Η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Το παλαιό Δημοτικό Μέγαρο Λευκωσίας στεγαζόταν από το 1944 στο νεοκλασικό κτίριο πάνω στον προμαχώνα Νταβίλα, με την υπέροχη θέα προς την εκτός των τειχών Λευκωσία.

Βλέπε λήμμα: Προμαχώνας

Κτίστηκε το 1930 και αρχικά χρησιμοποιείτο ως οικογενειακό καμπαρέ με την επωνυμία «Λούνα Παρκ». Στη συνέχεια φιλοξένησε τα γραφεία του ΑΠΟΕΛ και έπειτα έγινε το κέντρο των δημοτικών αρχών της πρωτεύουσας. Το νέο Δημοτικό Μέγαρο στην καρδιά της εντός των τειχών Λευκωσίας, περικλείεται μεταξύ των οδών Παλιάς Ηλεκτρικής, Επτανήσου και Ισαακίου Κομνηνού και εγκαινιάστηκε την 1η Μαρτίου 2019 από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη επί Δημαρχίας του Κωνσταντίνου Γιωρκάτζη με έμφαση στο σύγχρονο ενεργειακό σχεδιασμό, που το χαρακτηρίζει η ευαίσθητη ένταξη του στο χώρο και η αρμονική συνύπαρξη του με τα αρχαιολογικά κατάλοιπα που βρέθηκαν εκεί. Το παλαιό Δημοτικό Μέγαρο μετά την λειτουργία νέου κτιρίων των δημοτικών αρχών, μετατράπηκε σε χώρο εκδηλώσεων.

Βλέπε λήμμα: Λευκωσία- Αρχαιότητες

Τα πρώτα γραφεία του Δήμου

Η Λευκωσία ανακηρύχθηκε επίσημα σε δήμο με την άφιξη των Βρετανών στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1878 και η διοικητική της έκταση μέχρι το 1882 περιλάμβανε μόνο την περιοχή εντός των τειχών. Τα πρώτα γραφεία του δήμου στεγάστηκαν στη Νέα Αγορά, στο σπίτι της Χαρίκλειας Αργυρίδη, με ενοίκιο £20/χρόνο το 1897, τα δημοτικά γραφεία μεταφέρθηκαν στο σπίτι της Ευφροσύνης Ταρσή στο Μακρύδρομο (σημερινή οδός Λήδρας), μέχρι την εποχή που κτίστηκε το δημαρχείο στην καμπιά του Ευκλείδη, στο χώρο δηλαδή που περικλείεται από την οδό Αλκιβιάδου (δυτικά), την οδό Επτανήσου (ανατολικά), την Πλατεία Δημαρχίας (βόρεια) και την οδό Διογένους (νότια). Μέχρι το 1944 οι Υπηρεσίες του δήμου Λευκωσίας στεγάζονταν στο χώρο που καλείται σήμερα «Παλαιό Δημαρχείο». Τη χρονιά εκείνη, επί δημαρχίας Θεμιστοκλή Δέρβη (που υπηρέτησε ως δήμαρχος Λευκωσίας κατά τα έτη 1929- 1946 και 1949- 1959), αποφασίστηκε η μεταφορά μεγάλου μέρους των δημοτικών Υπηρεσιών στο κτίριο πάνω από τον προμαχώνα Νταβίλα, παρά την Πλατεία Μεταξά. Στο παλαιό δημαρχείο παρέμειναν οι φορολογικές Υπηρεσίες, ενώ το1957 άρχισε να λειτουργεί εκεί η κεντρική Δημοτική Αγορά, αφού η παλαιότερη Δημοτική Αγορά, η οποία είχε κτιστεί μεταξύ 1930 και 1932 δίπλα από τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας, περιέπεσε στον τουρκικό τομέα της πόλης.

Βλέπε λήμματα: Πλατεία Ελευθερίας και Αγία Σοφία

Με βάση αρχειακές πηγές της Φραγκοκρατίας και Ενετοκρατίας, ο χώρος του σημερινού δημαρχείου Λευκωσίας αποτελούσε τμήμα της Μονής της Παναγίας της Ελεούσας, η οποία διέθετε πλούσιες πηγές και κατεδαφίστηκε το 1567 για να κατασκευαστούν τα σημερινά βενετικά τείχη της πόλης από το μεγάλο Ιταλό αρχιτέκτονα Giulio Savorgnano. Με την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς το 1570, ο προμαχώνας από Νταβίλα ονομάστηκε Kara Ismail, όπως φαίνεται και στο λεπτομερέστατο χάρτη του υπολοχαγού Horatio Herbert Kitchener κλίμακας 1:2.500.Σ τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας και τα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας, ήταν ανοικτός χώρος που χρησιμοποιόταν από τους χωρικούς της περιοχής Πιτσιλιάς για πώληση κρασιού κάθε Τρίτη.

Βλέπε λήμμα: Λευκωσία πόλη- Οχυρώσεις

«Λούνα Παρκ»

Το κτίριο του δημαρχείου Λευκωσίας κτίστηκε αρχικά το 1930, με τρία μόνο δωμάτια για χρήση, ως οικογενειακό καμπαρέ με την επωνυμία «Λούνα Παρκ», το οποίο ωστόσο είχε διάρκεια ζωής μόνο πέντε χρόνια. Στη συνέχεια, το κτίριο στέγασε τα γραφεία της ποδοσφαιρικής ομάδας της Λευκωσίας ΑΠΟΕΛ, μέχρι το 1944 όταν στεγάστηκαν εκεί τα γραφεία του Δήμου Λευκωσίας. Το 1951, αποφασίστηκε η ανακαίνιση και επέκταση του κτιρίου, με δαπάνη ύψους £51.000 –ποσό πολύ υψηλό για την τότε εποχή– και ο δήμαρχος μετέφερε στο χώρο αυτό το γραφείο του το 1952. Κατά την ανακαίνιση άλλαξε και η αρχιτεκτονική του κτιρίου από αποικιακή σε νεοκλασική. Το νεοκλασικό κτίριο στηρίζεται από καλλιμάρμαρες ιωνικές κολώνες. Πιο δυτικά από το χώρο του δημαρχείου βρίσκονται τα κτίρια του Ταχυδρομείου και της Κυπριακής Βιβλιοθήκης.

Το νέο δημοτικό Μέγαρο

Το νέο Δημοτικό Μέγαρο εγκαινιάστηκε 1η Μαρτίου 2019 από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη επί Δημαρχίας του Κωνσταντίνου Γιωρκάτζη. Έτσι, όλα τα γραφεία και η υπηρεσία του Δήμου βρίσκονται σε ένα χώρο μετά από  μια πολυετή περίοδο κατά την οποία οι υπηρεσίες βρίσκονταν διάσπαρτες σε διάφορα κτήρια στην πόλη.

Το νέο δημαρχείο περικλείεται μεταξύ των οδών Παλιάς Ηλεκτρικής, Επτανήσου και Ισαακίου Κομνηνού, στην καρδιά δηλαδή του ιστορικού κέντρου της πόλης επαναφέροντας την έδρα της δημοτικής αρχής στον χώρο αυτό μετά από 100 χρόνια περίπου απουσίας. Τα νέα κτήρια είναι ψηλής ποιότητας σύγχρονης αρχιτεκτονικής εμπνευσμένη από διεθνείς αρχές επεμβάσεων σε ιστορικά αστικά κέντρα, αλλά και από τα τοπικά χαρακτηριστικά της πόλης και της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Η ενσωμάτωση, από τα πρώτα στάδια των μελετών, αρχών ενεργειακού σχεδιασμού για σχεδόν μηδενική κατανάλωση καθιστά τα νέα κτήρια ως πρότυπα δημόσια κτήρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Ο σχεδιασμός του κτιρίου δίνει  έμφαση στο σύγχρονο ενεργειακό σχεδιασμό, που το χαρακτηρίζει η ευαίσθητη ένταξη του στο χώρο και η αρμονική συνύπαρξη του με τα αρχαιολογικά κατάλοιπα που βρέθηκαν εκεί.

Πηγές

1. Πρωτεύουσα, τεύχος 18, Μάρτιος 2011, σελ. 54- 56, Αλέξανδρος- Μιχαήλ Χατζηλύρας

2. Δήμος Λευκωσίας

3. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

4. www. polignosi.com