Σωζόμενος άγιος
Όνομα δύο, πιθανώς, τοπικών αγίων της Κύπρου, εκ των οποίων ο ένας αναφέρεται κι ως επίσκοπος Καρπασίας, ενώ ο δεύτερος ήταν ένας των 300 «Αλαμάνων» αγίων.
Σωζόμενος άγιος και επίσκοπος: Οι υπάρχουσες περί αυτού πληροφορίες είναι εκείνες που δίνει ο Καρπασίτης μοναχός και βιογράφος του Ακάκιος*. Νέος ακόμη ο άγιος Σωζόμενος ακολούθησε την ασκητική ζωή. Ασκήτευσε σε σπήλαιο, στην τοποθεσία «Κομψά», κοντά στο χωριό Ταύρου, στην Καρπασία. Έζησε σκληρό ασκητικό και ενάρετο βίο, κι απέκτησε φήμη. Αναφέρεται ότι έκανε θαύματα και θεράπευε ασθενείς, ιδίως δαίμονας ἐκδιώκων καί λεπρούς καθαρίζων, όπως αναφέρεται και στο απολυτίκιον του.
Είναι άγνωστο πότε ακριβώς έζησε. Ο μοναχός Ακάκιος γράφει, πάντως, ότι ο άγιος Σωζόμενος είχε ζήσει ἐπί τῆς Χριστιανοσύνης, δηλαδή πριν και από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, άρα κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Αναφέρεται, επίσης, ότι είχε διατελέσει και επίσκοπος στην Καρπασία, σε ακαθόριστο χρόνο (αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ', Κύπρος, ἡ Ἁγία Νῆσος, 1968, σ. 40).
Ο Καρπασίτης άγιος Σωζόμενος συγχέεται από πολλούς με τον «Αλαμάνο» άγιο Σωζόμενο, που ασκήτευσε κοντά στο χωριό Ποταμιά της επαρχίας Λευκωσίας. Αν όμως θεωρήσουμε ως ορθά τα όσα γράφει κατά τον 18ο αιώνα ο μοναχός Ακάκιος, ο άγιος Σωζόμενος της Καρπασίας είναι άλλος από τον άγιο ασκητή της Ποταμιάς. Γράφει με βεβαιότητα ο μοναχός Ακάκιος:
...ὁ ὁποῖος ἅγιος Σωζόμενος εἶναι καί αὐτός ἀπό τήν ἐπαρχίαν τοῦ Καλπασίου σιμά εἰς τά χωρία Ταύρους καί Γαλάτειας, ἐπάνω εἰς ἕνα ὅρος, ὅπου τό κράζουν κομψά. Ἐκεῖ εἶναι καί ἡ ἁγία του ἐκκλησία καί μέσα ἔχει τό σπήλαιον καί ἐκεῖ εἶναι ὁ τάφος του καί στέκουν καί μερικά λείψανα καί κάμνουν πολλά θαυμάσια, διότις εὐωδιάζουν περισσά...
Ότι υπήρξαν δυο άγιοι με το αυτό όνομα, φανερώνεται ίσως κι από το γεγονός ότι η Εκκλησία τιμά τη μνήμη τους την 20ή και την 21η Νοεμβρίου.
Σωζόμενος άγιος «Αλαμάνος»: Θεωρείται ως ένας των 300 «Αλαμάνων» αγίων, που σε ακαθόριστο χρόνο ήλθαν στην Κύπρο από την Παλαιστίνη και ασκήτευσαν σε διάφορα μέρη του νησιού. Ο άγιος Σωζόμενος αναφέρεται δυο φορές από τον μεσαιωνικό χρονογράφο Λεόντιο Μαχαιρά ως άγιος που ασκήτευσε κοντά στο χωριό Ποταμιά, της επαρχίας Λευκωσίας:
... εἰς τήν Ποταμίαν ὁ ἅγιος Σωζόμενος... (Χρονικόν, παρ. 32).
Και πιο κάτω:
... καί ἔβαλεν λείψανα... τοῦ ἁγίου Σωζομένου Ποταμίας... (Χρονικόν, παρ. 77).
Κοντά στο χωριό Ποταμιά, δίπλα στο σπήλαιο στο οποίο ο άγιος ασκήτευσε, ιδρύθηκε χωριό το οποίο ακριβώς ονομάζεται Άγιος Σωζόμενος. Για το σπήλαιο του αγίου βλέπε πιο κάτω, χωριστό λήμμα Σωζομένου αγίου ασκητήριο.
Ο Ν. Κληρίδης, που δημοσίευσε το κείμενο της ακολουθίας του αγίου Σωζομένου, θεωρεί ότι ένας ήταν ο άγιος, ο ασκητής της Ποταμιάς, περί δε του αγίου Σωζομένου της Καρπασίας υποθέτει πως: είτε πρόκειται περί συγχύσεως προς τον άγιο Σώζοντα*, είτε πρόκειται για προσπάθεια των Καρπασιτών να οικειοποιηθούν τον άγιο, θεωρώντας ότι ήταν Καρπασίτης (βλέπε «Ὁ Ἅγιος Σωζόμενος, προλεγόμενα καί κείμενον τῆς ακολουθίας», Κυπριακαί Σπουδαί, τόμος Β', 1938, σσ. 105-120).
Αξιόλογη εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Σωζόμενο υπάρχει και στο χωριό Γαλάτα. Βλέπε γι’ αυτήν χωριστό λήμμα πιο κάτω.