Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Άγιος Ανδρόνικος Τρικώμου- Agios Andronikos Trikomou. Χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, κατεχόμενο από το 1974. Είναι κτισμένο στις νότιες υπώρειες του Πενταδάκτυλου, 180 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Απέχει περίπου 28 χμ. από την Αμμόχωστο και περίπου 7 χμ. από το Τρίκωμο. Συχνά αναφέρεται και ως Άγιος Ανδρόνικος Τρικώμου. Ήταν ένα από τα ελληνικά εκείνα χωριά τα οποία σταδιακά έγιναν αμιγώς τουρκοκυπριακά κατά τη μακρά περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Βλέπε λήμμα: Οθωμανοκρατία

Η περιοχή του χαρακτηρίζεται από μια κλίση από τα βόρεια προς τα νότια. Το υψόμετρο από τα 500 μέτρα στην κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου, που συμπίπτει με τα βόρεια σύνορα του χωριού, μειώνεται στα 180 μέτρα στον οικισμό και στα 80 μέτρα στα νότιά του σύνορα. Το τοπίο δεν είναι μόνο επικλινές αλλά και διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου και συνεχίζουν νοτιότερα ακολουθώντας Β - Ν διεύθυνση.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λαπήθου (σειρά πελαγικών κρητίδων, μαργών και ασβεστόλιθων με παρεμβολές πίλλοου λαβών), ο φλύσχης της Κυθρέας, ο φλύσχης του σχηματισμού Αρδάνων - Καλογραίας και οι προσχώσεις των αναβαθμίδων. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν χουμανθρακικά εδάφη (ρεντζίνες και ξερορεντζίνες) και τέρρα ρόζα.

Η μέση ετήσια βροχόπτωση που δέχεται το χωριό κυμαίνεται περί τα 470 χιλιοστόμετρα

Η μεγαλύτερη έκταση του χωριού είναι ακαλλιέργητη και καταλαμβάνεται από ποικίλη φυσική βλάστηση. Μέρος των κρατικών δασών Καντάρα και Σταλός καθώς και ολόκληρο το κρατικό δάσος Πλούσεια εμπίπτουν στα διοικητικά του όρια. Το 1973 εκτρέφονταν επίσης 24 βόδια, 18 αγελάδες και 2.840 πουλερικά. Εκτός από τη κτηνοτροφία (κάπου 1.800 αιγοπρόβατα στην απογραφή του 1973) και τις λίγες χαρουπιές, στον Άγιο Ανδρόνικο ήταν ανεπτυγμένη πριν από την τουρκική εισβολή η συγκαλλιέργεια των σιτηρών και της ελιάς.

Ο πληθυσμός αυξήθηκε κάπως σταθερά μέσα σε περιορισμένα επίπεδα. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ο Άγιος Ανδρόνικος συνδέεται οδικά στα βορειοανατολικά με το χωριό Άρδανα (περί τα 2,5 χμ.), στα νοτιοδυτικά με το χωριό Άγιος Ιάκωβος (περί τα 6 χμ.) και στα νότια με το χωριό Τρίκωμο (περί τα 7,5 χμ.).

Ο Jeffery το 1918 (G. Jeffery: «A description of the Historic Monuments of Cyprus», Nicosia 1918) γράφει πως το χωριό, πλήρως μουσουλμανικό, δεν παρουσιάζει τίποτε το ενδιαφέρον για τον επισκέπτη.

Το χωριό λέγεται και Άιν Αντρονικούδιν, για να ξεχωρίζει από το χωριό Άγιος Ανδρόνικος Γιαλούσας.

Οι Τούρκοι σε μια προσπάθεια παραποίησης της ιστορίας και των γεωγραφικών δεδομένων, μετονόμασαν το χωριό σε Τοπτσιού Κιογιού = Χωριό των Πυροβολητών. Η ονομασία εδόθη ίσως γιατί κατοικούσαν στο χωριό μερικοί τοπτσήδες (πυροβολητές) κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια