Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λέγεται και τσαγκάρης ή πέμπετσος ή τέτσης ή δουλαππάρης (ο) ή και κωστούιν (το). Επιστημονική ονομασία: Parus  major  aphrodite  Madarasz. Οικογένεια: Paridae.

Πρόκειται για υποείδος του πουλιού που απαντάται στην Ευρώπη (Parus major major Linnaeus), η διαφορά όμως των δύο είναι ελάχιστη. Είναι αξιοπρόσεκτο πουλί, το μεγαλύτερο της οικογένειάς του. Αναγνωρίζεται εύκολα από την μπλε κεφαλή και λαιμό, τα άσπρα μάγουλα, την πρασινωπή ράχη του που καταλήγει σε κίτρινο στο σβέρκο. Οι φτερούγες του έχουν άσπρες γραμμές, είναι δε γκριζοπράσινες όπως και η ουρά. Το κάτω μέρος του κορμού είναι κίτρινο, με μαύρη γραμμή στο κέντρο. Το θηλυκό έχει ακριβώς τα ίδια χρώματα, αλλά όχι τόσο έντονα όσο το αρσενικό. Το μέγεθός του φθάνει τα 15 εκατοστόμετρα.

Βρίσκεται μόνιμα στην Κύπρο, όμως σε πολύ μικρούς αριθμούς, από τα παράλια μέχρι τις βουνοκορφές. Οι αριθμοί του υποείδους δεν αυξάνονται, αν και γεννά από 6 έως 11 αυγά. Φωλιάζει σε τρύπες δέντρων, συνήθως ελιών και χαρουπιών, όπως και βράχων ή σπιτιών. Είναι πολύ χρήσιμο πουλί γιατί τρέφεται αποκλειστικά με βλαβερά έντομα, ιδίως κάμπιες.  Έχει υπολογιστεί στην Ευρώπη ότι ένα ζεύγος τέτοιων πουλιών, για να μεγαλώσει τα μικρά του, σε τρεις εβδομάδες, καταναλώνει περί τις 8.000 έντομα.

Γνωστό στους αρχαίους Έλληνες, είναι ο αιγίθαλος που περιγράφεται από τον Αριστοτέλη: Αἰγίθαλος ὄρνις σκωληκοφάγος۠ τίκτει ὠά πλεῖστα۠ εὐβίωτος καί πολύτεκνος, τόν δέ πόδα ὠχρός...

Όπως όλα τα μικρά πουλιά, έτσι και το τσαγκαρούιν είναι προστατευόμενο.