Στις 17 Μαρτίου 1959 επέστρεψε στην Αθήνα όπου τον υποδέχτηκαν ο δήμαρχος Αθηναίων Π. Κατσώτας, ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών,
που τον έστεψε με χρυσό στεφάνι. 


Ανακόλουθος

 Σύσσωμη η Ελληνική Βουλή τον κήρυξε άξιον της πατρίδας. Ήταν ο ήρωας του έθνους. Ουσιαστικά με τη δράση του στην Κύπρο διέγραφε την αμφισβητούμενη δράση του στην Κατοχή και στον Εμφύλιο. H ΕΟΚΑ διέγραφε τη X. Δυστυχώς ο Γεώργιος Γρίβας δεν έμεινε συνεπής σε καμιά από τις αυτοδεσμεύσεις του. Ενωρίς αναμείχθηκε στην ελλαδική πολιτική, δημιούργησε πυρήνες υποστηρικτών στην Κύπρο και πολύ σύντομα ήρθε σε διάσταση με τον πολιτικό αρχηγό του αγώνα και πρώτο αιρετό πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

 

 H μέγιστη ανακολουθία του υπήρξε η ίδρυση και η εγκληματική δράση της ΕΟΚΑ B'.
Στην περίοδο που ακολούθησε ο Γρίβας και οι οπαδοί του απαιτούσαν από τον Μακάριο να προσανατολιστεί και να εργαστεί με στόχο την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την επίτευξη της ενσωμάτωσης στην Ελλάδα. Οι συνεργάτες και οι οπαδοί του Μακάριου ήσαν γι' αυτούς ανθενωτικοί, επίορκοι, μακαριακοί, ζυριχικοί και προδότες. Οι ίδιοι υποστήριζαν ότι συνέχιζαν τον αγώνα για την ένωση. Ο Μακάριος πρόβαλε ως πολιτική επιλογή "το εφικτόν αντί του ευκταίου".

 

1964
Ο Γρίβας έφτασε στην Κύπρο για δεύτερη φορά με τη συγκατάθεση της κυβέρνησης του Γεώργιου Παπανδρέου τον Ιούνιο του 1964 μετά τις πρώτες δικοινοτικές  ταραχές και ανέλαβε αρχηγός της Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοίκησης Κύπρου. Ως αρχηγός της ΑΣΔΑΚ ήταν τώρα υφιστάμενος του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, παλιού συνεργάτη του, που ήταν τώρα ένας από τους στυλοβάτες του μακαριακού καθεστώτος. Ακολούθησαν ο δεύτερος κύκλος των δικοινοτικών ταραχών και ο
βομβαρδισμός της Κύπρου από την τουρκική αεροπορία τον Αύγουστο του 1964, η
παρέμβαση του Γρίβα με εντολή Γαρουφαλιά για επιστροφή και μη εγκατάσταση των
ρωσικών πυραύλων, η υπόθεση Ασπίδα, το πρόβλημα των τσεχοσλοβακικών όπλων, το
Συμβούλιο του Στέμματος τον Μάιο του 1965, η αποστασία στην Ελλάδα, το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, οι συνομιλίες στον Έβρο ανάμεσα στον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και τον Γ. Παπαδόπουλο, η κρίση της Κοφίνου και η αποχώρηση τον Δεκέμβριο του 1967 της ελληνικής μεραρχίας και του στρατηγού Γρίβα, όπως ήταν η απαίτηση της Τουρκίας, που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ και την ελληνική κυβέρνηση. H χούντα ένιωθε ως απειλή τη συγκροτημένη μεραρχία στην Κύπρο, που στελεχωνόταν από δημοκρατικούς αξιωματικούς.


H επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα τη συγκρότηση χουντικών πυρήνων στην Κύπρο και την εμφάνιση στους τοίχους συνθημάτων όπως "Παττακέ στην Κύπρο", "Ζήτω η 21η Απριλίου". "Ζήτω η Επανάστασις" και "Παπαδόπουλος - Παττακός".

 


Παράνομη δράση

 Στις 31 Αυγούστου 1971 ο Γεώργιος Γρίβας αναχώρησε μυστικά από την Αθήνα για την Κύπρο ώστε να τεθεί επικεφαλής της αντιμακαριακής παράταξης. Ύστερα από διαβουλεύσεις με τους συνεργάτες του επέλεξε τη μυστική παράνομη δράση.  Ονόμασε τη νέα οργάνωση του ΕΟΚΑ B' πιστεύοντας ότι η αίγλη της πρώτης θα βοηθούσε τη δράση της δεύτερης. Στις τάξεις της δεν προσήλθαν οι τομεάρχες και τα παλιά μέλη της οργάνωσης. Σ' αυτήν συσπειρώθηκαν κάποιοι δυσαρεστημένοι αγωνιστές, άτομα που από το 1959 είχαν ταχθεί κατά των Συμφωνιών της Ζυρίχης
και αρκετοί νεαροί που προσδοκούσαν οφέλη από την ανατροπή του ζυριχικού καθεστώτος.

 
Συνισταμένη για τη σύγκλιση και συμπόρευσή τους αποτελούσε το πάθος του εναντίον του Μακαρίου. Την ΕΟΚΑ B' και τον Γρίβα πλαισίωνε ομάδα απότακτων Ελλαδιτών αξιωματικών και κάποιοι Κύπριοι αξιωματικοί που "λιποτάκτησαν" από τον ελληνικό στρατό. Κανείς από αυτούς δεν
τιμωρήθηκε μετά το 1974. Αντίθετα, με στήριξη του Ευάγγελου Αβέρωφ, επανήλθαν στον στρατό και συνέχισαν τη σταδιοδρομία τους φτάνοντας στις ανώτατες βαθμίδες. Μερικοί μάλιστα προσπάθησαν να εμφανίσουν τη συμμετοχή τους στην ΕΟΚΑ B' ως αντιχουντική δράση. Ως σκοπό της ΕΟΚΑ B' πρόβαλε την επίτευξη της ένωσης. Ο Μακάριος χαρακτήρισε την επανεμφάνιση του Γρίβα ως "ηρωική μωρία", υποστήριξε ότι τα μέλη της θα απέβαιναν τελικά "νεκροθάπτες της ένωσης" και ότι θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των Τούρκων για διχοτόμηση.

 
Ο λαός αυτή τη φορά καταδίκασε τη νέα ΕΟΚΑ. Με μεγαλειώδη συλλαλητήρια εξέφρασε την υποστήριξή του προς τον πρόεδρο Μακάριο. H δράση της συνδυάστηκε με το εκκλησιαστικό πραξικόπημα των τριών Κυπρίων μητροπολιτών που προχώρησαν σε καθαίρεση του Μακαρίου. Την στήριξαν οι Ελλαδίτες αξιωματικοί της Εθνικής Φρουράς και ο χουντικός πρεσβευτής της Ελλάδας Κωνσταντίνος Παναγιωτάκος. H χρηματοδότηση γινόταν μέσω της ελληνικής πρεσβείας και του τοπικού κλιμακίου της ΚΥΠ. H δράση της ΕΟΚΑ B' υπήρξε από την αρχή εγκληματική. Πρώτα προχώρησε σε κλοπή οπλισμού από την Εθνοφρουρά και την Αστυνομία με τη βοήθεια μυημένων
αξιωματικών. Ακολούθησαν καταλήψεις και ανατινάξεις αστυνομικών σταθμών και προσπάθεια τρομοκράτησης των αντιπάλων με τα εμφανίσεις ένοπλων μασκοφόρων, που ξυλοκοπούσαν τους οπαδούς του Μακαρίου και ανατίνασσαν οικήματα φιλοκυβερνητικών σωματείων. Εκτός από την ΕΟΚΑ B' ο στρατηγός Γρίβας ίδρυσε μια μετωπική πολιτική οργάνωση, την Επιτροπή Συντονισμού Ενωτικού Αγώνα. Εκτός από την ΕΣΕΑ υπέρ του κρυπτόμενου στρατηγού δρούσε η Ομοσπονδία Εφέδρων Αξιωματικών.

 
Ανταρτικοί πυρήνες

Έξαρση της ίδρυσης της ΕΟΚΑ B' σημειώθηκε το 1973. H οργάνωση διέθετε ανταρτικούς πυρήνες στα βουνά και ομάδες κρούσης στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Άνδρες της ΕΟΚΑ B' διαδοχικά κατέλαβαν, άρπαξαν τον οπλισμό και ανατίναξαν τους αστυνομικούς σταθμούς στο Πισσούρι, στη Λεμεσό, στο Παραλίμνι, στην Αμμόχωστο, στο Πραστιό, στα Λεύκαρα, στην Κοκκινοτριμιθιά, την Αγκαστίνα, στην Καλαβασό, στη Βατυλή και αλλού. Πολλοί από τους σταθμούς ήταν σταθμοί
επιστράτευσης και κατά την εισβολή οι έφεδροι παρουσιάζονταν μπροστά σε ερείπια.

 
Στις 5 Απριλίου 1973, εοκαβητατζήδες δολοφόνησαν στα Λεύκαρα τον Γεώργιο Φωτίου, ενώ με προκήρυξή του ο Γεώργιος Γρίβας προειδοποιούσε για τη συνέχεια. Ακολούθησε η απαγωγή του υπουργού Δικαιοσύνης Χρήστου Βάκη, οι απόπειρες δολοφονίας του Μακαρίου, η απαγωγή και δολοφονία του Αντώνη Ανδρονίκου καθώς και η εν ψυχρώ εκτέλεση του Ευριβιάδη Χαραλάμπους. Ο πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης στις 25 Ιανουαρίου 1974 κάλεσε τον αρχηγό της ΕΟΚΑ B' να διαλύσει τις ομάδες του και να αποκηρύξει τις δολοφονίες, αλλιώτικα στην επόμενη συνεδρία της Βουλής θα την καλούσε "να καταδικάσει τον στρατηγό  Γρίβα ως κοινό δολοφόνο". Δεν πρόλαβε. Δύο μέρες αργότερα ο Γρίβας πέθανε μέσα στο κρησφύγετό του στη Λεμεσό. Ο νέος "Διοικητής της ΕΟΚΑ B'", όπως υπέγραφε, ο Ελλαδίτης Γεώργιος Καρούσος διέταξε αναστολή της δράσης της. Οι σκληροπυρηνικοί της οργάνωσης που βρίσκονταν σε άμεση επαφή με τον Δημήτριο Ιωαννίδη στην Αθήνα τον απομόνωσαν, τον περιόρισαν και τον εκδίωξαν από το νησί. Ακολούθησε νέος εγκληματικός κύκλος που ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή της ΕΟΚΑ B' στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974.

 
Βία στη βία

 O Μακάριος, που μέχρι τον θάνατο του Γρίβα αντιμετώπιζε την κατάσταση με ήπια μέσα, κήρυξε την οργάνωση παράνομη. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που συμμετείχαν ή υποστήριζαν την παρανομία απολύθηκαν. Το Εφεδρικό Σώμα της Αστυνομίας, ένα παραστρατιωτικό ένοπλο σώμα που σχηματίστηκε για την καταστολή της δράσης της ΕΟΚΑ B', ανέλαβε να διαλύσει με κάθε τρόπο την οργάνωση. Στη βία αντιτάχθηκε βία. Τον Καρούσο διαδέχθηκε τριανδρία από τον Λ. Παπαδόπουλο - δημοσιογράφο και τους Κύπριους αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού Κίκη Κωνσταντίνου και
Κροίσο Χριστοδουλίδη. Το Εφεδρικό Σώμα αποδείχθηκε σκληρό στις κατασταλτικές του ενέργειες. Στις μεθόδους του συμπεριλαμβανόταν ο ξυλοδαρμός και η κακοποίηση γενικά των συλλαμβανόμενων μελών της ΕΟΚΑ B' για να ομολογήσουν τους συντρόφους και κρησφύγετά τους. Μεγάλος αριθμός μελών της οργάνωσης κλείστηκε στις φυλακές. Ο ιστός της στην αρχή του καλοκαιριού του 1974 είχε αρχίσει να ξηλώνεται. Οι φατρίες της άρχισαν να αλληλοϋπονομεύονται. Είχεν χάσει "Αρχηγόν Διγενή" που αποτελούσε τον συνεκτικό κρίκο. Ο
Γεώργιος Γρίβας με την πρώτη ΕΟΚΑ είχε κατορθώσει να διαγράψει το παρελθόν του
στη διάρκεια της Κατοχής. Με την ΕΟΚΑ B' επανήλθε στην Οργάνωση X.

 


Πηγή:

  • Γιώργος Γεωργής: Καθηγητής της Νεώτερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.