Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στον πλανήτη μας υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικά είδη κουκουβαγιών και τις συναντάμε σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική. Στην Κύπρο συναντάμε πέντε είδη από αυτά τα πανέμορφα πουλιά, ένα από αυτά είναι το ανθρωποπούλι και αποτελεί το ομορφότερο είδος από όλα, και το πιο διαδεδομένο ανά τον κόσμο. Δεν είναι μεταναστευτικό είδος, αλλά μόνιμος κάτοικος του νησιού μας.

Το ανθρωποπούλι, Barnowl – Tytoalba ανθρωποπούλι, αρκάδρωπος, Τυτώ, Τυτώ η λευκή και ανήκει στις κουκουβάγιες (γλαύκες), στα Γλαυκόμορφα (Strigiformes), στην οικογένεια Τυτονίδες (Tytonidae) και περιλαμβάνει 32 υποείδη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η οικογένεια Τυτονίδες (Tytonidae) περιλαμβάνει μόνο 16 είδη ενώ όλες οι υπόλοιπες κουκουβάγιες ανήκουν στην οικογένεια των Γλαυκιδών (Strigidae). Το χρώμα των φτερών του συνήθως είναι καφέ στην πάνω επιφάνεια του πουλιού και λευκό στην κάτω, το άνοιγμα των φτερών μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 90 εκατοστά.

Πρόκειται για παρεξηγημένα πουλιά διότι υπάρχουν διάφοροι μύθοι, φυσικά αδικαιολόγητοι οι οποίοι συνδέουν τα πουλιά αυτά με τον θάνατο. Συγκεκριμένα ένας από τους μύθους αυτούς λέει ότι εάν ακούσεις κουκουβάγια έξω από το σπίτι σου θα επέλθει θάνατος μέσα στην οικογένεια ενώ πολλά ακατοίκητα σπίτια όπου φωλιάζουν ανθρωποπούλια θεωρήθηκαν ως στοιχειωμένα διότι τη νύχτα άκουγαν τις κραυγές τους. Είναι γεγονός ότι εάν βρεθεί κάποιος τη νύχτα έξω από μια φωλιά με ανθρωποπούλια και ακούσει τους ήχους και δεν γνωρίζει τι είναι, σίγουρα θα νιώσει φόβο και ανατριχίλα, καθώς οι κραυγές των νεοσσών που καλούν τους γονείς τους να τους φέρουν φαΐ είναι άκρως ανατριχιαστικές και θυμίζουν ταινία τρόμου με φαντάσματα. Επίσης η θέα ενός ανθρωποπουλιού μπορεί να προκαλέσει τεράστιο φόβο σε κάποιον ανίδεο, καθώς το πουλί είναι σχεδόν κάτασπρο και με ανθρωπόμορφο κεφάλι και μεγάλα μάτια. Εξ ου και το κυπριακό του όνομα ανθρωποπούλι.

Φυσικά όλοι αυτοί οι μύθοι και οι προκαταλήψεις έχουν ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να φοβούνται και να σκοτώνουν τα πουλιά αυτά ή να καταστρέφουν τις φωλιές τους για να τα αναγκάσουν να φύγουν. Οι προκαταλήψεις αυτές δεν υπάρχουν μόνο στην Κύπρο αλλά και σε πολλές άλλες χώρες.

Τα ανθρωποπούλια είναι νυκτόβια αρπακτικά πουλιά και πολύ ωφέλιμα για τη γεωργία, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους αποτελείται από τρωκτικά που προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο. Η διατροφή τους συμπληρώνεται με διάφορα μικρά σπονδυλωτά και ασπόνδυλα όπως νυχτερίδες, φρύνοι, μυγαλές, μεγαλόσωμα έντομα, σαύρες μέχρι πουλιά του δικού τους βάρους. Ένα ζευγάρι ανθρωποπούλια μαζί με τους νεοσσούς του καταναλώνει χιλιάδες αρουραίους και ποντικούς σε έναν χρόνο και αυτό καθιστά τα ανθρωποπούλια ένα από τα πιο πολύτιμα άγρια ζώα για τους αγρότες και γι’ αυτό σε πολλές χώρες έχουν κατασκευαστεί παραδοσιακοί αχυρώνες και στάβλοι, με ειδικές πόρτες ή τρύπες που παρέχουν στα πουλιά πρόσβαση σε κατάλληλες θέσεις φωλιάσματος. Στην Κύπρο σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας στο πλαίσιο του σχεδίου καταπολέμησης της ποντίκας, σε μια προσπάθεια προώθησης της βιολογικής καταπολέμησης της ποντίκας, τοποθετεί τεχνητές φωλιές ανθρωποπουλιών σε περιοχές όπου υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξής τους. Μέχρι τώρα και σε διάστημα τριών χρόνων το Τμήμα Γεωργίας σε συνεργασία με το Ταμείο Θήρας και το Τμήμα Δασών έχει τοποθετήσει 60 τεχνητές φωλιές του ανθρωποπουλιού σε όλες τις επαρχίες εκ των οποίων οι δέκα έχουν εγκατασταθεί.

Τα ανθρωποπούλια και γενικά όλες οι κουκουβάγιες έχουν εκπληκτικό πέταγμα και εντελώς αθόρυβο για να μην τις αντιλαμβάνεται το θήραμά τους την ώρα της επίθεσης. Έχουν απίστευτη ακοή και όραση μέσα στο σκοτάδι και μπορούν να αντιληφθούν από πολύ μακριά ακόμα και μίαν ανεπαίσθητη κίνηση. Υπάρχει η αντίληψη ότι οι κουκουβάγιες δεν βλέπουν καλά τη μέρα, αλλά αυτό είναι λάθος, διότι βλέπουν εξίσου καλά και τη μέρα. Ο λόγος που δεν κυκλοφορούν τη μέρα είναι ότι τα περισσότερα θηράματά τους κυκλοφορούν τη νύκτα, επίσης δρουν ανενόχλητες υπό την κάλυψη και την ησυχία του σκότους.

Συνήθως καταπίνουν ολόκληρο το θήραμά τους και μετά από τη χώνεψη, αποβάλλουν από το στόμα μια μικρή μπάλα που ονομάζεται pellet και αποτελείται από το τρίχωμα και τα κόκαλα των θηραμάτων τους τα οποία δεν μπορούν να χωνέψουν.

Φωλιάζει σε τρύπες γκρεμνών, σπήλαια, παλιά πηγάδια, χαλάσματα, αχυρώνες, στάβλους, παλιούς νερόμυλους και καμπαναριά εκκλησιών και το συναντάμε κυρίως σε πεδινές ανοικτές περιοχές με καλλιέργειες που συχνάζουν τρωκτικά.

Το ανθρωποπούλι προστατεύεται αυστηρά από τον νόμο

Η περίοδος αναπαραγωγής ξεκινάει συνήθως στα τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Δεν χρησιμοποιεί καθόλου υλικά για τη φωλιά του και γεννά από τέσσερα μέχρι επτά κατάλευκα αβγά τα οποία επωάζει μόνο το θηλυκό για περίπου έναν μήνα, ενώ το αρσενικό εφοδιάζει με τροφή κατά την περίοδο που το θηλυκό επωάζει. Η εναπόθεση των αβγών γίνεται κάθε δύο ημέρες, κάποιες φορές περισσότερο. Η επώαση αρχίζει από το πρώτο αβγό και για τον λόγο αυτό οι νεοσσοί είναι ανισομεγέθεις, λόγω διαφοράς στην εκκόλαψη, είναι φωλεόφιλοι και ανοίγουν τα μάτια τους περίπου την όγδοη ημέρα. Σιτίζονται και από τους δύο γονείς, αποκτούν απευθείας το φτέρωμα των ενηλίκων μεταξύ τρίτης και έβδομης εβδομάδας, έχουν την ικανότητα πετάγματος στις 60 ημέρες, ενώ ανεξαρτητοποιούνται στις δέκα εβδομάδες, περίπου.

Το ανθρωποπούλι (στην Κύπρο ονομάζεται και παπλωματάς) αλλά και όλα τα είδη κουκουβαγιών που υπάρχουν στην Κύπρο προστατεύονται αυστηρά από τον νόμο αν και πολύ συχνά ασυνείδητοι κυνηγοί τις σκοτώνουν. Φυσικοί εχθροί αυτών των πουλιών είναι η αλεπού και τα μεγάλα αρπακτικά πτηνά όπως γεράκια και αετοί αλλά ο μεγαλύτερος εχθρός του πουλιού αυτού στην Κύπρο είναι όπως πάντα ο άνθρωπος.