Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η λέξη "Κέρφιου" προέρχεται από την αγγλική λέξη curfew  που σημαίνει απαγόρευση κυκλοφορίας, συνήθως επιβαλλόμενη από τις αρχές για συγκεκριμένες ώρες της ημέρας ή για συγκεκριμένες περιοχές.

Το κέρφιου επιβλήθηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο τον 20^ο αιώνα και συγκεκριμένα την περίοδο της Αγγλοκρατίας, ενώ στο εξωτερικό είχε επιβληθεί πολλές φορές προηγουμένως κατά τη διάρκεια των Παγκοσμίων Πολέμων. Η επιβολή κέρφιου κορυφώθηκε στην Κύπρο κατά τον αγώνα της ΕΟΚΑ όταν οι Άγγλοι επέβαλλαν εξαναγκαστικό κατ’ οίκον περιορισμό και όποιος παραβίαζε το διάταγμα απαγόρευσης κυκλοφορίας, συλλαμβανόταν και οδηγείτο στα ανακριτήρια. Τα κέρφιου μπορούσε να είναι πολυήμερα, μέρα και νύχτα, και να κρατήσουν ακόμα και πέρα από βδομάδα. Η διάρκεια της απαγόρευσης εξαρτιόταν από τον λόγο που αποφασιζόταν το κέρφιου, την περιοχή κ.λπ. Κέρφιου ή κατ οίκον περιορισμός επιβλήθηκε πολλές φορές και κατά τη διάρκεια της τουρκική εισβολής του 1974 και κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid.

 

Βλέπε λήμμα: Αγγλοκρατία- Τα κέρφιου του 1955-1959

 

Πέρα από την επιβολή στρατιωτικού νόμου στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα (στη Λεμεσό τον Μάιο του 1912 εξαιτίας των ελληνοτουρκικών συγκρούσεων του Κατακλυσμού και παγκυπρία στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου), η πρώτη αυστηρότατη απαγόρευση κυκλοφορίας επιβλήθηκε στις κυπριακές πόλεις μετά τα Οκτωβριανά του 1931, για τις νυκτερινές ώρες. Η σατιρική εφημερίδα το “Γέλιο” της Λεμεσού του Γιώργου Φασουλιώτη δημοσιεύει γελοιογραφία η οποία διακωμωδεί τις παρενέργειες της βραδινής απαγόρευσης κυκλοφορίας που είχε επιβληθεί στις κυπριακές πόλεις, από τον κυβερνήτη Storrs, ύστερα από την οκτωβριανή εξέγερση του 1931. Στη γελοιογραφία, ενώ πλησιάζει η ώρα του “κέρφιου” (από τις 8.00μμ…) ένας μπεκρής (ο “Νεόφυτος”) έχει να διαλέξει μεταξύ της συζύγου του (“Αφροδίτης” – όχι και τόσο χαριτοβρύτου) που τον περιμένει με το σκουπόξυλο και του φεσοφορούντος και λογχοφορούντος οργάνου της τάξεως (“ζαπτιέ”) που τον απειλεί να τον κλείσει στη Φυλακή της Λεμεσού, στο Κάστρο, αν παρέμενε στον δρόμο.

 

Βλέπε λήμμα: Οκτωβριανά και Παγκόσμιοι Πόλεμοι και Κύπρος

 

Κατά τη διάρκεια του Αγώνα της ΕΟΚΑ, τα κέρφιου επιβλήθηκαν σε διάφορα χωριά και πόλεις της Κύπρου, με σκοπό τον περιορισμό της δράσης των αγωνιστών και τον έλεγχο του πληθυσμού. Ένα από τα πρώτα κέρφιου επιβλήθηκε στο χωριό Αγρός, ενώ ακολούθησαν η Αμμόχωστος και η Λευκωσία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κέρφιου που επιβλήθηκε στο Μηλικούρι το 1957, το οποίο διήρκεσε 54 ημέρες και είχε ως στόχο τη σύλληψη του Γρίβα Διγενή.

Τα κέρφιου, ακολουθούσαν επιθετικές ενέργειες – βομβισμούς, ενέδρες κ.λπ. – κατά των αγγλικών στρατευμάτων από την ΕΟΚΑ και θεωρούνταν ένα σοβαρό μέτρο καταστολής, αφού, αναγκαστικά, έκλειναν όλες οι επιχειρήσεις, τα καταστήματα, τα σχολεία και οι εκκλησίες.  Κατά τη διάρκεια των κέρφιου οι Άγγλοι διενεργούσαν συνεχείς έρευνες σε σπίτια, καταστήματα και υποστατικά και συχνά κακοποιούσαν νέους, τους οποίους υποπτεύονταν για ανάμειξη σε παράνομες ενέργειες. Είχαν, μάλιστα, το δικαίωμα, εάν εύρισκαν οπλισμό σε κάποια οικία ή υποστατικό, να το ανατινάξουν, όπως έγινε με το ιστορικό οίκημα της Ανόρθωσης.

 

Παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Η υπεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης ήλθε στην Κύπρο στις 12 Ιανουαρίου 1958 για να διερευνήσει επί τόπου εγκλήματα της Αγγλικής Κυβέρνησης, μετά από καταγγελίες που έγιναν. Στις 15 του μήνα ο Πρόεδρος της Επιτροπής Δανός καθηγητής Μαξ Σόρενσεν, αναφέρθηκε στο έργο της υπεπιτροπής και στη συνέχεια αυτή άρχισε να παίρνει μαρτυρίες.

Η Επιτροπή πήρε μαρτυρίες από το διοικητικό Γραμματέα Ρένταγουεϊ, τον Εθναρχεύοντα Μητροπολίτη Κιτίου Ανθιμο, το δήμαρχο Λευκωσίας Θεμιστοκλή Δέρβη, τον επιτελάρχη του Κυβερνήτη Ταξίαρχο Μπαφούρ, το Γενικό Εισαγγελέα Τζέϊμς Χένρι, τους δικηγόρους Στέλιο Παυλίδη, Γεώργιο Χρυσαφίνη, Ιωάννη Κληρίδη, Αχιλλλέα Αιμιλιανίδη, Ραούφ Ντενκτάς, Οσμάν Ορέκ και Ουμίτ Σουλεϊμάν, τον Μουφτή Ντανά, τον Πρόεδρο της Εμποροβιομηχανικής Ομοσπονδίας Κύπρου Μιχαλάκη Σαββίδη, το Βικάριο των Μαρωνιτών Φοραδάρη και άλλους παράγοντες της εκπαιδευτικής και πολιτικής ζωής του τόπου.

Παράλληλα επισκέφθηκε την Αμμόχωστο και άλλες πόλεις, τα κρατητήρια της Πύλας και διάφορα χωριά που υπέφεραν σοβαρά από τους Αγγλους όπως το Μηλικούρι, όπου ο ιερέας Παπαναγιώτης Πολυδώρου περιέγραφε σ' αυτήν τις δύσκολες μέρες που πέρασε το χωριό στο κέρφιου των 54 ημερών.

 

Βλέπε λήμμα: Πύλα

 

Οι μαρτυρίες που έπαιρνε η Επιτροπή θεωρούντο απόρρητες. Αλλά οι άλλοι κάτοικοι του χωριού που περίσταντο περιέγραψαν αργότερα στις εφημερίδες αυτά που αφηγήθηκε ο Ιερέας:

" Κατά τη διάρκεια των ερευνών οι Άγγλοι έσκαψαν το δάπεδο της εκκλησίας και γκρέμισαν μέρος του τοίχου της για να βρουν όπλα και πυρομαχικά. Σε μερικές περιπτώσεις οι στρατιώτες διέταξαν το εκκλησίασμα να εγκαταλείψει την εκκλησία. Επίσης πολλές φορές κατά τη διάρκεια του κέρφιου αναγκαζόμουν να τελέσω μόνος τη θεία λειτουργία".

 

Αντιπροσωπεία εξ άλλου του χωριού ανέφερε στην Επιτροπή:

 

"Τη ζωή μας την χρωστούμε στην αλληλεγγύη των αδελφών μας Κυπρίων, οι οποίοι μας ανακούφισαν πολύ κατά τη διάρκεια του εξαντλητικού κέρφιου".

Στο Παραλίμνι ο ιεράς της κοινότητας Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου επικεφαλής επιτροπής των κατοίκων που την αποτελούσαν οι Ευστάθιος Δημητρίου, Ανδρέας Παπανδρέου, Ανδρέας Μάρκου, Τάσος Δ. Κεφάλας και Γεώργος Πογιατζής καλωσώρισε την επιτροπή και διάβασε σ' αυτήν ένα συγκλονιστικό υπόμνημα χαρακτηριστικό των ταλαιπωριών που υπέβαλλαν οι Άγγλοι τους κατοίκους των διαφόρων χωρών κατά τη διάρκεια κέρφιου και ερευνών με αποκορύφωμα τη συγκέντρωση τους συνήθως στα γήπεδα των χωριών, παρά την παγωνιά ή τη ζέστη που επικρατήσαν και την επιβολή συλλογικών προστίμων.

 

Ανέφερε ο Παπακωνσταντίνος:

 

"Στις 13.12.1956 και ώραν 3 π.μ. δυνάμεις ασφαλείας εφώναζαν με μεγάφωνα ότι επιβλήθηκε στο χωριό μας κατ' οίκον περιορισμός. Αυτοκίνητο της αστυνομίας περιήλθε τα

 

σπίτια και κάλεσε τις επιτροπείες Χωριτικής Αρχής, της Εκκλησίας και της Συνεργατικής. Μας συγκέτρωσαν στην αυλή του σχολείου και για τρεις συνεχείς ώρες μας είχαν στο ύπαιθρο (μέσα στο κρύο και τη παγωνιά) χωρίς να μας δώσουν κανένα λόγο.

 

Σεπτέμβρης 1958: Ξυλοδαρμοί Ελλήνων

 

Γύρω στις 7 το πρωί ήλθε ο έντ. διοικητής Αμμοχώστου και μας ανακοίνωσε ότι από το Σεπτέμβρη 1955 μέχρι της ημέρας εκείνης έγιναν πολλές φασαρίες στο χωριό μας, δηλαδή κλάπηκαν τα όπλα του σταθμού, έγιναν επιθέσεις εναντίον Αγγλων στρατιωτών και τραυματίστηκαν Αγγλοι στρατιώτες και μας ανακοίνωσε ότι προς τιμωρία μας η Α.Ε. ο Κυβερνήτης θα μας επέβαλλε μικρό πρόστιμο. Μέχρι τις 11 το πρωί περιμέναμε την απάντηση του Κυβερνήτη, οπότε μας επιβλήθηκε πρόστιμο 1.500 λιρών.

 

Τότε όλες οι επιτροπείες διαμαρτυρήθηκαν για το πρόστιμο αυτό, διότι δεν έκαμαν καμμιά ζημιά η οποία να δικαιολογεί το πρόστιμο. Σε απάντηση ο διοικητής μας ανέφερε ότι στο Λευκόνοικο επιβλήθηκε μεγαλύτερο πρόστιμο από μας (2.000 λιρών).

 

Μερικοί κτηνοτρόφοι που δοκίμασαν να πάρουν τα ζώα τους στα χωράφια, συνελήφθησαν από στρατιώτες, μεταφέρθηκαν μαζί με πολλούς άλλους κατοίκους στην αυλή του σχολείου σε "τελιασμένο" μέρος και κακοποιήθηκαν. Μεταξύ αυτών ήταν και ο ιερέας της κοινότητος αιδ. Παπακωνσταντίνος, ο οποίος συνελήφθη και μετεφέρθη χωρίς να είναι ενδεδυμένος, όπως έπρεπε και υπεχρεώθη να αφαιρέση τα υποδήματά του και τες κάλτσες του και να στέκεται ανυπόδητος στο βρεγμένο έδαφος. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο γέροντας Νικόλας Α. Χατζησολωμού, ο οποίος απεβίωσε μετά από δέκα ημέρες από κρυολόγημα, το οποίο επήρε όταν βρισκόταν στα συρματοπλέγματα.

 

Οι επιτροπείες όταν είδαν ότι ο κ. διοικητής και η Α.Ε. ο Κυβερνήτης ήσαν ανένδοτοι και είδαν τους ομοχώριους τους να κακοποιούνται, τους έκαμαν πρόταση να πληρώσουν το πρόστιμο η εκκλησία και η συνεργατική αμέσως, για να μη ταλαιπωρούνται οι κάτοικοι του χωριού μας. Εκείνοι δεν δέχθκαν και είπαν ότι πρέπει να πληρώσουν οι ίδιοι οι κάτοικοι για να τιμωρηθούν και μας δήλωσαν ότι αν δεν πληρωθεί το ποσό όλο από τους κατοίκους θα εξακολουθήσει το κέρφιου επ' αόριστο.

 

Τότε, προς ταχύτερη είσπραξη του ποσού, αποφασίσαμε να γίνουμε έξι ομάδες και συνεχίσθηκε η είσπραξη μέχρι της 12ης μεσονυκτίου ώρας. Μερικοί από τους κατοίκους δεν είχαν να πληρώσουν το πρόστιμο, οπότε δόθηκε δικαίωμα στον γραμματέα να ανοίξει το γραφείο της συνεργατικής και να δίδει δάνεια για την πληρωμή του προστίμου.

 

Τελικά οι εισπράξεις έφθασαν στις 1.496 λίρες και 500 μιλς και το υπόλοιπο από 3 λίρες και 500 μιλς (μια λίρα είχε 1000 μιλς) το ζητήσαμε ως χάρη αλλά η απάντηση ήταν κοροϊδευτική ότι δηλαδή δεν συμφέρει και πρέπει να εισπραχθούν 1.500 λίρες οπότε δώσαμε ακόμη ένα γύρο και τα εισπράξαμε. Το κέρφιου ήρθη στις 3 το πρωί της 14.12.1956".

 

Σε μια άλλη καταγγελία τους οι κάτοικοι του Παραλιμνίου ανέφεραν στην επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης:

 

"Στις 16 Ιανουαρίου 1956 και ώραν 4 πρωϊνή οι δυνάμεις ασφαλείας μας κάλεσαν με μεγάφωνα, όπως συγκενρωθούμε στην αυλή του σχολείου όπου υπήρχε περιφραγμένος χώρος με συγματοπλέγματα. Στις 6 το πρωί έφθασε ο βοηθός διοικητής κ. Σαββίδης και μας μίλησε με μεγάφωνο και μας είπε τα εξής: Επειδή μέχρι σήμερα δεν λήφθηκε καμμιά πληροφορία, σχετική με τον φόνο Αγγλου στρατιώτη στον κινηματογράφο, έχω εντολή να σας επιβάλω άλλου ειδους τιμωρία από την προηγουμένη κατά την οπολια πληρώσατε πρόστιμο 1.500 λιρών και θα σας επιβληθεί κέρφιου να μένετε μέσα στο χωριό χωρίς να έχετε δικαίωμα να πηγαίνετε στους κήπους σας, να ποτίζετε τα λαχανικά σας και να μη βγαίνετε έξω από τον κλοιό των δυνάμεων ασφαλείας καθ' ότι θα σας πυροβολούν χωρίς προειδοποιήσεις.

 

Τη νύκτα θα κλείεσθε στα σπίτια σας από τις 7 μ.μ. μέχρι τις 5 το πρωί, θα σας δίδετε καθημερινά φάκελος και χάρτης στον οποίο θα γράφετε τι γνωρίζετε για το φόνο του Αγγλου στρατιώτου.

 

Αυτό το είδος κέρφιου συνεχίστηκε έξι ημέρες και ακολούθως μετατράπηκε σε συνεχή κατ' οίκον περιορισμό ημέρα και νύκτα μέχρι τις 25 Ιουλίουόυ. Κατά τη διάρκεια του σοβαρού κέρφιου των τριών ημερών οι γυναίκες έβγαιναν κρυφά στην αυλή να ανάψουν τους φούρνους και να κατασκευάσουν ψωμιά. Οταν όμως οι δυνάμεις ασφαλείας αντιλαμβάνονταν τούτο έσπρωχναν τις γυναίκες να εισέλθουν στα σπίτια τους.

 

Ο χοίρος του κ. Φλουρή Χ. Φλουρή αξίας δέκα λιρών εψόφησε διότι δεν είχε τροφή και νερό. Ο χοίρος του κ. Σοφόκλη Κωνσταντή Μάντη αξίας 40 λιρών εψόφισε για την ίδιο λόγο.

 

Κατά τη διάρκεια του εννιαημέρου κέρφιου το χωριό μας υπέστη σοβαρές ζημιές στις φυτείες που υπολογίζονται σε 15.000 λίρες. Μερικοί από τους κατοίκους που έχουν ζώα έξω στα περιβόλια και διατρέχουν τον κίνδυνο να πυροβοληθούν προσπάθησαν κρυφά να σπάσουν τον κλοιόν του κέρφιου για να περιποιηθούν πρώτα τα ζώα τους και μετά τις φυτείες τους. Ενας από αυτούς που αποπειράθηκε να διασπάσει τον κλοιό ήταν ο κ. Δημήτριος Γ. Παπαντωνίου ο οποίος πυροβολήθηκε δυο φορές ανεπιτυχώς. Το κέρφιου αυτό ήρθη στις 25 Ιουλίου 1956.

 

Εξ άλλου στις 5.11.1956 επιβλήθηκε στο χωριό μας νυκτερινός κατ' οίκον περιορισμός από τις 5.30 μ.μ. μέχρι τις 5 το πρωί ώρα χωρίς να δοθούν κανένας λόγος ή εξηγήσεις. Αυτό το κέρφιου συνεχίστηκε 32 ημέρες. Στο διάστημα αυτό κάθε νύκτα οι δυνάμεις ασφαλείας δημιουργούσαν διάφορα επεισόδια και έριχναν πυροβολισμούς στον αέρα προς εκφοβισμό της κοινότητας σε μια δε περίπτωση πυροβολήθηκε η οικία του κ. Φλουρή Α. Φλουρή και οι σφαίρες επέρασαν την θύρα του υπνοδωματίου του και σφηνώθηκαν στον τοίχο. Αυτός διέτρεξε κίνδυνο να φονευθεί. Ολα τα κέρφιου που επιβλήθηκαν ήσαν διοικητικής φύσης καθ' ότι τίποτε το ενοχοποιητικό στοιχείο δεν αποδείχθηκε.

 

Τα ίδια περιέγραψε στην επιτροπή και επιτροπή των κατοίκων του χωριού Φρέναρος που αποτελείτο από τους Θεόδουλο Παπαγεωργίου, Δημήτρη Χατζηλευτέρη, Πιερή Παπαγιάννη, Στυλιανό Κωνσταντίνου, Σπύρο Καραολίδη, Βασίλη Πετεινάρη και Παπαγιάννη Καλόγηρο.

 

Οι κάτοικοι ανέφεραν ότι στις 28 Μαρτίου 1956 ότε επιβήθηκε στο χωριό κατ' οίκον περιορισμος οι άνδρες σύρθηκαν με κλωτσιές από τις δυνάμεις ασφαλείας σε περιφραγμένο χώρο από συρματοπλέγματα και εκεί οι κάτοικοι εξαγκάσθηκαν όπως κατακλιθούν σε ψυχρή, υγρή και ανώμαλη με την κοιλιά προς τα κάτω.

 

Πρόσθεσαν:

 

"Στο μεταξύ κατέφθασαν στον εν λόγω χώρο ημίγυμνοι, ανυπόδητοι, τραυματισμένοι και κλαίοντας κάτοικοι, οι οποίοι υποχρεούνταν με τους άλλους ομοχωρίους τους να κατακλυθούν στο έδαφος. Ολοι επί πλέον διατάχθηκαν όπως παραμείνουν ακίνητοι. Οι κινούμενοι για φυσικήν ανάγκην εξυβρίζονταν.

 

Την επομένη συνεχίστηκε ο κατ' οίκον περιρισμός αφού οι κάτοικοι οδηγήθηκαν στο σχολείο όπου λήφθηκαν τα δακτυλικά αποτυπώματα τους, ενώ στρατιώτες περιήρχοντο το χωριό πάνω σε άλογα, όνους και μούλες των κατοίκων. Ο κατ' οίκον περιορισμός που επιβλήθηκε στο Φρέναρος διάρκεσε 33 ημέρες".

 

 

Κέφιου κατά την πανδημίου Covid

Ένας επιβεβλημένος, εκ των πραγμάτων, περιορισμός, ο οποίος αφορoύσε σχεδόν όλους, αφού δεν υπήρχε άλλος τρόπος για την ανάσχεση της διάχυσης του Covid 19, ο οποίος απειλούσε πέρα από τις ανθρώπινες ζωές, ήταν ο κατ’ οίκον περιορισμός.

Η πανδημία κορονοϊού 2019–20 εμφανίστηκε και εξαπλώθηκε στην Κύπρο από τις 9 Μαρτίου 2020. Τα κρούσματα που σημειώθηκαν τις πρώτες ημέρες σχετίζονταν με ανθρώπους που ταξίδεψαν κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ιταλία. Το σύνολο των κρουσμάτων που είχαν επιβεβαιωθεί στη χώρα μέχρι τις 17 Μαΐου ήταν 939 και οι νεκροί ήταν 17 .

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, σε διάγγελμά του στις 23 Μαρτίου 2020 ανακοίνωσε  γενικό lockdown με απαγόρευση κυκλοφορίας, με συγκεκριμένες εξαιρέσεις.

Στις 30 Νοεμβρίου 2020, το Υπουργικό Συμβούλιο επανέφερε σε παγκύπρια βάση την απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 9 το βράδυ μέχρι τις 5 το πρωί της επόμενης μέρας και κλείσιμο χώρων εστίασης με λειτουργία μέχρι τις 7 το βράδυ.

 

Βλέπε λήμμα: Κορωνοϊός

 

Πηγές

1. www.polignosi.com
2. Για τα κέρφιου του 1955-1959
3. Κύπρος- Ηλεκτρονικό Αρχείο
4. Ένας παππούς μάς μιλά για το «κέρφιου» τον καιρό της ΕΟΚΑ
5. Τα κέρφιου του 1955-‘59