Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μοναστήρι που βρίσκεται σ’ απόσταση δυο περίπου χιλιομέτρων από το μικρό ακρωτήρι Στάζουσα (επαρχία Κερύνειας), στα νοτιοδυτικά του δρόμου που οδηγεί από τον Άγιο Αμβρόσιο προς την Καλογραία. Δεν είναι γνωστό πότε κτίσθηκε. Η εκκλησία κτίσθηκε ίσως τον 15ο αιώνα ενώ τα μοναστηριακά κτίρια είναι πιθανότατα της περιόδου της Τουρκοκρατίας. Μέχρι το 1974 το μοναστήρι αποτελείτο από ένα διώροφο κτίριο στη βόρεια πλευρά και μια τετράγωνη περίπου αυλή, στο μέσο της οποίας βρισκόταν η εκκλησία. Η τύχη του μοναστηριού είναι άγνωστη μετά το 1974, οπότε κατελήφθη από τους Τούρκους εισβολείς.

Το μοναστηριακό κτίριο αποτελείται από ισόγειο και όροφο. Τόσο στο ισόγειο όσο και στον όροφο υπήρχε ηλιακός. Κάτω ο ηλιακός στηριζόταν σε οξυκόρυφα τόξα ενώ στον όροφο υπήρχαν ξύλινοι πάσσαλοι που στήριζαν οριζόντια δοκό, όπως και σε άλλα μοναστηριακά κτίρια του 18ου αιώνα στην Κύπρο.

Η εκκλησία είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη με οξυκόρυφη καμάρα. Κατά μήκος του βόρειου και του νότιου τοίχου εσωτερικά υπάρχουν τυφλά τόξα οξυκόρυφα, όπως και σε άλλες εκκλησίες του τύπου αυτού. Τοξωτές αντηρίδες προστέθηκαν αργότερα στην εκκλησία, εξωτερικά, ώστε να εξισορροπούνται οι ωθήσεις της καμάρας. Το 1896 ο C. Enlart είχε παρατηρήσει τοιχογραφίες στο εσωτερικό της εκκλησίας με ισχυρή δυτική επίδραση. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν επισκέφθηκε το μοναστήρι ο G. Jeffery, οι τοιχογραφίες είχαν εξαφανισθεί.

Το εικονοστάσιο της εκκλησίας ήταν όμοιο με το εικονοστάσιο του Αντιφωνητή και πιθανότατα του 16ου αιώνα. Δυο από τις εικόνες του εικονοστασίου που είχαν κλαπεί το 1973 και βρέθηκαν προτού εξαχθούν από την Κύπρο, χρονολογούνται στον 16ο αιώνα. Δυστυχώς αργότερα οι εικόνες μεταφέρθηκαν στη Μητρόπολη της Κερύνειας και κλάπηκαν από τους Τούρκους το 1974. Όπως και σ’ άλλα εικονοστάσια του 16ου αιώνα, στο εικονοστάσιο της Μελανδρύνας υπήρχαν προσθήκες του 17ου αιώνα. Τέτοια προσθήκη ήσαν τα βημόθυρα, που κατά τον όχι αξιόπιστο R. Gunnis χρονολογούνται στα 1651.

Ύστερα από χρόνια τουρκικής κατοχής, το μοναστήρι έχει ερειπωθεί. Από το ναό του έχουν χαθεί το εικονοστάσι, οι εικόνες και κάθε άλλο σκεύος. Τμήμα της οροφής, στα ανατολικά, έχει καταρρεύσει. Ο υπόλοιπος ναός υπέστη πολύ σοβαρές καταστροφές, ενώ έχουν χαθεί και θύρες και παράθυρα. Στο ναό φωλιάζουν νυχτερίδες και άλλα πουλιά, καθώς και ερπετά. Στην οροφή του ναού έχουν φυτρώσει αγριόχορτα. Τα υπόλοιπα μοναστηριακά οικοδομήματα έχουν καταρρεύσει πλήρως και δεν υπάρχουν παρά χαλάσματα.

Στην αυτή περιοχή υπήρξε μεσαιωνικός οικισμός, του οποίου την ονομασία διέσωσε το μοναστήρι (δες λήμμα Μελανδρύνα πιο πάνω, όπου και αναφορά στην ονομασία).