Οικονομίδης Γιάννης Σταυρινός

Image

Σημαντικός σύγχρονος πεζογράφος. Γεννήθηκε στο χωριό Ριζοκάρπασο το 1894 και πέθανε στη Λευκωσία το 1987. Αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο το 1913. Στη συνέχεια πήγε στην Ελλάδα όπου από το 1914 μέχρι το 1917 σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1919 άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου στην Αμμόχωστο και στην επαρχία της. Ως δικηγόρος εργάστηκε μέχρι το 1972, εκτός από το διάστημα μεταξύ 1936 και 1938, οπότε το τότε αποικιοκρατικό καθεστώς του είχε στερήσει την άδεια εξασκήσεως του δικηγορικού λειτουργήματος. Ο λόγος ήταν ότι είχε υπερασπιστεί με ιδιαίτερο ζήλο υποδίκους που κατηγορήθηκαν από τους  Άγγλους για συμμετοχή στην εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931.

 

Ιδιαίτερα δεμένος με τη γη της Καρπασίας, ο Γιάννης Σταυρινός Οικονομίδης αρνήθηκε να προσφυγοποιηθεί μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή της από το καλοκαίρι του 1974 και εξής. Αν και ηλικιωμένος πλέον, προτίμησε να παραμείνει εγκλωβισμένος στο Ριζοκάρπασο, σύμβολο της βαθιάς σύνδεσης με τις ρίζες και τη γενέθλια γη. Ωστόσο κατά τα τελευταία δυο χρόνια της ζωής του, κι αφού δεν μπορούσε πλέον να αυτοσυντηρείται, μετεφέρθη σε συγγενείς του στη Λευκωσία επειδή αντιμετώπιζε και σοβαρά προβλήματα υγείας. Πέθανε στη Λευκωσία με το ανεκπλήρωτο όνειρο της επιστροφής ξανά στην Καρπασία. Στο Ριζοκάρπασο εστάλη για ταφή η σορός του (οι Τούρκοι κατακτητές δεν επέτρεψαν ούτε στους στενούς συγγενείς του να την συνοδεύσουν και να παραστούν στην ταφή).

 

Αν και με αρκετά πλούσιο πεζογραφικό έργο και σημαντική προσφορά στα κυπριακά γράμματα, ο Γιάννης Σταυρινός Οικονομίδης ήταν άγνωστος στο πλατύ κοινό μέχρι και τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα περισσότερα βιβλία του εξεδόθησαν μετά το 1974, όταν με τον εγκλωβισμό και την πεισματική παραμονή του στην κατεχόμενη Καρπασία, ο συγγραφέας είχε έλθει στην επικαιρότητα (χωρίς ο ίδιος να το επιδιώξει) ως σύμβολο αντίστασης κι επιμονής. Τότε μάλιστα πρόβαλε και η κυπριακή τηλεόραση ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του (μια δεύτερη ταινία, με εκτενή συνέντευξη του συγγραφέα, πρόβαλε η τηλεόραση μετά τη μεταφορά του στη Λευκωσία και ήταν η πρώτη και μοναδική φορά κατά την οποία εμφανίστηκε ο ίδιος και μίλησε για τον εαυτό του, αφού πείσθηκε από τους λογοτέχνες Κυριάκο Χαραλαμπίδη και  Άντρο Παυλίδη).

 

Ο Γιάννης Σταυρινός Οικονομίδης (βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ) πρωτοεμφανίστηκε στα κυπριακά γράμματα το 1915, με μια συλλογή διηγημάτων που τιτλοφόρησε: Τά πρῶτα διηγήματα (εξεδόθη στην Αθήνα). Στη συνέχεια εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές: Κομμάτια τῆς ψυχῆς μου (1920), Ἀπό τή μοναξιά μου (1923) και Καημοί (1930). Μετά στράφηκε ξανά στην πεζογραφία, για να δώσει τα Κυπραίικα (1937), συλλογή διηγημάτων. Δημοσίευσε επίσης διηγήματα του Γκυ ντε Μωμπασάν σε δική του μετάφραση (1918).

 

Σημαντική όσο και πρωτοποριακή για την εποχή στάθηκε η προσπάθεια του Γιάννη Σταυρινού Οικονομίδη να εκδώσει λογοτεχνικό περιοδικό. Επρόκειτο για το μηνιαίο περιοδικό Νέα Εποχή που ο συγγραφέας εξέδιδε για ένα διάστημα λιγότερο από ένα χρόνο (1.7.1921-1.5.1922). Στο περιοδικό αυτό περιέχονταν αρκετά κείμενα του ιδίου καθώς και άλλων λογοτεχνών. Συνεργάστηκε επίσης με δημοσιεύσεις του σε διάφορα άλλα έντυπα, αλλά δεν εξέδωσε πλέον άλλο βιβλίο παρά το ότι πολλά — πεζογραφικά κυρίως — έργα του ήσαν γραμμένα κατά την εποχή του μεσοπολέμου και αργότερα.

 

Αρκετά μετά τον εγκλωβισμό του στο Ριζοκάρπασο, εξεδόθησαν από τρίτους τα έργα του. Οι συγγενείς του εξέδωσαν στη Λευκωσία το 1984 δυο βιβλία του: το θεατρικό Ἡ φωνή τῆς Ε. Ο. Κ. Α. και το μυθιστόρημα Ἠ Αἰώνια Ἱστορία. Εξάλλου ο εκδοτικός οίκος Χρ. Ανδρέου εξέδωσε το 1985 τις νουβέλες Μέσα στά Πεῦκα (γραμμένη το 1925) και Ἡ περιουσία τοῦ θείου (γραμμένη το 1933).

 

Επίσης από τον ίδιο οίκο εξεδόθη το 1985 και το τελευταίο πεζογραφικό έργο του συγγραφέα, το μυθιστόρημα Ὁ Γιατρός Λάσος (γραμμένο μεταξύ 1974 και 1981, κατά την περίοδο του εγκλωβισμού του στο Ριζοκάρπασο). Λίγο πιο πριν, το 1983, η Μορφωτική Υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας είχε εκδώσει σειρά διηγημάτων του με τίτλο Κυπραίικα Β'. Άλλο πεζογραφικό έργο του Οικονομίδη είναι το Ἀριθμός ἀντί Ἂνθρωπος (1965).

 

Γράφοντας στη δημοτική γλώσσα, και με θέματα παρμένα κυρίως από την κυπριακή πραγματικότητα, ο Γιάννης Σταυρινός Οικονομίδης συγκαταλέγεται μεταξύ των πρωτοπόρων της νεότερης κυπριακής λογοτεχνίας.