτά βιβλία του παρουσιάζονταν σε δυο ομάδες, με τους τίτλους Ἐκλογαί και Ἀνθολόγιον. Το έργο του Στοβαίου διασώθηκε μέχρι σήμερα και περισώζει πολλά πολύτιμα κείμενα, που δεν είναι γνωστά από άλλες πηγές.
Ανάμεσα στα κείμενα που αποθησαύρισε ο Στοβαίος περιλαμβάνονται πολλά τα οποία παρέχουν πληροφορίες σχετικές με τον Κύπριο φιλόσοφο Ζήνωνα τον Κιτιέα. Οι πληροφορίες αυτές αναφέρονται σε φιλοσοφικές απόψεις του Ζήνωνος, σε ανέκδοτα από τη ζωή του, αποφθέγματα που του αποδίδονται και άλλα, όπως: Απόψεις του Ζήνωνος για τον Θεό, τον κόσμο και τα στοιχεία που τον συνθέτουν, την πρώτη ύλη των όντων και την αφθαρσία της, τον χρόνο και την ειμαρμένη, τη σχέση του αιτίου και του «συμβεβηκότος» (αποτελέσματος), τη φύση του ουρανού και των ουρανίων σωμάτων, τα μέρη της ψυχής που τα υπολόγιζε σε οκτώ, την κίνηση του πυρός, την προέλευση των χρωμάτων. Άλλες απόψεις του Ζήνωνος που διέσωσε ο Στοβαίος είναι: τα πλατωνικά όντως όντα, δηλαδή τις ιδέες, ο Ζήνων τα ονόμαζε «εννοήματα» ή «φαντάσματα», ενώ τις εικόνες που σχηματίζονται στο νου μας από τις εμπειρίες τις ονόμαζε «προσηγορίες». Τα πράγματα, έλεγε, είναι τριών ειδών: αγαθά, κακά και αδιάφορα. Από τα αδιάφορα άλλα έχουν περισσότερη αξία και πλησιάζουν προς το αγαθόν και άλλα περισσότερη απαξία και πλησιάζουν στο κακό. Ευτυχία είναι η καλή ροή της ζωής. Πάθος είναι ορμή υπερβολική.
Παραδίδει επίσης ο Στοβαίος την περίφημη ρήση του Ζήνωνος: «ὁμολογουμένως τῇ φύσει ζῆν» και αναφέρει αποφθέγματα του Κυπρίου φιλοσόφου, όπως: η μεγαλύτερη φτώχεια μας είναι ο χρόνος, γιατί η ζωή είναι σύντομη ενώ η τέχνη μακροχρόνια («βραχύς γάρ ὁ βίος ἡ δέ τέχνη μακρή») ۠ πρέπει να στολίζουμε τις πόλεις όχι με αφιερώματα αλλά με τις αρετές των κατοίκων τους ۠ κ.α.
Ανάμεσα στα ανέκδοτα του Ζήνωνος που διασώζει ο Στοβαίος είναι και το ακόλουθο: Ο Ζήνων, σε γεροντική ηλικία, καθώς έμπαινε στο σπίτι του, σκόνταψε και έπεσε. Τότε είπε: «ἔρχομαι, γιατί μέ φωνάζεις;», και μπαίνοντας μέσα αυτοκτόνησε. Εκτός από τα πολυάριθμα αποσπάσματα που αναφέρονται στον Ζήνωνα, ο Στοβαίος παραδίδει και την πληροφορία ότι ο Αριστοτέλης έγραψε προτρεπτικό λόγο «Πρός Θεμίσωνα», ο οποίος ήταν, πιθανώς, βασιλιάς της Κερύνειας, για να τον παρακινήσει στη φιλοσοφία.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια