Φωκά Ελένη
"Η δασκάλα του έθνους"
Δασκάλα για 23 χρόνια στα εγκλωβισμένα παιδιά της Αγίας Τριάδας για αυτό και χαρακτηρίστηκε ως «δασκάλα του έθνους».
Γεννήθηκε την Αγία Τριάδα Γιαλούσας της Καρπασίας το 1950. Είναι η μεγαλύτερη από τα εννέα παιδιά της Λουκίας και του Λύσανδρου Φωκά. Πτυχιούχος οικιακής οικονομίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών, από το 1973 είχε διοριστεί ως εκπαιδευτικός. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου το1974, την βρήκε στο σπίτι της στην Αγία Τριάδα. Παρέμεινε εγκλωβισμένη στην πόλη της όπου δίδαξε στα λιγοστά εγκλωβισμένα παιδιά για 23 χρόνια.
Βλέπε λήμμα: Εγκλωβισμένοι
Η ίδια περιγράφει γιατί αποφάσισε να μείνει στο χωριό της μετά την τουρκική εισβολή: «Τους δασκάλους και άλλους επιφανείς, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους χωριανούς και να γίνουν ηγέτες, τους έδιωξαν. Έφυγαν όλοι. Εμένα μου απαγόρευσαν να φύγω. Δεν ξέρω γιατί. Μετά, ήρθαν κάποιοι γονείς και με παρακάλεσαν: «Δεν θέλουμε να μάθουν γράμματα τα παιδιά, αλλά να τα αφήνουμε στα χέρια σας για ασφάλεια.....Ζήσαμε πολύ δύσκολες συνθήκες. Καθημερινά στο σχολείο έρχονταν οι Τούρκοι και πετούσαν στην πόρτα ακαθαρσίες. Έσπαζαν τα τζάμια, έβγαζαν τα κεραμίδια της οροφής, έκλεβαν τα έπιπλα και τα βιβλία. Μας έκοβαν το ρεύμα και το νερό. Έριχναν ψόφια ζώα μέσα στην τάξη ή μέσα στο ντεπόζιτο του νερού του σχολείου. Μας άφησαν μόνο μία τάξη και τις άλλες τις είχαν μετατρέψει σε στάβλο. Διαμαρτυρόμουν στα Ηνωμένα Έθνη και γι’ αυτό θεωρήθηκα ενοχλητική από τους Τούρκους. Όσο τα καταγγέλλαμε, τόσο πιο πολλά γίνονταν. Πήγαινα πολύ νωρίς στο σχολείο, για να συμμαζεύω ο,τι μπορώ. Έφριττε η ψυχή μου… Τι έφταιγαν τα παιδιά να τα ζούν όλα αυτά; Ζητούσαν, όμως, να μάθουν για τη θρησκεία και για το έθνος τους. Ρωτούσαν γιατί να συμβαίνει αυτό το άδικο…"
Όπως εξηγεί, «Βιβλία έστελνε το Υπουργείο, αλλά τα κρατούσαν τα κατοχικά στρατεύματα. Και όταν μας έδιναν κάποια, γύρω στο Φλεβάρη, είχαν λογοκρισία. Ήταν ξεσχισμένες οι σελίδες που αναφέρονταν στην Ελλάδα, στην ιστορία, σε ήρωες. Δίδασκα μαθηματικά, γεωγραφία, ανάγνωση και γραφή....Διάβαζα τους βίους των Αγίων μας. Ιδιαίτερα ευλαβούμουν τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, που έδρασε για να προστατεύσει τον Ελληνισμό από τον εξισλαμισμό… Αυτή ήταν η ζωή μου. Όσο μπόρεσα.
Βλέπε βίντεο: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ
Το 1997 ένα πρόβλημα υγείας την ανάγκασε να μεταβεί στις ελεύθερες περιοχές και έκτοτε δεν της επετράπη να επιστρέψει στο κατεχόμενο χωριό της. Αφοσιωμένη στο «Δεν Ξεχνώ», συνέχισε τον αγώνα της στις ελεύθερες περιοχές δίπλα στις μάνες των αγνοουμένων.
Παρευρίσκεται στις αντικατοχικές εκδηλώσεις και έδινε διαλέξεις, τόσο σε σχολεία της Κύπρου όσο και στο εξωτερικό, μιλώντας για την κατοχή και το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας.
Στις 19 Ιουλίου 1998 η Ελένη Φωκά πορεύθηκε πλάι στα μέλη του “Λόμπυ για την Κύπρο” όταν οργάνωσαν πορεία στην Πλατεία Τραφάλγκαρ στο Λονδίνο.Κύριος ομιλητής στην Πλατεία ήταν ο τότε Υπουργός Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Ντίνος Μιχαηλίδης και Βρετανοί Βουλευτές.
Σήμερα ζει με τις μνήμες της σ’ ένα προάστιο της Λευκωσίας.
Βλέπε βίντεο: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ
Η ζωή της καταγράφεται στο βιβλίο που κυκλοφόρησε με τίτλο «Και πολλά επκράνθη – η Ελένη της Καρπασίας» (εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα, Αύγουστος 2024) το οποίο επιμελήθηκε η Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου. Στο βιβλίο καταγράφεται ο αγώνας των εγκλωβισμένων της Καρπασίας και ιδιαίτερα των δασκάλων Ελένης Φωκά, Γιαννούλας Βασιλείου και Δέσπως Κολατσή Μουζούρη.
Πηγές
Φώτο Γκάλερι
